Avian influenza hastaligi (Kus gribi, Tavuk vebasi)
Yüklə 31,24 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Virusun Kaynaklari ve Dayanikliligi
- AI Virusunun Kimyasal Ve Fiziksel Etkenlere Karsi Dayanikliligi;
- Inkubasyon Periyodu
- TESHIS
- Teshiste Kullanilan Testler
- HASTALIGIN DÜNYADAKI DAGILIMI
- H5N1′in Görüldügü Ülkeler ve Konakçi Dagilimi
- Konfirme Edilmis Insan Vakalari Avian Influenza A/(H5N1)
- TÜRKIYE’DE AVIAN INFLUENZA DURUMU
|
Kuş Gribi – Kuş Gribinin Türkiyedeki Durumu
AVIAN INFLUENZA HASTALIGI (Kus gribi, Tavuk vebasi) Avian Influenza (Kus Gribi, Kanatli Vebasi); ihbari mecburi, evcil kanatli ve diger kuslarin çok bulasici viral bir hastaligidir. Orthomyxoviridae familyasinda yer alan Influenza viruslarinin 3 tipi identifiye edilmistir. Bunlar Influenza A, B ve C tipleridir. B ve C tipi yalniz insanlarda hastalik olustur. A tipinin ise hem insanlarda hem de baska kanatli hayvanlar olmak üzere pek çok hayvan türünde enfeksiyon olusturdugu tespit edilmistir. Avian Influenza viruslari A tipinde yer almaktadir. A tipi viruslar hemaglutinin (HA) ve neurominidase (NA) antijenik yapilarina bagli olarak alt tiplere ayrilmislardir. Bilinen 16 farkli Hemaglutinin (H) ve 9 farkli Neurominidase (N) tipinin varligi söz konusudur. Virusun çok sayida alt tipi mevcuttur. Virusun Kaynaklari ve Dayanikliligi Çevrede : Influenza viruslari çevresel ortamda ve özellikle serin ve nemli kosullarda uzun zaman sürelerinde canliliklarini korurlar. Diski materyalinde enfektivite 4 0 C’de 30-35 gün, 20 0 C’de 7 gün, Diski bulasmis suda 105 gün sure ile muhafaza oldugu bilinmektedir. Iyilesen hayvanlar göz ve solunum sistemi salgilarinda virusu enfeksiyondan 30 gün sonrasina kadar tasiyabilmektedir. Karkaslarda: AI virüsü karkaslarda ortam sicakliklarinda yalnizca birkaç gün canliligini koruyabilirken, buzdolabi sicakliklarinda 23 güne kadar canli kalir. AI Virusunun Kimyasal Ve Fiziksel Etkenlere Karsi Dayanikliligi; Isi: 56 0 C/3 saat, 60 0 C/30 dakikada, Dezenfeksiyon : Formalin ve iyot bilesikleri ile, pH: Asitik pH’larda, Kimyasallar: Oxidising agents, sodium dodecyl sulphate, lipid solvents, ß-propiolactone içeren ortamlarda kolaylikla inaktive olmaktadir. Inkubasyon Periyodu Inkubasyon periyodu genelde 3-5 gündür, maksimum periyot OIE tarafindan 21 gün olarak belirtilmektedir. BULASMA Diski, göz ve solunum sistemi salgilari, organik dokular ve yumurta baslica virus kaynaklaridir. Infekte hayvanlarin sekresyonlari ile, özellikle diski ile direk temas, kontamine yem, su, ekipman ve kiyafetlerle, klinik olarak hastalik belirtilerini göstermeyen su ve deniz kuslariyla bulasma olabilirken, kirik ve çatlak kontamine yumurtalar civcivleri kuluçka makinasinda infekte edebilir. Virus konakçinin vücuduna sindirim ve solunum sistemi yolu ile girer. PATOGENEZIS Avian Influenza viruslari bütün dünyada birçok evcil (hindi, tavuk, beç tavugu, bildircin, sülün, kaz, ördek) ve yabani ( kugu, kaz, ördek, marti, kutup martisi, bataklik kuslari, vb.) kanatli hayvanlarda bulunmaktadir. Özellikle tavuk ve hindilerde, yüksek patojeniteli influenza viruslarina bagli hastaliklarda ciddi problemler yasanirken, göç eden su kuslarinda belirgin bir hastalik tablosu olusmayabilir. Göç eden su kuslari arasinda ördekler digerlerinden daha fazla virus saçarlar. Influenza viruslari ayrica muhabbet kusu, kanarya, papagan vs. kafes kuslarindan da tespit edilmistir. Influenza A viruslarinin; insan domuz, at, balina, mink, fok, Amerikan vizonu ve kedigillerde de enfeksiyon olusturdugu tespit edilmistir. KLINIK Avian Influenza enfeksiyonunda klinik semptomlar çesitlidir ve virus suslarinin virulensi, etkilenen tür, yas, çevre ve ayni anda seyreden bakteriyal hastaliklar semptomlarin üzerine etkilidir. Düsük Patojeniteli AI (LPAI ); Hafif seyirlidir. Klinik belirtiler çok belirgin degildir ve ölüm orani oldukça düsüktür. Bazen sekonder enfeksiyonlar ve çevresel kosullar LPAI’nin seyrinin agirlasmasina neden olabilir. Yüksek Patojeniteli AI (HPAI) Enfeksiyonlari %100′e varabilen ölüm orani ile karakterizedir. Tüm H5 ve H7 tipleri yüksek patojen olmamakla birlikte günümüze kadar sadece bu alt tipler yüksek patojenite gösteren enfeksiyona neden olmuslardir ve uluslar arasi bildirimi zorunludur. Virusun mutasyon riskinden dolayi