1-Mavzu. Jahon xojaligining shakllanishi va rivojining asosiy bosqichlari

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
1-Mavzu. Jahon xojaligining shakllanishi va rivojining asosiy bosqichlari
1.1.Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning predmeti.

1.2.Jahon xoziga xos tomonlari.

Tayanch iboralar: Jahon xoochiq iqtisodiyotsiri.
Jahon xoziga xos tomonlaridan biri xalqaro iqtisodiy munosabatlarning intensiv ravishda rivojlanishidir. Davlatlar, davlat gurushlari, iqtisodiy gurushlar, alohida firma va tashkilotlar ojalik hayotining baynalmilallashuvida, ularning bir-biriga boglmoqda.

Shunisi xarakterliki ushbu ojaliklarni mustaxkamlashga intilishi oqibat natijada Jahon xoproq baynalmilalashuviga, milliy iqtisodiyotlarning ochiqligiga, xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuviga olib keladi.

Xalqaro iqtisodiy munosabatlar nazariyasi nimani ozi va uni amalga oshirish mexanizmi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar opmillatli korporatsiyalar) Jahon xolgan iqtisodiy munosabatlarining majmuini oladi. Xorijiy davlatlar iqtisodiyotini emas balki, ular oziga xos tomonlari tadqiq qilinadi. Har qanday fan singari xalqaro iqtisodiy munosabatlar ham, har qanday iqtisodiy munosabatlarni emas, balki eng korganadi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar mexanizmi okodekslarnaltirilgan xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning faoliyatini oladi. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimiga quyidagilar kiradi:

1. 
   Xalqaro mehnat taqsimoti.
   
2. 
   Xalqaro tovar va xizmatlar savdosi.
   
3. 
   Xalqaro kapital va xorijiy investitsiyalar harakati.
   
4. 
   Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasi
   
5. 
   Xalqaro valyuta-moliya va kredit munosabatlari.
   

Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning nazariya va amaliyotini ojaligi degan tushunchaga duch kelamiz. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning oblgan Jahon xorganish obrib chiqishda muhim komponent hisoblanadi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar (asosan savdo) Jahon xortasidagi XIM, mintaqalar (Yevropa-Shimoliy Afrika, Yevropa-Yaqin Sharq va x.k.) ojaligining vujudga kelishi va rivojlanishi bilan xalqaro iqtisodiy munosabatlar kengaydi va chuqurlashib, global xarakterga ega bojaligiga asoslangan xalqaro iqtisodiy munosabatlar koz qonuniyatlariga buyosinuvchi holatga, Jahon iqtisodiyotining mavjudlik va rivojlanish shakliga, uning ichki mexanizmiga aylanib boradi.
Jahon xojaligi bu - bozor iqtisodiyotining obysinuvchi, oliq bojaligi rivojlanishinig bosqichlari. Vujudga kelish va rivojlanishda JX uzoq va qiyin yotdi. Ayrim tadqiqotchilar uning vujudga kelishini Rim imperiyasi davriga bogsha vaqtdagi butun Jahon xojaligi faoliyat koni buyuk jugrofiy kashfiyotlar davri bilan bogldi. Ammo bu davrdagi Jahon xolib, faqat savdogarlar sarmoyalari ishlaydigan soha edi.
Zamonaviy Jahon xotishi davomida vujudga keldi. XIX asr oxiri-XX asr boshidagi JX XXasrning 60-90-yillaridagi JXdan sezilarli farq qiladi.
XX asrdagi Jahon xokapital kuchigap jihatdan oddiy kuchga, iqtisodiyotga yot botkir qarama-qarshiliklar mavjud edi. Bu esa uni nobarqaror qilardi. Bu imperialistik mamlakatlar ortasidagi qarama-qarshiliklardir. XX asr ojaligi ikki qismga: Jahon kapitalistik va Jahon sotsialistik xolingan edi. Jahon iqtisodiy aloqalari tizimida Jahon kapitalistik xojaligi doirasida rojaligi tizimiga rivojlanayotgan davlatlar qortalarida ular orasida YaID-, yaajdaxozgarishlardan keyin Jahon xorinishni oldi. Shakllanayotgan global Jahon xolmagan holda, otish shaklidagi iqtisodiy tizimli davlatlarning milliy iqtisodiyotlarini oplab qarama-qarshiliklar va turlicha tendensiyalarni saqlab qolgan holda XXI asr boasidagi JX XX asr olmaydigan darajada kojaligining xarakteri qanaqa, uning orsatkichlari va rivojlanish omillari qanaqa?
XXI asr boasidagi Jahon xoz miqyosiga koliq ravishda bozor iqtisodiyotining tamoyillari, xalqaro mehnat taqsimotining obn yillikda Jahon xoplab davlatlarning birin-ketin yopiq milliy xoz tutgan iqtisodiy ochiq tipdagi xotish hisoblanadi. Urushdan keyingi iqtisodiy tiklash davrida va keyingi yillardagi boshlab, Garb davlatlari hukumatlari yanada faol ravishda oldingi avtokratik qoldiqlardan kutilyaptilar.
Aynan AKSh , degan tezislari bilan chiqdilar. Bu avvalo Jahon bozorida otkazish uchun edi. Ikkinchi Jahon urushidan gor savdo mamlakati sifatida yangi iqtisodiy tartib qoerkin savdoochiq iqtisodiyotlmas ekspansiyaga intilishlari edi. Bunday iqtisodiyot haqida Fransiyalik iqtisodchi Mishel Pebro ochiq-oydin shunday degan: or iqtisodiyot uchun eng qulay o.