ZəLİmxan yaqub seçİLMİŞ

GÜNAY ZƏLİMXANQIZINA
Göynən gedən buludlar,
Niyə danışmırsınız,
Yerdə çiçəklər, otlar
Niyə danışmırsınız?
Günay Zəlimxanqızı
Çiçəyi dindirsələr,
Çiçək danışar, qızım!
Küləyi dindirsələr,
Külək danışar, qızım!
Daşın da, torpağın da,
Danışmağa dili var.
Hər birinin həsrəti,
Sevinci, nisgili var.
Bürkünün, soyuğun da,
İstinin də dili var.
Odun da, ocağın da,
Tüstünün də dili var.
Nəyi bilmək istəsən,
Bir-bir gətirim yada.
Dilini bilən olsa,
Dilsiz nə var dünyada?
İndidən ki son belə
Daşa, torpağa yarsan –
İnşallah! Gün gələr ki,
Daşı danışdırarsan!

---

Milli Kitabxana_
Duyğular…
Düşüncələr… 
BETHOVEN TORPAĞINDA 
DOST SAZI DİLLƏNİRDİ
Payızın son ayının ilk günlərində Almaniyanın Bilefeld şəhərində şair dostum, 
Aşıq Ələsgər yaradıcılığının tətqiqatçısı, folklorşünas alim Nizaməddin Onkun 
qonağıydım. Nizaməddin bəy mənim şərəfimə könül dostlarını, - ziyalıları, vaxtilə 
Azərbaycandan və Türkiyədən getmiş adamları evinə dəvət etmişdi. 
Şeirdən, sənətdən, Vətəndən, qürbətdən yüz ilin həsrətliləri kimi şirinli-acılı 
söhbətlər edirdik. Məclisin şirin yerində Nizaməddin bəy köynəkdə bir saz gətirdi. 
Gözlərimə inanmadım. Almaniya hara, saz hara? Mənim heyrətimi görən şair 
dostum: "14 ildir ki, köynəkdəydi, bu illər ərzində onu dilləndirəni gözləyirdim, 
bu, sənin qismətindir, buyur, çal!" - dedi. Bu təklifdən qəhqəhə çəkib gülməyə 
başladım. Dedim: "Ay rəhmətliyin oğlu, yeddi illik ayrılıqdan sonra Aşıq Qərib 
Tiflisə gələndə onun sazında salamat bir tel qalmamışdı. 14 ilə telmi qalar, mən 
onu çalam, siz də ləzzət ala, kövrələsiniz?!". Könülsüz-könülsüz sazı köynəyindən 
çıxartdım. Nə görsəm yaxşıdır!? Elə bil saz bu gün tellənib, sığallanıb, köklənibdir. 
Divarqanlı Abbasın dediyi kimi. "Dinlə Abbasın səsini, tökər könüllər pasını ", - 
deyə saz öz-özünə oxumaq istəyirdi. İndi fikir verin: qürbət ola, saz ola, həsrət ola, 
üstəlik də, meydanda Zəlimxan ola! Bir Allah bilir ki, burda saz nə tufan elədi. Bu 
sazın dil-dil etməsinin sirrini-səbəbini anlamağa çalışdım. 
Məlum oldu ki, bu hədiyyəni Aşıq Ələsgərin nəvəsi, hörmətli alimimiz İslam 
Ələsgərli bağışlayıb. Demək, bizi həm də Ələsgər ocağının müqəddəs ruhu belə 
coşdururmuş. 
Sanki bir ceyran gəlib 
oylağıma, binəmə, 
Həsrətli bir yar kimi 
basdım onu sinəmə. 
Zilini zil elədim, 
bəmini bəm elədim, 

