9. Tərbiyəçi-müəllimin pedaqoji etikası və pedaqoji taktı

9. Tərbiyəçi-müəllimin pedaqoji etikası və pedaqoji taktı
Pedaqoji etika (ədəb, mərifət, ölçü) – Tərbiyəçinin təlim-tərbiyə prosesində yaranmış müəyyən vəziyyətə gö­rə qısa vaxtda ən düzgün, məharətli hərəkət etməsi, ustalıqla və mərifətli üsul işlətməsidir. Pedaqoji etika Tərbiyəçinin uşaqa məqsədyönlü pedaqoji təsir ölçüsü, ünsiyyətin məhsuldar tərz­də yaradılması bacarığıdır. Tərbiyəçi hər bir hərəkətində, davra­nı­şında, uşaqlərə münasibətində dəqiq olmalı və müəy­yən ölçünü, həddi aşmamalıdır. Uşaqlərin şəxsiyyətinə hör­mətlə yanaşmaq, onları bir şəxsiyyət kimi qəbul etmək Tərbiyəçii on­la­rın gözündə ucaldır və uşaqlara hörmət edən Tərbiyəçi uşaq­ların da hörmətini qazanmış olur.
Uşaqlərə hörmət etmək və qayğı göstərmək heç də tələb­kar­lığı azaltmır. Tərbiyəçi nə qədər hörmət edirsə, o qədər də tələbkar olmalıdır. Təcrübə göstərir ki, hör­­mət tələbkarlıqla əla­qə­lən­dirildikdə həm hörmət, həm də tələbkarlıq yüksək tərbiyəvi təsirə malik olur.
ABŞ-ın “Ceneral elektrik” firması zavodlarında Tərbiyəçinin də pedaqoji etikası­na nümunə ola biləcək rəhbər işçilər üçün davranış qaydalarından bəzilərinə diqqət edək:
“Hətta düzgün olmasa da başqasının fikrinə diqqətli ol. Son­suz hövsələn olsun. Nəzakətli ol, heç vaxt hirslənmə. Əda­lət­li ol üçüncü şəxsin yanında tabeliyində olanlara irad tutma. Tabeliyində olana yax­şı iş üçün həmişə təşəkkür et. Həyat üçün təhlükə ilə əlaqədar olan hallardan başqa tabeliyində olanların görə bildiyi işləri heç zaman onların əvəzində görmə. Əgər əməkdaşlarının etdikləri sənin fikrindən köklü sürətdə fərqlənmirsə, ona maksimum fəaliyyət azadlığı ver. Tabeliyində olanların səndən qabiliyyətli olmasından qorxma, əksinə belələri ilə fəxr et. Xırda məsələlər üstündə mübahisə etmə, xırda məsələlər ümumi işi yalnız çə­tin­ləşdirir. Bütün digər vasitələrdən istifadə edilməyincə, heç vaxt öz hakimiyyətindən istifadə etmə, lakin bu halda da ondan mümkün qədər az istifadə et. Əgər sənin sərəncamların yanlış olmuşsa, səhvini etiraf et”.
Tərbiyəçinin pedaqoji etikası pedaqoji prosesin bütün sahə­lə­rin­də, xüsusən dərsdə və tərbiyəvi tədbirlərin həyata keçiril­mə­si prosesində daha çox aşkarlanır və özünü büruzə verir.Pedaqoji ünsiyyət prosesində Tərbiyəçinin bacarıqları o za­man həqiqi tərbiyəvi səmərə verir ki, onun təşkil etdiyi təlim-tərbiyə işləri qarşılıqlı olsun. Bu münasibətdə müsbət emosi­onal vəziyyət yaranmış olsun. Təcrübə göstərir ki, yalnız peda­qo­­ji etika Tərbiyəçiə imkan verir ki, o, ünsiyyəti müsbət emosi­ya­lar üzərində qursun və uşaqlarla müsbət psixoloji əlaqə ya­ra­da bilsin.P­edaqoji etikanın tələblərinə uyğun olaraq Tərbiyəçi özündə uşaqlarla ünsiyyətin demokratik stilini yarada bilər və uşaq­lər­lə ünsiyyətin həqiqi mədəniyyətinə yiyələnər.Pedaqoji etikaya aid olan biliklər Tərbiyəçiə uşaqlərlə ünsiy­yətdə münaqişədən qaçmaqda və qarşılıqlı münasibətləri formalaşdırmaqda yaxından kömək edir. Pedaqoji etikanın mü­hüm komponentlərindən biri Tərbiyəçinin pedaqoji taktıdır.