Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

Kendisi 
her sabah atla Musul ’a iner. ak$amlari gune§ battiktan sonra
doner 
mi.?. - О ‘zi har kuni ertalab otda Musulga tushar, kechqurunlari,
кип botgandan keyin, yana qaytib kelar ekan.
Turk tilidagi 
-yah/-yeli 
affiksi qo;shilgan so‘zning o ‘tgan 
zamon fe’li shaklidagi ko‘rinishi bilan juftlashib qo‘llanishidan hosil 
bo‘ladigan so'z shakli murakkab payt holi vazifasini bajaradi: 
Bu
204

---

kadin diinya 
kuruldu kurulali hig bir kadimn sevmedigi gibi beni
seviyordu{
H.E.A.). -
Bu ayol dunyo p a y do bo'lgandan beri hech
bir ayol sevmaganidek meni sevardi.
Bu formadagi juft so‘z stilistik 
maqsad uchun qoilaniladi. y a’ni ayni shakldagi payt holi ta’kid, 
kuchaytirish m a’nolarini ifoda etadi.
Frazeologik birikmalar, ajralmas sintaktik konstruksiyalar 
tarkibli payt holi qo‘llanilishi mumkin b oigan barcha shakllarda 
qoilanilib, ish-harakatning bajarilish o ‘rnini bildirganida, murakkab 
payt hoii b o iib keladi.
0 ‘RIN HOLI
Tayanch so‘z va iboralar: о ‘rin holi, о 'rin holining tuzilishiga
ко ‘ra turlari, sodda о ‘rin holi, tarkibli о ‘rin holi, murakkab о ‘rin holi.
Harakat, holatning ro‘y berish, boshlanish, yo‘nalish o'rnini va 
bu yo‘nalishdagi oxirgi punktni anglatuvchi gap b o ia g i 
o‘rin holidir.
0 ‘rin hollari 
nereye? - qayerga?, nereden? - qayerdan?, nerede? -
qayerda?, nereye kadar? - qayergacha?, neredeki? - qayerdagi?
so‘roqlaridan biriga javob boiadi.
0 ‘rin hollari quyidagi m a’nolami anglatishga xizmat qiladi:
1. Voqea-hodisaning ro ‘y berish o ‘mini bildiradi. Bunda о ‘rin 
holi o ‘rin-payt kelishigi shakli