16-Mavzu: Aniq integralning xossalari. O‘rta qiymat haqidagi teoremalar. Reja

Aniq integralning xossalari O‘rta qiymat haqidagi teoremalar Misollardan namunalar

16-Mavzu: Aniq integralning xossalari. O‘rta qiymat haqidagi teoremalar.

Reja:

1. 
   
   Aniq integralning xossalari
   
2. 
   
   O‘rta qiymat haqidagi teoremalar
   
3. 
   
   Misollardan namunalar.
   

Avval aniq integralning tenglik bilan ifodalanadigan xossalarini qaraymiz.

1⁰. .

Isboti. Haqiqatan ham, bunda f(x)=1 va ta’rifga ko‘ra

bo‘ladi.
2⁰. Agar f(x) funksiya [a;b] da integrallanuvchi bo‘lsa, u holda kf(x) (k=sonst) ham integrallanuvchi va



bo‘ladi.

Isboti. Haqiqatan, .
Demak, mavjud va uning qiymati ga teng.
3⁰. Agar f₁(x) va f₂(x) funksiyalar [a;b] da integrallanuvchi bo‘lsa, u holda f₁(x) f₂(x) ham [a;b] da integrallanuvchi va


tenglik o‘rinli bo‘ladi.


Isboti. Bu xossa avvalgi xossa kabi isbotlanadi. Bu xossa qo‘shiluvchilar soni chekli (ikkitadan ko‘p) bo‘lganda ham o‘rinli bo‘ladi.
4⁰. , ya’ni integrallash chegaralari o‘rnini almashtirsak, aniq integral ishorasini qarama-qarshisiga o‘zgartadi.


Isboti. integral a<b hol uchun aniqlangan edi. Agar a>b bo‘lsa, 4⁰ xossa aniq integral ta’rifiga qo‘shimcha sifatida qaraladi. Bu xossani quyidagicha talqin qilish mumkin: va integrallari ishorasi bilan farq qiladigan integral yig‘indilarning limiti bo‘ladi.
5⁰. (Aniq integralning additivlik xossasi) Agar f(x) funksiya uchun mavjud bo‘lsa, u holda quyidagi tenglik o‘rinli bo‘ladi:


(1)

Isboti. a_m bo‘linish nuqtalaridan biri bo‘lsin. U holda

va

bo‘lgani uchun bu yerdan (1) kelib chiqadi.
Agar a < b < c bo‘lsa, u holda
bo‘lib, bundan bo‘ladi.
Shunday qilib, c nuqta [a;b] ning ichki yoki tashqi nuqtasi bo‘lishidan qat’iy nazar (1) tenglik o‘rinli bo‘ladi.
Endi aniq integralning tengsizlik bilan ifodalanadigan xosslarini o‘rganamiz.
6⁰. Agar [a;b] da f(x) integrallanuvchi va f(x)0 bo‘lsa, u holda  0 bo‘ladi.


Isboti. f()0 , k=1,2,...,n va x_k=x_k-x_k–1 >0 bo‘lgani uchun

x_k0 bo‘ladi. Bu tengsizlikda limitga o‘tsak

= 0
kelib chiqadi.

7⁰. (Aniq integralning monotonlik xossasi) Agar [a;b] da f(x) va (x) lar integrallanuvchi va (x)f(x) bo‘lsa, u holda

(x)dx (x)dx
bo‘ladi.

3-rasm

Isboti: [a;b] ning ixtiyoriy bo‘linishi uchun , k=1, 2, ..., n. Demak, bo‘ladi. Bundan

, yoki (x)dx (x)dx kelib chiqadi.
3-rasmda 7⁰ xossaning geometrik talqini berilgan. (x)f(x) bo‘lganligi sababli aA₂B₂b egri chiziqli trapetsiyaning yuzi aA₁B₁b egri chiziqli trapetsiyaning yuzidan katta emas.

8⁰. Agar [a;b] da f(x) uzluksiz bo‘lib, f(x)0 va f(x) aynan nolga teng bo‘lmasa, u holda >0 bo‘ladi.