---

___________________Milli Kitabxana__________________
188
Sazı ağrıya əlac,
dərdə məlhəm elədim.
Ürəyimdə nə varsa,
tellərinə yüklədim,
Odunu alışdırıb,
qorunu körüklədim.
Dillənmək istəyirdi,
yaman darıxırdı saz,
Əllərimi vurantək
özündən çıxırdı saz.
Qalxırdı dalğa-dalğa,
enirdi pərdə-pərdə,
Son qoymaq istəyirdi
qəmə, həsrətə, dərdə.
Aran bilir, dağ bilir,
yayla bilir bu sazı.
Hər kəs öz taleyinə
layla bilir bu sazı.
Hərə öz ömrü kimi,
günü kimi baxırdı,
Qibləsi, səmti kimi,
yönü kimi baxırdı.
Sevinc-kədər qarışıq
duyğular tellənirdi,
Bethoven torpağında
dost sazı dillənirdi.
Hansı ağacdan qopub
öz kökünü anırdı,
Yaralı ceyran kimi
Göyçəyə, Borçalıya,
Təbrizə boylanırdı.
Bəlkə Qarsın, İqdırın
xiffətini çəkirdi,
Bəlkə Azərbaycanın
həsrətini çəkirdi.
Bəlkə Qarabağ idi
onu belə yandıran,

---

___________________Milli Kitabxana__________________
189
Havanı sızıldadıb,
səsi dalğalandıran?
Bəlkə Tiflisdə onu
bir Şahsənəm gözləyir,
Ürəyində intizar,
qəlbində qəm gözləyir.
Parçalanmır yer, nədən,
silkələnmir göy nədən?
Bəlkə də, Ələsgərin
Tapdanan məzarıdır
onu belə göynədən.
Bir sazın kürəyinə,
gör, nə qədər yük düşüb,
Bəlkə onun yadına
Bu gün alışıb yanan
yaralı Kərkük düşüb?
Neçə yaylıq islanıb
göz yaşı göllənirdi,
Bethoven torpağında
dost sazı dillənirdi.
Burası Almaniya,
bura alman torpağı,
Körpəlik yaddaşımın
qan udan qan torpağı.
Min-min könül sazını
atəş ilə qırıblar,
Burda mənim xalqımın
qəlbini sındırıblar.
Bu yerdən üstümüzə
qara kağızlar gəlib,
Qayıdıb gələnin də
Gözləri göynərtili,
ürəyi sızlar gəlib.
Əlli ildən çox keçib
o gündən bu zamana,
Gül kimi gəlinlərin
qəddi dönüb kamana.

---

___________________Milli Kitabxana__________________
190
Analar var kirimir,
hələ də ağlar qalıb,
Oğullar var canında
sağalmaz dağlar qalıb.
Bəlkə bu gün dinən saz –
O vaxt susan sazların,
boğulan avazların,
Böyük müharibədə
böyüməyən boyların,
Yasa batan toyların
Heyfini almaq üçün
belə aşıb-daşırdı,
Bu torpaqda can verən
Neçə ölməz igidin
ruhu qucaqlaşırdı?!
O qanlı tarixlərin
Göz yaşı xatırlanır,
yarası bəllənirdi.
Bethoven torpağında
dost sazı dillənirdi.
Havalanıb, dünyanı
saz almışdı başına,
Çatdırmışdı dünyanı
Dədə Qorqud yaşına.
Fikrin köhlən atları
min illəri haqlayır,
Hərə öz keçmişini
kitabtək varaqlayır.
Kim hansı nəsildəndi,
kim hansı soydan gəlib,
Kim hansı bayatıdan,
kim hansı boydan gəlib.
Kim sərkərdə, kim əsgər,
kim ulu xaqan olub,
Kimlər hansı savaşda
ölməz qəhrəman olub.

---

___________________Milli Kitabxana__________________
191
Kişilik meydanında
ər oğlu, ər dünyası,
Yunuslar, Mövlanalar,
Xətailər dünyası,
Ustadlar, övliyalar,
ozanlar xatırlanır,
Sazın-sözün tarixi
hardan başlanıb gəlir;
Yazılanlar anılır,
yazanlar xatırlanır.
Budur sazın taleyi:
Harda dinirsə dinsin,
qürbətdə, ya Vətəndə,
Səsə dönür boğazda,
ruha dönür bədəndə.
İsinir, isindirir,
alışır ocaq kimi,
Cücərir, yaşıllaşır,
göyərir torpaq kimi.
Nə deməklə tükənən,
nə saymaqla bitəndi,
Qərib olan kəslərə saz -
Qürbətdə Vətəndi.
Sığallanıb, sevinib,
xallanıb, güllənirdi,
Bethoven torpağında
dost sazı dillənirdi.
Dost sazı dillənirdi!!!
Almaniya, Bilefeld, 6 noyabr 2004

