Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

§ukure bugiin Ankarada zamanm
biiyiiklerinden birinin karisi olmak 
dolaymyla yiiksek mevki sanibi,
sosyete kadim, bolluk
?f/«cfe(R.H.K.). -
Shukura bugun Anqarada
zamonasining kattalaridan birining xotini bo 'Iganligi bois yuksak
ijtimoiy mavqe sohibasi, boy-badavlat ayol.
U zerine - ustiga ko'makchisi ham kontekstga к о та ish- 
harakatning bajarilish sababini bildirishi mumkin: 
Araba vakasi
uzerine kocasi tahkikat yapti ve hakikati meydana gikardi. - Arava
voqeasi sababli eri tekshiruv о ‘tkazibdi va haqiqatni aniqlabdi.
Shuningdek, turk tilida ba’zi so'zlar ile - b ila n ko'makchisining 
to'liq yoki qisqa ko'rinishi bilan qoilanilib, sebebiyle - tufayli 
(sababli), bahanesiyle - bahonasi bilan shaklida ishlatilishi va sabab 
holi vazifasini bajarishi mumkin: 
О mtinasebetle ШпцПк.{
R.H.K.).- 
O 'sha sababli tanishdik.
diye/ deb so‘zlari yordamidaham ish-harakatning bajarilish-ba- 
jarilmaslik sababi m a’nosi anglashilishi mumkin. Bunday sabab hollari 
ham tarkibli sabab holi hisoblanadi: 
M i§eldiye bir vehme карйтщип,
boy yere kendimi K a m ra n ’a rezil etmi^im. - M ishel deb vahimaga
tushibman, Komron oldida о ‘zimni bekorga sharmanda qilibman-a\
212

---

Tarkibli sabab holi 
ile - bilan
 
ko‘makchisi orqali hosil qilinishi 
mumkin. Bu ko‘makchi ko‘pincha bosh kelishikdagi otlar bilan 
birikib, ma'ium sababni yuzaga keltirgan voqea-hodisa, ish-harakat 
yoki holatga shaxsning munosabatini bildiradi: 
Gune§le 
tungla$mi§
yuzunde ikinci olarak dikkati geken §ey yuvarlak, gocuk gulumsemesi
ta§iyan agziydi(
H.A.E.). -
Quyoshda qoraygan yuzida e ’tiborni jalh
qiluvchi ikkinchi narsa bolalarcha tabassumi edi.
Tarkibli sabab holi, shuningdek, “ot, ot xarakteridagi so‘z + 
yordamchi fe’l”, “yetakchi fe’l + ko‘makchi fe’l” ko‘rinishidagi 
qo‘shma fe’llar bilan ifodalanishi mumkin: 
Burn sana da