Boshqaruv maqsadi va funksiyalari

Reja: 1. Boshqaruv maqsadi va unga qo‘yiladigan asosiy talablar. 2. Boshqaruv maqsadi turlari. 3. Boshqarish funksiyalari mazmuni va mohiyati. 4. Boshqarishning o‘ziga xos aniq funksiyalari

BOSHQARUV MAQSADI VA FUNKSIYALARI
Boshqaruv maqsadi va unga qo‘yiladigan asosiy talablar
Maqsad- bu muddao, murod, ya’ni u yoki bu niyatga erishmoq uchun ko‘zda tutilgan mushtarak orzu. Aynan, shu maqsad kishi faoliyatini, o‘z orzularini ushalishiga yo‘naltriradi. Biz dastlab o‘zimizning oldimizda turgan maqsadimizni aniqlab olamiz, so‘ngra esa shu maqsadimiz:

• bo‘lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;
• faoliyatimizning ustuvor yo‘nalishini belgilaydi;
• faoliyatimizni aniq soha, ishga yo‘naltiradi;
• u yoki bu faoliyatimizning zarurlik darajasini belgilab beradi;
• pirovard natijamizning baholash me’yorlarni belgilaydi va hk.

Boshqaruv maqsadiga qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilardan iborat:

• Maqsad bir ma’noli va aniq bo‘lishi kerak.

Agar qayoqqa borishni bilmasangiz, u holda biror yo‘lni tanlashga ham hojat qolmaydi.
2. Maqsad real va bajarilishi mumkin bo‘lishi kerak – qaysi tomonga suzishni aniq maqsad qilib olmagan yelkanli qayiqqa hech qanday shamol ham hamrox bo‘la olmaydi.
3. Maqsad miqdoran o‘lchovga ega bo‘lishi kerak.
Miqdoran o‘lchovga, me’yorga ega bo‘lmagan maqsad- bu sarob
4. Maqsad barcha bajaruvchilarga tushunarli bo‘lmog‘i darkor
5. Maqsad bo‘limlar va ma’sullar bo‘yicha detallashtirilgan bo‘lishi kerak.
Maqsad, uni boshqarish prinsiplari, pirovard natijasi bajaruvchilarga tushunarli bo‘lishi va ularga yozma ravishda sodda tilda yetkazilishi kerak.

Boshqaruv maqsadi turlari
Boshqaruv maqsadlari juda ham xilma-xildir. Bu esa ularni muayyan tarzda turkumlashni taqozo etadi. Maqsadni turkumlash belgilari:
1. Umumjamiyat miqyosidagii munosabatlarni aks ettirishga qarab;
2. Boshqaruv pog‘onalar (darajalari) ga qarab;
3. Amalga oshirish muddatiga qarab ;
4. Boshqaruvning amalga oshirilishiga qarab;
5. Kutiladigan natijalarga qarab;
6. Murakkablik darajasiga qarab;
Maqsadlar:

• siyosiy maqsadlar, iqtisodiy maqsadlar, sotsial maqsadlar, ma’rifiy-ma’naviy maqsadlar, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar va boshq.
• Xududiy boshqarish maqsadlari:
• mamalakat maqsadlari
• viloyat maqsadlari
• tuman maqsadlari
• qishloq maqsadlari
• ishlab chiqarish maqsadlari
• xalq xo‘jaligi maqsadlari
• tarmoq (sektor) maqsadlari
• korxona (firma) maqsadlari
• yakka shaxs maqsadi

Boshqarish funksiyalari mazmuni va mohiyati
Dastlab “funksiya” va “vazifa” iboralarning lug‘aviy ma’nosi to‘g‘risida ikki og‘iz so‘z.
“Funksiya ” – bu lotincha so‘z bo‘lib, biror kimsa yoki narsaning ish, faoliyat doirasi, vazifasi degan ma’nolarni bildiradi
“Vazifa” – bu amalga oshirilishi, hal qilinishi lozim bo‘lgan masala, o‘rganilishi lozim bo‘lgan, ko‘zda tutilgan maqsad, yoki biror-bir topshiriq, xizmat yumush, xizmat lavozimi, mansab, amal demakdir.
“Funksiya” tushunchasi “vazifa” tushunchasiga nisbatan torroq, ma’noga ega. Zero, funksiya faqat o‘z faoliyat doirasidagi vazifalarni o‘z ichiga oladi.
“Vazifa” esa o‘z faoliyat doirasidagi vazifalarni o‘z ichiga oladi.
Boshqaruv funksiyalarining mazmuni u yoki bu faoliyatni tashkil qilishdan kelib chiqadi. Masalan, ishlab chiqarishning dastlabki bosqichida:

• loyihalash;
• konstruktorlik

Rejalashtirish kabi ishlarni bajarish bog‘liq funksiyalar paydo bo‘ladi. Keyingi funksiyalar ishlab chiqarishni tayyorlash ya’ni,

• mahsulot tayyorlash texnologiyasini ishlab chiqish;
• mehnat normalari, materiallari sarfini belgilash;
• asbob-uskunalarni tayyorlash kabi ishlarni bajarish bilan bog‘liq, funksiyalar paydo bo‘ladi.