---

___________________Milli Kitabxana__________________
192
ATATÜRK KÖŞKÜNDƏ KEÇƏN GÜNLƏRİM
Almaniyaya müalicəyə gedirdim. Dostlarımın arzusunu nəzərə alar neçə
günlüyə İstanbulda - Atatürk köşkündə qalmalı oldum. Bu köşk 1935-ci ildə
Atatürkün sağlamlığım qorumaqdan ötrü həkimlərin məsləhəti ilə 48 gün
müddətində tikilib. Təəssüfki, Atatürk burda iki il yaşaya bilib. Bu köskün hər
yerində, hər qarışında ulu öndərin xatirəsi canlanır. Mən
burda
qəhrəmanlıqlarla dolu bir ömrün müqəddəs, unudulmaz anlarını xatırladım. O
xatirələrin havasını udmaq, şirinliyini dadmaq, səmimi misraların dilində
danışdırmaq mənə də qismət oldu.
Məni ovsunladı bir ad, üç heca,
Oldum müsafiri üç gün, üç gecə.
Oğlumdan cavandı, babamdan qoca,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Tanrı qüdrətiydi, Allahdı, nəydi,
Əyilməz başları önündə oydi.
Əlli il sürdüyüm bir ömrə dəydi
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Döyüşün şiddəti, şəhidin adı,
Yurdun şirinliyi, Vətənin dadı...
Gör mənə neləri xatırlatmadı,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Türkün tükənməyən eşqinə döndü,
Sevinci selləndi, daşqına döndü.
Ömrümün əbədi koşkünə döndü
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Bozqurda bəslənən qurd sevgisiydi,
Torpaq ağrısıydı, yurd sevgisiydi.
Türkü sevənlərin mərd sevgisiydi,
Atatürk koşkündə keçən günlərim.
Min kitab yazsan da demə bəsidi,
Yaddaşın harayı, ruhun sesidi.

---

___________________Milli Kitabxana__________________
193
Allahın şairə hədiyyəsidi
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Çox ömrün payına qar-şaxta düşdü,
Cana nə düşdüsə, sazaqda düşdü.
Ürəyim ağrıyan bir vaxta düşdü,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Odası çevrildi otağım oldu,
Yatdığı çarpayı yatağım oldu.
Batmaz səsim oldu, sorağım oldu,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Mustafa Kamalın xəstə günləri....
Eşitdim səsləri, duydum ünləri.
Açdı çox sirləri, çox düyünləri,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Yerdən də, göydən də həvəs alırdı,
Bir soraq alırdı, bir səs alırdı.
Onun ciyəriylə nəfəs alırdı,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Ana sevgisiylə açıb qolunu,
Göstərdi tarixdən gələn yolunu.
Mənə tanıtdırdı Anadolunu,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Qaçmadı ölümdən, qorxmadı yasdan,
Oldu Çanaqqala dillərdə dastan.
Başladı Samsundan, çıxdı Sivasdan,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Ümiddi, inamdı, qeyrətdi mənə,
Min il tükənməyən sərvətdi mənə.
Həqiqət tarixi öyrətdi mənə,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.

---

___________________Milli Kitabxana__________________
194
Türk nə, Türkiyə nə, Türküstan nədir,
Cahanda Türk adlı bu cahan nədir?
Dedi, igid kimdi, qəhrəman nədir,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
Gah sevinc yaşandı, gah da qəm oldu,
Gözümdə müqəddəs bir aləm oldu.
Ən şirin, ən dadlı xatirəm oldu,
Atatürk köşkündə keçən günlərim.
İstanbul, Avropa yaxası, Atatürk köşkü,
3 noyabr 2004
GƏLMİŞƏM
Bu dünyada bişmək üçün
dünyaya xamdan gəlmişəm,
Sevgi adlı bir butayam,
eşq adlı camdan gəlmişəm.
Yarım atam, yarım anam
bütövləşib bir can olub,
Mən yarımçıq olmamışam,
bütövdən, tamdan gəlmişəm.
Haqqa doğru gedənlərdi
uzaq yolun yolçuları,
Mövlananın səcdəsinə
Şəms olub Şamdan gəlmişəm.
Məni belə güclü tutan
güvəndiyim "Ənəlhəq"di,
Həqiqətlər vurğunuyam,
haqqa inamdan gəlmişəm.
4 noyabr 2004