düsük patojeniteli H5 ve H7 viruslarini da ihbari mecburi AI viruslari olarak degerlendirmek gerekmektedir. Hasta hayvanlarda vücut isisi yükselir, tüyler kabarir, istahsizlik, depresyon, siddetli ishal, yumurta veriminde durma noktasina varacak sekilde siddetle azalma, yumurta kabugunun yeterince gelismemesine bagli olarak sekilsiz yumurtalar gözlemlenir. Hasta hayvanlarin göz kapaklari kapanabilir, konjuktiva sismis ve kirmizi renktedir. Sakal ibik ve gözlerin çevresinde karakteristik olarak ödem ve siyanoz sekillenir. Ödem boyun ve gögüs bölgesine de yayilabilir. Ödem bogulma ile sonuçlanan solunum güçlügüne neden olur. Burun deliklerinden grimsi kanli bir eksudat gelir. Ayaklarda morarma, özellikle hindi palazlarinda solunum yollarinin tikanmasi ilgi çekicidir. Hastalanan hayvanlar çogunlukla iki gün içerisinde ölürler. HPAI’dan etkilenen sürülerde mortalitesi % 100′e varan kitle halinde ani ölümler gerçeklesir. TESHIS Klinik belirtilere bakilarak hastalik teshis edilemez. Kesin teshis için laboratuvar teyidi sarttir. Laboratuar Teshis Yöntemleri Etkenin izolasyonu ve identifikasyonu 9-11 günlük embriyolu SPF tavuk yumurtasina inokulasyonu takiben hemaglutinin görülmesi, ve immundiffüzyon testi Influenza A virusunun varligini teyit eder. Monospesifik antiserumlarla alttiplerin ortaya konulmasi mümkündür. PCR gibi moleküler tekniklerle de direkt identifikasyon daha spesifik ve hizli sonuç almak da tartismasiz yarar vardir. Sus virulensinin degerlendirilmesi: 4-8 haftalik yastaki piliçlerde IVPI’nin degerlendirilmesi
TEDAVI Hastaligin bilinen bir tedavisi yoktur. Bazi ilaçlar insanda profilaktik olarak uygulanmaktadir. Korunma: Bazi ülkelerde hastalikla mücadelede biyogüvenlik önlemleri yaninda asi uygulamalari da yapilmaktadir.
Infekte tavuklarda yüksek mortalite ile seyreden bu hastalik olgusu ilk kez 1878 yilinda Italya’da belirlenmis ve hastalik “tavuk vebasi” olarak adlandirilmistir. Bu hastaligin etkeninin bir virus oldugu 1901 yilinda ortaya konulmus olmasina karsin, etkenin 1930′lu yillarda ilk kez izole edilen memeli influenza A viruslari ile iliskili oldugu ancak 1955 yilinda gösterilebilmistir. Hindilerde ise ilk izolasyon 1963 yilinda Kuzey Amerika’da yapilmistir. Hastalik düzensiz araliklarla tüm kitalarda görülmüstür. Yakin zamandaki ciddi epidemiler; Amerika Birlesik Devletleri 1983-1984 (H7N7) Hong-Kong 1997-1998 (H5N1) Italya 1997 (H5N2) Sili 2002 (H7N3) Hollanda 2003 (H7N7) Asya Salgini 2004 (H5N1)
2007 yilinin basindan itibaren hastalik yeniden bazi Avrupa ve Asya ülkelerinde görülmeye baslamistir. Konfirme Edilmis Insan Vakalari Avian Influenza A/(H5N1) Ilk kez 2003 yilinda Çin’de 1 insanin AI H5N1 virusu nedeniyle ödügü belirlenditen sonra günümüze kadar ayni virus nedeniyle hastalanan insan sayisi 261′dir ve bunun 157′si ölümle sonuçlanmistir. TÜRKIYE’DE AVIAN INFLUENZA DURUMU Göçmen kuslarin göç yollari üzerinde bulunan ülkemizde Avian influenza (AI) hastaligi ilk kez Balikesir ili, Manyas ilçesi, Kiziksa Beldesi’nde 2005 yili Ekim ayinda salma hindi sürüsünde görülmüs ve alinan etkin önlemler sonucunda baska yerlere bulasma olmadan durdurulmustur. Laboratuar muayenelerinde etken, Influenza A H5N1 olarak teyit edilmis ve Ukrayna, Çin, Mogolistan’daki vaka’larla genetik olarak ayni özellikte oldugu belirtilmistir. Daha sonra 25 Aralik 2005 tarihinde Dogu Anadolu bölgesinde Igdir Ilinde aile yetistiriciligi seklindeki kanatli hayvanlarda ilk olarak hastalik görülmüstür. Laboratuar muayenelerinde ayni sekilde Influenza A H5N1 tipi olarak teyit edilen hastalik etkeninin Sanghay, Ukrayna ve Sibirya’da görülenler tiplerle genetik olarak ayni özelliklere sahip oldugu belirlenmistir. Hastalik kümes hayvanlari ile bazi yabani kanatli hayvanlarda olmak üzere ülkemizde çok sayida odakta tespit edilmistir. Bu salginda 25 Aralik 2005 – 31 Mart 2006 tarihleri arasinda toplam 230 teyit edilmis vaka görülmüs, bunlarin 229′u HPAI H5N1 virusu, 1′i ise LPAI H7N1 olarak identifiye edilmistir. Salgin sirasinda alinan önlemlerle salgin basarili bir sekilde söndürülmüs, 19 Agustos 2006 tarihinde HPAI ülkesel arilik deklarasyonu yayinlanmistir. Son olarak 9 Subat 2007 tarihinde Batman ilinde hastalik yeniden ortaya çikmistir. Yüklə 31,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||