Sodda o‘rin holi. Sodda o ‘rin holi quyidagicha ifodalanadi:
0 ‘rin ravishlari bilan ifodalangan o ‘rin hollari jo ‘nalish, o ‘rin-
payt, chiqish kelishigi shaklida bo‘ladi.
- jo'nalish kelishigidagi o ‘rin ravishi bilan ifodalangan o ‘rin
holi o'zi ergashgan fe’ldan anglashilgan harakat-holat yo‘naltirilgan
joy, manzil m a’nosini bildiradi. Masalan, quyidagi gaplarda ishtirok
etgan
icerive - ichkariga о ‘rin ravishlari harakat bajaruvchining
qaysi tarafga, joyga yo‘nalganini bildirgan:
Igeriye girdigim vakit siyah onliigum islannn§ti. - Ichkariga kirganimda qora fartugim ivib ketgan edi. -T u rk
tilida
о ‘rin
ravishlarining
jo ‘nalish
kelishigi
qo'shimchasisiz ishlatilishi hollari ko‘p uchraydi:
Ben щйтеуе ba;sladim. Igeri gidiyorum. - Sovqotib qoldim. Ichkariga kirib ketyapman. Mazkur gapdagi
i?eri - ichkari leksemasi aslida
iccriye - ichkariga shakliga ega boTishi lozim. Bu grammatik qonun-qoida
m e’yori talabidir. Biroq turk tiliga xos b o ig a n fikr ifodalashda
ixchamlik, qisqalikka boMgan intilish natijasida jo ‘nalish kelishigi
qo‘shimchasi tushirib qoldirilgan.
- chiqish kelishigidagi o ‘rin ravishi bilan ifodalangan o ‘rin
holi ish-harakat bajarilishinmg boshlanish nuqtasi, joyi ma’nosini
bildiradi. Masalan:
igeriden bir nalin tikirtisi gelmeye bay!adi. -
Ichkaridan yo g ‘och kavushning taraqlab kelayotgani eshitildi. - o ‘rin-payt kelishigidagi o ‘rin ravishi bilan ifodalangan o ’rin
holi o ‘zi ergashgan fe’l bildirgan voqea-hodisaning ro‘y berish o ‘rni
yoki ish-harakatning bajarilish joyini anglatadi;
tqerde kimse yo k 206