---

___________________Milli Kitabxana__________________
195
YOL
Danışırsan, yaxşı danış,
dilindəki təhqir nədir?
Hansı yazıq asılacaq,
əlindəki kəndir nədir?
Yenə kimi yandırırsan,
qaladığın təndir nədir?
Tutduğun yol iblis yolu,
şər yolu, şeytan yoludur.
Yandıracaq körpüləri,
söndürəcək ocaqları,
Bayquş səsin, bəd nəfəsin
boş qoyacaq otaqları.
Hansı dağa ayaq bassan,
quruyacaq bulaqları,
Getdiyin yol adamlığın
yer ilə yeksan yoludur.
Dərvişim ol, aşığım ol,
şamanım ol, ozanım ol,
Tarixlərə ayna tutub
yozumları yozanım ol.
Həqiqətdən ilham alıb,
cəsarətdən yazanım ol,
Yaza bilsən hər kişinin
ömrü bir dastan yoludur.
Könlünü al, yadında qal,
dilində bal, sev insanı,
Meylini sal, sazını çal,
seyrinə dal, sev insanı.
Əli halal, dili halal,
nəfsi halal sev insanı,
Bu, sevgidi, insanlığın
insana heyran yoludur.

---

___________________Milli Kitabxana__________________
196
Yerə tapın, göyə bağlan
dağa-daşa vurul, gedək,
İçərini bulandırma,
çeşmə kimi durul, gedək.
Xəyanətə arxa çevir,
məhəbbətə vurul, gedək,
Sazdı, sözdü, şeriyyətdi,
bu yol Zəlimxan yoludur.
Almaniya, Berlin, 11 noyabr 2004,
GET
Burda durma, durmaq ölüm,
səfərlərə doğru get.
Ululara, ustadlara,
saf ərlərə doğru get.
Hər addımı qaranlıqdı,
çəkər səni zülmətə,
Gecələrə ümid olma,
səhərlərə doğru get.
Dilim, dinim, milliyətim
sənə dayaq olmasa,
Onda məndən üz əlini,
kafərlərə doğru get.
Almaniya, Bilefeld, 8 noyabr 2004
GÖRƏ BİLİRSƏNSƏ
Varlığa yox demə, yoxda varı gör,
Çeşmə var, çəmən var, gül var, çiçək var.
Görə bilirsənsə, gül ləçəyində
An var, nəğmə var, bal var, pətək var.

---

___________________Milli Kitabxana__________________
197
Bürünüb yaşıla, bələnib zərə,
Gözəllik gəlməsin gözə, nəzərə.
Bir dağ duruşunda min-bir mənzərə,
Zirvə var, dərə var, əl var, ətək var.
Nur kimi gözlərə doldu neməti,
Dünəndən sabaha yoldu neməti.
Ulu Yaradanın boldu neməti,
Səni yaşatmağa duz var, çörək var.
Taleyin nədirsə, alnına yazır,
Yuvadı yaradır, məzardı qazır.
Körpə gəlişinə hər şeyi hazır,
Beşik var, layla var, süd var, bələk var.
Oxu var, kamana mindirmək üçün,
Teli var, dil verib dindirmək üçün.
Allahı insana endirmək üçün,
Peyğəmbər yanına enən mələk var.
Alar bürkü səni, sərt ayaz səni,
Qışda qış oxşayar, yazda yaz səni.
Təbiət heç yerdə unutmaz səni,
Torpaq var, qəbir var, bel var, kürək var.
İnsanın həmişə işi iş olub,
Görən göz, ötən dil, yeyən diş olub.
Babamız adında bir keçmiş olub,
Nəvəmiz adında bir gələcək var.
Berlin, 13 noyabr 2004

---

___________________Milli Kitabxana__________________
198