kelishik qo'shimchalari olishi mumkin: Sizin araya giriyiniz durumu kurtardi (Sizning о ’rtaga tushishingiz vaziyatdan chiqishga yordam berdi). Metmnun giktyindan buraya kadar 100 metre (Metroning chiqishidan bit yergacha 100 metr) kabi. SIFATDOSHLAR (Sifat-fiiller) Sifatdoshlar turk tilida sifat-fiiller deyiladi. Grammatikaga oid ba’zi kitoblarda partisipler deb ham beriladi. Sifatdoshlar fe’lning ma’nosini zamonga bog'liq shaklda sifatlashtiruvchi shakldir. Sifatdoshlar predmetlarning harakat vasfini ifodalaydi. Shu tarzda, ular harakat va zamonni ifoda etadi (gegmiy giinler, о tur an adam, satilacak eyya). Sifatdoshlar zamon ma’nosiga ega bo'lishi bilan harakat nomlaridan farq qiladi, faqat fe’lning vazifadosh shakli bo'lgani uchun harakat nomlari kabi bo'lishsiz va passiv ko'rinishlarga ega bo'ladi: piymemiy et, kizartilmig ekmek, gdrtilmemiy yey, yilmayan adam, адйасак sergi, tutulmayacak sozler kabi. 119
Sifatdoshlar uchga boiinadi: aktiv sifatdoshlar (etkin sifat- fiiller), passiv sifatdoshlar (edilensifat-fiiller) va bo'lishsiz sifatdoshlar (olumsuz sifatfiiller). Shu nuqtai nazardan ular fe’ldan yasalgan sifatlar (kink, keskin, дсйцкст) dan farq qiladi. Aktiv sifatdoshlar sifat so'z birikmalari ichida ko'pincha ish- harakatning egasiga (batmif gemi, bilen adam, tasiyacak vasitaj. passiv sifatdoshlar esa ish-harakatning mantiqiy vositasiz to'ldiruvchisiga aniqlovchi (sifat) bo'lib keladi: atilmi§ kagit, qekilen telgraf almacak i$gi. Undan tashqari, sifatdoshlar boshqa shakllarda ham qo'llanadi:
