Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Klinik protokolun redaktoru
- Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri Sübutların etibarlılıq dərəcəsi
- Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası Tövsiyənin etibarlılıq səviyyəsi Tövsiyənin əsaslandığı sübutların
- İxtisarların siyahısı: BAP
- MAOİ
- XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFATI F31 Bipolyar affektiv pozğunluq
- Bipolyar pozuntunun təbii gedişi və nəticələri
- YAŞLILARDA BİPOLYAR POZUNTU ZAMANI MÜAYİNƏ VƏ DİAQNOSTİKA Maniakal epizod
- Maniakal epizod Psixotik simptomları olmayan maniya
- Psixotik simptomları olan maniakal epizod
- Qarışıq affektiv epizod
- Psixotik simptomları olan ağır depressiv epizod
- İlkin tibbi yardım sistemində bipolyar pozuntunun aşkar edilməsi
- İxtisaslaşdırılmış tibbi yardım sistemində BAP-li pasiyentin müayinəsi
|
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli 3 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir BİPOLYAR AFFEKTİV POZUNTUNUN DİAQNOSTİKA VƏ MÜALİCƏSİ ÜZRƏ KLİNİK PROTOKOL
1 Bakı – 2009 Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
56.14
B 61
B 61 Bipolyar affektiv pozuntunun diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol – 43 səh. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin səhiyyə islahatları çərçivəsində ictimai səhiyyə kadrlarının hazırlanması üzrə Tədbirlər proqramı əsasında tərtib edilmişdir.
2
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 3
Klinik protokolun redaktoru: C.Məmmədov – Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin direktoru
G.Gəraybəyli – SN baş psixiatrı, ATU-nun Psixiatriya kafedrasının müdiri, t.e.d. N.İsmayılov – Azərbaycan Psixiatriya Assosiasiyasının prezidenti, ATU-nun Psixiatriya kafedrasının professoru, t.e.d. B.Əsədov – Məhkəmə Psixiatriyası Mərkəzinin direktoru, ATU-nun Psixiatriya kafedrasının professoru, t.e.d. F.İsmayılov – ATU-nun Psixiatriya kafedrasının assistenti, t.e.n. A.Rəsulov – SN 1 saylı Psixiatriya Xəstəxanasının baş həkimi A.Əhmədov – İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi tibb işçilərinin peşəkar hazırlığı şöbəsinin müdiri
Səhiyyə Nazirliyinin Tibbi yardımın təşkili şöbəsi tərəfindən rəy verilmişdir.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 4
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Sübutların mənbələri (elmi tədqiqatların tipləri) Ia Sübutlar meta-analiz, sistematik icmal və ya randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT) alınmışdır Ib Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır IIa Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi- eksperimental tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli, korrelyasion tədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) alınmışdır IV Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə əsaslanmışdır Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
5
Tövsiyənin etibarlılıq səviyyəsi Tövsiyənin əsaslandığı sübutların etibarlılıq dərəcəsi A •
RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, sistematik icmalı və ya nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT. •
B •
Kohort və ya klinik hal – nəzarət tipli tədqiqatların yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud •
keyfiyyətli kohort və ya klinik hal – nəzarət tipli tədqiqat, yaxud •
sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT. •
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və Iia. C •
Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və ya klinik hal – nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud •
edilə bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya yüksək olmayan (++ və ya +) RKT. •
D •
Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud •
Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud •
Ekspertlərin rəyi. •
Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının göstəricisidir. •
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 6
BAP – bipolyar affektiv pozuntu EEQ – elektroensefaloqrafiya EQT – elektrik qıcolma terapiyası EKQ – elektrokardioqrafiya XBT-10 – Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış KT – kompüter tomoqrafiyası MAOİ – monoaminoksidazanın inhibitorları NMR – nüvə maqnit rezonansı müayinəsi RKT – randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlar SGTSİ – serotoninin geriyə tutulmasının selektiv inhibitorları SNGTSİ – serotonin və noradrenalinin geriyə tutulmasının selektiv inhibitorları TSA – trisiklik antidepressantlar Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 7
çalışan terapevtlər, ailə həkimləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Pasiyent qrupu: Bipolyar affektiv pozuntu xəstəliyi olan uşaq və böyük yaşlı şəxslər. Protokolun məqsədləri: ►
Müasir diaqnostika və müalicə metodlarını tətbiq etməklə bipolyar pozuntunun diaqnostika və müalicəsinin təkmilləşdirilməsi ►
►
Bipolyar pozuntusu olan xəstələrin həyat keyfiyyətinin və sosial adaptasiyasının yaxşılaşdırılması ÜMUMİ MÜDDƏALAR Bipolyar affektiv pozuntu (BAP) – təkrari (heç olmazsa iki) affektiv epizodlarla xarakterizə edilən xəstəlikdir və həmin epizodlardan biri maniakal, hipomaniakal və ya qarışıq tipə aid olur. Təkcə təkrarlanan maniya epizodlarından əziyyət çəkən xəstələrə nisbətən az rast gəlinir. Onlar xəstəliyin əsas xüsusiyyətlərinə görə (ailə anamnezi, premorbid xüsusiyyətlər, xəstəliyin başlama vaxtı və proqnoz) nadir depressiya epizodlarının da müşahidə edildiyi xəstələri xatırladırlar. Ona görə də belə xəstələr bipolyar pozuntusu olan pasiyentlər kimi qiymətləndirilir. Bir dəfə baş vermiş maniakal epizod və siklotimiya bipolyar pozuntunun diaqnostik kateqoriyasına daxil deyil.
Bipolyar pozuntunun yayılma səviyyəsi əvvəllər hesab edildiyindən daha yüksəkdir və yaşlı əhali arasında həyat ərzində 1,6% təşkil edir. Bipolyar pozuntu ilə xəstələnmə səviyyəsi həm kişilər, həm də qadınlar üçün təqribən eynidir, lakin bipolyar pozuntunun bəzi alttiplərinə (II tip bipolyar pozuntu) qadınlar arasında daha tez-tez təsadüf olunur. İlk epizod istənilən yaşda meydana çıxa bilər, ancaq 15 yaşa qədər bipolyar pozuntunun başlanğıc mərhələsini diqqət çatışmazlığı ilə müşayiət olunan hiperaktivliklə, 60 yaşdan yuxarı isə mərkəzi sinir sisteminin üzvi pozulmaları ilə diferensiasiya etmək çətinlik törədir. Pasiyentlərin əksəriyyətində xəstəlik 15-24 yaş arasında başlayır. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 8
F31 Bipolyar affektiv pozğunluq F31.0
Bipolyar affektiv pozğunluq, hipomaniyaların növbəti epizodu F31.1 Bipolyar affektiv pozğunluq, növbəti maniya epizodu psixotik simptomlarsız F31.2 Bipolyar affektiv pozğunluq, növbəti maniya epizodu psixotik simptomlarla
F31.3
Bipolyar affektiv pozğunluq, yüngül və ya orta dərəcəli depressiyaların növbəti epizodu F31.4 Bipolyar affektiv pozğunluq, psixotik simptomlarsız gedən ağır dərəcəli depressiyanın növbəti epizodu F31.5
Bipolyar affektiv pozğunluq, növbəti epizod: psixotik simptomlarla gedən ağır dərəcəli depressiya F31.6 Bipolyar affektiv pozğunluq, qarışıq xarakterli növbəti epizod Bipolyar pozuntunun təbii gedişi və nəticələri ►
Bipolyar pozuntunun gedişi affektiv epizodların meydana çıxmasında müxtəliflik və həyat boyu davam etmə ilə xarakterizə olunur. ►
İlk epizod çox hallarda depressiv olur, ancaq onun maniakal, hipomaniakal və ya qarışıq olması da mümkündür. ►
qədər davam edir (epizodun orta davametmə müddəti 4 aya yaxın təşkil edir). ►
müşahidə olunur (orta davametmə müddəti 6 aya yaxındır), lakin bu müddət nadir hallarda bir ildən artıq çəkir. ►
interval adətən 4 il və daha uzun müddət təşkil edir. ►
Çox zaman ilk maniakal epizodun meydana çıxmasına qədər pasiyentlər bir neçə depressiv epizod keçirirlər. Belə hallarda ilkin olaraq qoyulmuş rekurrent depressiya diaqnozu bipolyar pozuntu diaqnozuna dəyişdirilməlidir. Bundan başqa pasiyentlər maniakal və Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 9 hipomaniakal epizodlar haqqında heç bir məlumat verməyə və yalnız depressiya dövründə yardım üçün müraciət edə bilərlər. ►
Epizodların baş vermə tezliyi, remissiyaların və kəskinləşmələrin xarakteri xeyli müxtəlif olur, ancaq yaş ötdükcə remissiyaların qısalmasına meyl müşahidə edilir. Müalicə almamış pasiyentlərin həyatı boyu 10-dan artıq maniakal və depressiv epizod qeyd olunur. Bir çox tədqiqatçılar tərəfindən bipolyar pozuntuların alttiplərinin ayırd edilməsi təklif olunur:
I tip bipolyar pozuntu – aşkar maniakal epizodlar və böyük depressiv epizodlar
II tip bipolyar pozuntu – böyük depressiya epizodları və hipomaniakal epizodlar
Digər tip bipolyar pozuntular Bipolyar pozuntunun gedişi əvvəllər hesab edildiyindən daha əlverişsizdir – bipolyar pozuntu epizodları ilə bağlı müalicə almış xəstələrin yalnız dörddə biri 12 ay müddətində daha əvvəl mövcud olmuş funksional adaptasiya səviyyəsinə qayıda bilir. Demək olar ki, xəstələrin 60%-ində ictimai və fərdlərarası əlaqələrin qırılması müşahidə edilir. Bipolyar pozuntusu olan xəstələrdə boşanmaların sayı ümumi populyasiyada olduğundan 2-3 dəfə artıqdır, məşğulluq göstəricisi isə sağlam insanlara nisbətən 2 dəfə azdır. Xəstələrin 10- 20%-ində intihar halları müşahidə edilir, bu isə əhali üzrə göstəricilərdən 15 dəfə artıqdır; intiharların 80%-i depressiv epizodun inkişafı ilə bağlıdır. Bipolyar pozuntu ilə assosiasiya yaradan digər mənfi sosial amillərə alkoqol və narkotiklərdən istifadə, ailədaxili zorakılıq, riskli davranış formaları, qanun pozuntuları aiddir. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. YAŞLILARDA BİPOLYAR POZUNTU ZAMANI MÜAYİNƏ VƏ DİAQNOSTİKA Maniakal epizod kəskin ifadə edilmiş səviyyədə əhvalın yüksəlməsi ilə xarakterizə olunur, bu səbəbsiz şənlikdən, demək olar ki, nəzarət olunmayan həyəcana qədər dəyişə bilər və sosial adaptasiyanın əhəmiyyətli dərəcədə pisləşməsinə gətirib çıxara bilər. Bəzi maniakal epizodlarda yüksək əhval-ruhiyyədən daha çox acıqlanma və şübhəli münasibət müşahidə olunur.
A. Əksər hallarda yüksəlmiş, ekspansiv, acıqlı və ya şübhəli əhval, bu həmin fərd üçün anormal vəziyyət təşkil edir. Əhvalın belə dəyişməsi açıq ifadə olunmalıdır və azı bir həftə ərzində davam etməlidir (əgər onun ağırlıq dərəcəsi hospitalizasiya üçün kifayət etmirsə). B. Gündəlik həyatda şəxsiyyətin fəaliyyətinin ağır dərəcədə pozulmasına gətirib çıxaran aşağıdakı simptomlardan ən azı üçü mövcud olmalıdır (əgər əhval yalnız acıqlıdırsa, o zaman dördü): 1) aktivliyin yüksəlməsi və ya fiziki narahatlıq; 2) artmış söhbətcillik (“nitq təzyiqi”); 3) fikir axınının sürətlənməsi və ya “ideyaların çapması” kimi subyektiv hissiyyat; 4) normal sosial nəzarətin aşağı düşməsi, bu isə şəraitə uyğun gəlməyən davranışa gətirib çıxarır; 5) yuxuya olan ehtiyacın azalması; 6) özünü yüksək qiymətləndirmə və ya böyüklük (möhtəşəmlik) ideyaları; 7) fikrin yayınması, yaxud fəaliyyətin və ya planların daim dəyişməsi; 8) nəticələri xəstə tərəfindən dərk edilməyən ehtiyatsız və ya düşüncəsiz davranış, məsələn, eyş-işrət, mənasız təşəbbüskarlıq, avtomobilin təhlükəli şəkildə idarə olunması; 9) seksual enerjinin nəzərəçarpacaq dərəcədə yüksəlməsi və ya nizamsız seksual davranış. C. Hallüsinasiya və ya sayıqlamanın olmaması, hərçənd ki, qavrama pozuntularının mövcud olması mümkündür (məsələn, subyektiv hiperakuziya, rənglərin olduqca parlaq şəkildə qavranması). D. Ən çox istifadə olunan istisna etmə meyarları. Epizod psixoaktiv maddə-nin qəbulu və ya hər hansı üzvi mənşəli psixi pozuntu ilə izah edilə bilmir.
10 Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
11
davranış və funksional adaptasiyada dəyişikliklər maniakal epizoda uyğun gələn səviyyədə kəskin ifadə olunmamışdır, eyni zamanda davametmə müddəti o qədər uzun deyil ki, bu vəziyyət siklotimiyaya aid edilsin. Psixotik simptomları olan maniakal epizod özünü yüksək qiymətləndirmənin böyüklük sayıqlamasına, acıqlı və şübhəli davranışın isə təqib etmə sayıqlamasına keçməsi ilə xarakterizə olunur. Adətən sayıqlama və hallüsinasiyaların məzmunu yüksək əhval-ruhiyyəyə uyğun gəlir. Sayıqlama məzmununa görə tamamilə ağlasığmaz və mədəni cəhətdən qeyri-adekvat xarakter daşımır, hallüsinasiyalar isə şizofreniya üçün səciyyəvi olan şərh verici xüsusiyyətə malik olmur. Şizofreniya üçün xarakterik olan simptomlar dəqiq aşkar edildiyi hallarda şizoaffektiv pozuntu diaqnozu daha münasibdir. Qarışıq affektiv epizod klinik şəklin qarışıq olması və ya hipomaniakal, maniakal və depressiv simptomların sürətlə (bir neçə saat ərzində) dəyişməsi ilə xarakterizə olunur, həmin simptomlar ən azı iki həftə ərzində və bu vaxtın çox hissəsində mövcud olmalıdırlar. Depressiv epizodlar bipolyar pozuntu zamanı maniakal epizodlara nisbətən daha tez-tez rast gəlinə bilər. Depressiv pozulmaların ifadə edilmə dərəcəsindən asılı olaraq, yüngül, orta, ağır və psixotik simptomları olan ağır depressiv epizodlar ayırd edilir. Yüngül epizod diaqnozu qoyulması üçün B meyarına uyğun gələn 2 simptomun və C meyarına uyğun gələn azı 2 simptomun mövcud olması kifayət edir (cədvələ baxın). Orta dərəcəli depressiv epizodda B meyarının iki simptomu və C meyarının azı 4 simptomu mövcud olmalıdır. Ağır depressiya zamanı B meyarının hər üç simptomu və C meyarının azı 5 simptomu müşahidə edilməlidir. Psixotik simptomları olan ağır depressiv epizod diaqnozu sayıqlama, hallüsinasiya və ya depressiv stuporun olması zamanı qoyulmalıdır. Ən səciyyəvi mövzular özünü təqsirləndirmə, münasibət, ipoxondrik, nihilistik və ya persekutor məzmunlu sayıqlamalardır.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 12
A. Depressiv epizod diaqnozunun qoyulmasına əsas verən ümumi meyarlara depressiv vəziyyətin ən azı 2 həftə ərzində davam etməsi, psixoaktiv maddələrin qəbulu və ya üzvi mənşəli psixi pozuntu ilə əlaqənin olmaması aiddir.
B. Aşağıdakı üç simptomdan ən azı ikisinin mövcud olması: 1. pasiyent üçün aşkar şəkildə normal olmayan səviyyədəki depressiv əhvalın, demək olar ki, hər gün və günün çox hissəsini əhatə etməklə azı 2 həftə davam etməsi, bu zaman mövcud olan situasiyadan əsasən asılı olmaması; 2. adətən xəstə üçün xoş olan məşğuliyyətə qarşı marağın və ya alınan həzzin aşkar şəkildə azalması; 3. enerjinin azalması və yorulmanın artması.
C. Aşağıda sadalanan əlavə simptomlar (ümumi sayı azı dörd olmaqla): 1. özünə inamın və özünü qiymətləndirmənin aşağı düşməsi; 2. səbəbsiz yerə özünü təqsirləndirmə hissi və ya həddən artıq və qeyri-adekvat günah hissi; 3. ölüm və ya intihar haqqında təkrarlanan düşüncələr, yaxud intihara yönəlmiş davranış; 4. düşünmək və ya diqqəti toplamaq qabiliyyətinin azalmasının təzahürləri və bununla bağlı şikayətlər, inamsızlıq və ya tərəddüd hissləri; 5. psixomotor aktivliyin pozulması, həyəcan və ya ləngimə ilə (subyektiv, yaxud obyektiv); 6. hər hansı tipdə yuxunun pozulması; 7. iştahada dəyişiklik (artma və ya azalma), buna uyğun olaraq bədən çəkisinin dəyişməsi. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
13
bipolyar pozuntunun aşkar edilməsi ►
Özü və ya ətrafdakılar üçün təhlükə törədən, yaxud psixotik simptomları olan maniyalı və ya ağır depressiyalı xəstələr ilkin səhiyyə həkimləri tərəfindən təxirə salınmadan psixiatrın qəbuluna göndərilməlidir. ►
aşağıdakı hallarda müayinə üçün psixiatrın qəbuluna göndərməlidirlər:
pasiyentdə ən azı 4 gün müddətində hiperaktivlik və ya həyəcan müşahidə olunur (depressiya dövrləri haqqında məlumatların olub-olmamasından asılı olmayaraq)
pasiyentdə təkrarlanan depressiya epizodları qeyd edilir və anamnezində hiperaktivlik və ya həyəcan hallarının olması haqqında məlumatlar mövcuddur ►
maniakal və ya hipomaniakal simptomların olmasını öyrənməlidirlər. ►
müşahidə edilməsi zamanı aşağıdakı hallarda mütəxəssislərə göndərişə ehtiyac yaranır:
funksional adaptasiyanın pisləşməsi müalicəyə qarşı rezistentlik və ya müalicə rejiminə əməl edilməsi ilə bağlı problemlər aşkar edildikdə
nisbi sabit vəziyyət dövründən sonra pasiyentin profilaktik müalicəni dayandırmaq istəyi
pasiyentin alkoqol və ya narkotik maddələr qəbul etməsi İxtisaslaşdırılmış tibbi yardım sistemində BAP-li pasiyentin müayinəsi ►
Bipolyar pozuntuya şübhəli olan pasiyenti müayinə edərkən psixiatr bunları yerinə yetirməlidir:
irsi meyllilik, əvvəlki affektiv epizodlar, həmin epizodlara səbəb olmuş vəziyyətlər, epizodlararası dövrdə müşahidə edilən hər hansı psixi pozuntu, sosial adaptasiya, yanaşı xəstəliklər, psixoaktiv maddələrin qəbulu, həyəcan, riskli davranış, fiziki sağlamlıq və hazırkı psixososial stress Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 14 faktorları haqqında tam anamnez toplamaq, o cümlədən pasiyentin ailə üzvlərindən obyektiv məlumatlar almaq
klinik qiymətləndirmə şkalalarının köməkliyi ilə pasiyentin hazırkı psixi vəziyyətini müayinə etmək. ►
Bipolyar pozuntunun diaqnostikası psixi və davranış pozuntularının 10-cu beynəlxalq təsnifatı meyarlarına əsaslanmalıdır. ►
Bipolyar pozuntu diaqnozu qoyularkən şizofreniya spektrindən olan xəstəliklərlə, üzvi patologiya ilə (məsələn, qalxanabənzər vəzin xəstəlikləri, beyin-damar insultu) diferensial diaqnostika aparılmalıdır. ►
və ya depressiv simptomlar törədə bilən preparatların qəbulu haqqında məlumatlar olduqda, bipolyar pozuntu diaqnozunun təsdiqi üçün 7 gün gözləmək lazımdır və bu müddət ərzində pasiyent psixoaktiv vasitələrdən istifadə etməməlidir. ►
çıxarış zamanı, həmçinin bipolyar pozuntusu olan xəstənin həyatında və ya psixi vəziyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verdikdə həkim təhlükəli davranış riskini qiymətləndirməlidir. ►
Əgər pasiyentdə intihara cəhd, aqressivlik aşkar edilərsə, o öz tələbatlarına qarşı əhəmiyyətli dərəcədə etinasızlıq göstərərsə, yaxud anamnezində məcburi hospitalizasiya halları mövcud olarsa, o zaman pasiyentin iştirakı ilə böhran planı tərtib edilməlidir və həmin plana aşağıdakılar daxil olmalıdır:
təhlükəli davranışa gətirib çıxaran amillərin nəzərdən keçirilməsi və kəskinləşmənin erkən əlamətlərinin siyahısı
risk müəyyən olunduqda yardıma müraciət etmənin qaydası (məsələn, dərmanların qəbulu qaydası, həkimlə əlaqələrin artırılması, böhran zamanı müraciət etmək lazım olan müəssisələr haqqında məlumat)
az miqdarda dərman preparatlarının təyini ►
Bipolyar pozuntusu olan pasiyentlərin psixiatriya müəssisəsinə hospitalizasiyası məsələsi yalnız onların özünə və ətrafdakılara zərər vermə riskinin əhəmiyyətli dərəcədə olması halında nəzərdən keçirilir. Bəzi hallarda xəstənin gündüz stasionarına yerləşdirilməsi tamdəyərli stasionar müalicəsini əvəz etməyə kifayət edir. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 15
Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|