Zoologiya uzb 2017. indd

Ayirish sistemasi.
To‘qimalarda hosil bo‘ladigan moddalar almashi-
nuvi mahsulotlari ikkita tasmasimon qo‘ng‘ir-qizg‘ish buyraklar yor-
damida qondan filtrlanib, siydikni hosil qiladi. Siydik ikkita siydik 
yo‘li orqali qovuqqa, undan anal teshigi orqasida joylashgan maxsus 
teshik orqali tashqariga chiqarib yuboriladi (60-rasmga qarang).
Moddalar almashinuvi.
Moddalar almashinuvi jarayonida tashqi 
muhitdan olingan oziq moddalardan organizm uchun zarur bo‘lgan 
moddalar hosil bo‘ladi. Bu moddalar organizm 
ning o‘sishi, nasl 
qoldirish va barcha hayotiy jarayonlarni ta’minlashga sarf bo‘ladi. 
Baliqlar sovuqqonli hayvonlar hisoblanadi. Ular tanasi harorati doi-
miy bo‘lmasdan, atrof-muhit harorati ta’sirida o‘zgarib turadi.
1. Baliqlarning hazm qilish sistemasi qanday tuzilgan?
2. Baliqlarning yegan ozig‘i qanday hazm bo‘ladi?
3. Baliqlar jabralari qanday tuzilgan?
4. Baliqlar qanday nafas oladi?
5. Baliqlarning qon aylanish sistemasi organlari qanday tuzilgan?
6. Qon qanday vazifani bajaradi?
7. Ayirish sistemasi qanday tuzilgan?
8. Moddalar almashinuvi qanday amalga oshadi?
Hazm qilish sistemasi organlarini ularga mos keladigan belgilar bilan birga 
juftlab yozing.
a) halqum;
1) ovqat hazm bo‘ladi va qonga so‘riladi;
b) oshqozon; 
2) rivojlanmaydi;
d) oshqozonosti bezi; 
3) uch qator tishlar joylashgan;
e) o‘t pufagi; 
4) oziq qoldig‘ini chiqarib turadi;
f) ichak;
5) o‘t suyuqlig‘i to‘playdi;
g) orqa ichak. 
6) hazm shirasi ishlab chiqaradi.

---

109
31-§. Nerv sistemasi va sezgi organlari
Lug‘at daftaringizga yozib oling.
Oshqozonosti bezi, hazm shirasi, o‘t pufagi, jabra yoylari, jabra ravoqlari, jabra 
qilchalari, jabra kapillyarlari, jabra varaqlari, venalar, arteriyalar, qorin aortasi, 
arteriya qoni, vena qoni, sovuqqonlilik.
Jumboqni yeching. Nima sababdan yozning issiq kunlari va qishda muz ostida 
baliqlar kislorod yetishmasligi natijasida halok bo‘lishi mumkin?
Juftlab yozish javoblari: a-3, b-2, d-6, e-5, f-1, g-4.