Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

Tayanch tushunchalar: ravish va uning turlari (za rf ve
ge§itleri), ravishlarning та ’no va tarkib xususiyatlari (zarflarin
anlam ve ya pi ozellikleri), ju ft so ‘zlar shaklidagi ravishlar (gift kelime
(tekrar) §eklinde olan zatflar), p a y t ravishlari (zaman zarflan), о ‘rin
ravishlari (yer ve yon zarflan), miqdor ravishlari (miktar zatflari;
azhk gokluk zarflan), so ‘roq ravishlari (soru zarflan).
G apda fe’llar va sifatlardan oldiri kelib, ular ifodalagan ish- 
harakat yoki predm et belgisini izohlovchi, o ‘zgartiruvchi so'zlar turk 
tilshunosligida ravishlar 
(zarflar)
deyiladi. Turk tili grammatikasi 
kitoblarida ravishlar 
belirtegler
ham deyiladi. Turk tilshunosligida 
ravishlarning joy, vaqt (zamon), holat va m iqdor nomlari ekanligi 
aytiladi 
(geg kalmak, pekgirkin, az tuzlu).
62

---

Turk tilshunosligida sifatlar yakka holda bir ot deb qaralgani 
kabi, ravishlar ham alohida olinganda bir ot b o iis h i, faqat boshqa 
so‘zlar bilan m unosabat holatidagina u ot yoki sifat emas, ravish 
oTaroq nam oyon boTishi ta ’kidlanadi. Buning boisi, ravishlarning 
ot yoki f e i kabi nutqda alohida qoTlanmasligidir. Turk tilida 
hemen
(hamon, darrovj, §imdi (hozir, endij, gok (ko'p), az (oz), az gok (ozu
ко ‘p), biraz (biroz), son derece (so ‘ng darajada), sahaha kar§i (erta
tong), once (oldin, ilgari), sonra (so ‘ngra, keyin), gabuk(tez), hizli (tez,
ja d a l'), yava§ (sekin, asta), ileri (oldin, o l g ‘a), birden bire (birdaniga),
ansizin, tesadufen (kutilmaganda, tasodifan)
va b. bir qancha so'zlar 
ravishlar hisoblanadi.
Ravishlarning birikm alarda sifat va ravishlardan oldin kelib, 
ularning m a’nosini o ‘zgartirishi aslida sifatga xos xususiyatdir: