Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


K irish birikmalar. Kirish birikm alar



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə280/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   276   277   278   279   280   281   282   283   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

K irish birikmalar. Kirish birikm alar 
ham faol qo‘ llaniladi. 
Kirish birikmalar tarkibiga ko'ra aniqlovchili (qaratqichli kirish 
birikma, sifatlovchili kirish birikma), toidiruvchili, holli b o iish i 
mumkin. Xuddi shu singari bir kirish birikma tarkibida aniqlovchi, hoi. 
toidiruvchi kabi gap boiaklaridan bir nechtasi qatnashishi mumkin. 
M isollar keltiramiz:
Sifatlovchili kirish birikmalar: 
Digertaraftan,AvrupaBirligi,
Rusya He bir ortakhk ve i$birligi 
anlaymasi imzalanmistu:
-
Boshqa
tomondan, Ovro 
‘p a birligi, Rossiya bilan do ‘stlik va hamkorlik
shartnomasini imzolangan,
 
Ushbu gap tarkibida ishtirok etgan kirish 
birikma sifat (diger) hamda otning (taraftan) birikishidan yasalgan.
H olli kirish birikm alar: 
Biraz once belirttigimiz gibi 
Newton,
Ь аф са kuramlarmin ana gizgilerini geng ya§inda о1щЫгтщШ. -
Biroz a w a I aytib о ‘tganim izdek Nyuton asosiy qonunlarining bosh
loyihalarini yoshligida tuzgan.
 
Keltirilgan gapda kirish birikma payt 
holi (biraz once - biroz avval) ishtirokidagi birikma bilan ifodalangan.
Turk tilidagi kirish birikmalarning katta qismi 
gibi - singari,
kabi, gore - k o ‘ra 
k o ‘ makchilari yordamida hosil qilinadi. Bu 
ko‘makchilar ot, olmosh turkumiga kiruvchi so‘zlar yoki 
-dik, -dik,
-duk, -diik, -tik, -tik, -tuk, -tuk 
qo'shim chali sifatdoshlar bilan 
ishiatiladi.
Masalan, quyidagi gaplarda so‘zlovchi axborotining manbaini 
ko‘ rsatuvchi kirish birikmalar «sifat + son + ot+ 
gore 
ko‘ makchisi» 
(degijik bir gorii§e gore), «ot +
-dik 
shaklli yordamchi f e i +

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   276   277   278   279   280   281   282   283   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin