Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə164/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

Er-xotin sayohatga ketishibdi.
Egani tuzilishiga ko'ra uch guruhga ajratish mumkin: 
1. Sodda
ega. 2. Tarkibli ega. 3. Murakkab ega.
Sodda ega, Sodda ega faqat bosh kelishik formasida 
shakllanib, ega funksiyasida qo'llaniladigan. belgisi kesim tomonidan 
aniqlanadigan predmet (substantiv) yoki predmetlashgan - predmet 
tasavvuridagi (substantivlashgan) bo‘lakdir. Turk tilidagi sodda ega 
quyidagicha ifodalanadi:
168


• ot bilan: 
Niqin kalbim bu kadar uzun zaman susmugtu. - Nima
uchun qalbim bu qadar uzoq sukut saq lagan edi.
• olmosh bilan: 
Fakat bunlar benim ihtiyar kafamin alacagi
§eyler degil. — Ammo bular menday keksa odamning aqli yetadigan
narsalar emas.

-(y)i§,
-(y)is, 
-(y)u§, 
~(y)ii§, -mak, -mek, -ma, -me 
affiksli hara­
kat nomlari bilan: Bu qo‘shimchalardan birinchi ikkitasi yordamida 
hosil qilingan harakat nomining ega vazifasida ishlatilishi uchinchisiga 
nisbatan ancha faol: 
l$te yam m zda bendenizi mahcup eden gecikigim,
hiq olmazsa ugradignn ziyanlarin birazim olsun kurtcirmak iqindir. -
H ozir oldingizda kaminani uyaltirgan kechikishim hech bo ‘Imaganda
duchor bo 'Igan ziyonlarimning bir qismini bo 'lsa-da о ‘m in i qoplash
uchundir. Yagamak, yagam ak bu bir alqakhktir.
-
Yashamoq, ya-
shamoq bir pastkashlikdir.
Shuningdek, harakat nomlarining barcha 
ko‘rsatkichlari boiishsizlik elementini olib ega vazifasida keladi. 
Bunda harakat nomi affikslari quyidagi ko‘rinishga ega boiadi: 
-mavis, -meyi§; -mamak, -memek; -mama, -meme: Begenm em ek

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin