Braziliyanın nəqliyyatı və beynəlxalq iqtisadi əlaqələri
Yüklə 27,25 Kb.
|
|
Braziliyanın nəqliyyatı və beynəlxalq iqtisadi əlaqələri Sahil rayonlarında xüsusən nəqliyyat şəbəkəsi inkişaf edib. ən mühüm magistral yoları- rio-salvador, rio-braziliya, braziliya-belen və transamazon. Tranmasamazon- şimal-şərqdə juan-pesov və resifidən başlayır peru sərhəddinə kimi uzanır Dəmir yolları- belu orizonti-vitporiya istiqamətli dəmir yolu müasirləşmiş və elektrikləşdirilmişdir. Xammal üçün amazoniya və mərkəzi-qərbdə dəmir yolları çəkilir. Burada çay nəqliyyatından da istifadə olunur0 amazon və qolları,san-fransisko, parana, paraqvay Xarici əlaqələr dəniz və hava yolları ilə saxlanır. ən əsas dəniz portalları- vitoriya, santus,Ş riu-qrandi, rio, resifi, san-luis, manaus. Ab. Rusiya yaponiya ai və dogər qonşularla ticari əlaqələr var. Manausda azad iqtisadi zona mövcuddur. Elektrotexnikada afr və abş şirkətləri rol oyanır Braziliyanın sənaye coğeafiyası Ölkənin sənaye vacibdir, lakin dövlət büdcəsinin əsas doldurulması hələ kənd təsərrüfatı təşkil edir. Hasilat sənayesi yerli xammalın bazasına əsaslanır. Filiz istehsalında dünya lideridir.(filiz,niobiy,alüminium,qalay və.s). Minas-jras,para,paraiba,amapa,akri ştatlarında hasil olunur. Bu ölkə dünya bazarında strateji xammal çıxarır.(Uranlı radiokativ maddələr. Torium). Olinda,Penambuku,minas-jetas ştatlarında çıxarılır. Qızıl çıxarılmasında abş və kanada iştirak edir. Ölkı enerjisinon 3,1 neft və qazın ıpayına düşür. İtaypu su elektrik stansiyası dünyada miri stansiyalarından biridir. (Sərhəd çayı paranadadır) Burada atom energetikası da i nkişaf edir. Anqra-dis-reys atom elektrik stansiyası rio-de janeyrodadır. Yanacaq olaraq-daş kğmür,şəkır qamışından spirt və oduncaqdan istifadə olunur. Neft tələbatının təqribən yarısını yerli sərvət ödəyir. Istismarda olan yataqlar isə cənub-şərqdə şelf zonasındadır. Neftin çıxarılması isə dövlətə məxsusdur. Petrobraz şirkəti bu çıxarılmaya rəhəbərlik edib. Iri neft eçalı zavodları rio-de janeyro, san-paulu ştatlarındadır.
Braziliyanın əhalisi və şəhərləri Cənubi Amerikanın ən böyük dövlətidir. Braziliya sahəsinə görə Rusiya, Kanada, Çin və ABŞ-dan sonra dünyanın beşinci ölkəsidir. Ölkə, sakinlərinin sayına görə də beşincidir. Burada xalq hindu,Afrika zənciləri və avropalıların gəlişi ilə formalaşıb. əhаlisiпiп 95%-i braziliyalardır. Bunlar avropalılar, mulatlar, metislər, sambolardır. Əhalisinin 55 avropalı, 40 mulatlardır. Digər xalqlarıdan pirtuqaliya, yaponiya, ispan, italyan, alman, ukraynalı, ərəblərd də var. Braziliyaya ilk köçənlər iki portuqaliyalı katorqaçı olub. ONlaerın koloniyası böyüyüb və əhali artıb. Braziliyanın aborigen əhalisi olan hindilər torpaqlarının qəsb edilməsinə qarşı mübarizə aparıblar. Amma qüvvələr nisbəti onların xeyrinə olmayıb. Min hindi tayfasından təqribən 200-ü qalıb(quaykuru,tupi-quarani,aymara). Afrika zənciləri portuqallar işlətmək üşçün brazilyaya gətirinlər- 3,5 milyon afrikalı zorla Braziliyaya köçürülüb. 19 əsrin sonu 20 əvvəllərində avropadan bura immiqrasiya güclənir. Əhali arasında almanŞ italyan, ispan və portuqalların sayı artır. Təbii artım 1,0 dır, əhali sayı 50 ildə 2 dəfə artıb. Ölkənin 3 əsas şəhəri Salvador, Rio-de-janeyro və paytaxt braziliyadır. Salvador (yaxud Baiya) Braziliyanın ilk tarixi paytaxtıdır. Şəhərin tam adı San-Salvador-da-Baiya-di-Todus-us-Santusdur. İçərisində qullar olan gəmilər bura yan alırmış. Salvador indi də Braziliyanın “Afrika qəlbi” sayılır. Salvador sakinləri Afrikanın Orişa ruhlarına etiqad edir və Braziliyanın milli Kapoeyra döyüş sənəti ilə məşğul olurlar. Rio-de-janeyro ölkənin ən böyük şəhərlərindəndir. Dünyanın yeni möcüzələrindən biri və Braziliyanın rəmzi Xilaskar İsa heykəli də Rio-de-Janeyrodadır. Ölkənin3-cü ən böyük şəhəri braziliyadır və indi ölkənin paytaxtıdır. Mərkəzdə yerləşən supermüasir şəhər üç il ərzində ucaldılıb və yuxarıdan təyyarəni xatırladır. San-paulo Cənub yarımkürsəinin və braziliyanın ən iri şəhəridir. Braziliyanın müstəqilliyi bu şəhərdə elan edilib. Şəhər çox böyük olduğundan əhali nəqliyyat kimi vertolyotlardan istofadə edir. Bu şəhər həmçinin braziliyanın sənaye şəhəridir. Aviasiya sənayesi San-Paoulonun ən böyük mərkəzidir.
Braziliyann iqtisadi inteqrasiya (opek nafta asean) İqtisadi inteqrasiya ölkələr arası iqtisadi əməkdaşlığın ən uyğun səviyyəyə çıxarılmasıdır. Hasilatda müxtəlif növ filiz sərvətlərinə görə dünyadas liderdir.Qara əlavan metal filizlərinibn emalında xarici şirkətlərin(ABŞ,Kanada,Fransa,Britaniya və.s) rolu böyükdür. Qızıl çıxarılmasında ABŞ və Kanada şirkətləri iştirak edir. Çuqun,poladının mühüm zavodları rio-de-janeyro, mines-jeras ştatlarındadır və bu zavodların əksəriyyəti xarici şirkətlərdədir(AFR,ABŞ,Yaponiya) Elektrotexnikanın sənayesində ceneral-elektrik(ABŞ) simens(AFR) şirkətlərinin rolu böyükdür. Ixracat əhəmiyyətli yeyinti- qəhvə,kakao,şəkər qamışı, soya,banan, sitrus meyvələrinin becərilməsi üstün idi. ABŞ,Aİ ölkələri, Yaponiya, Rusiya digər qonşu ölkələriil ticarət əlaqələri mövcuddur. Iqtisadi inteqrasiya nümunələriu kimi ASEAN — Assosiation of South-East Asian Nations. İndoneziya, Malayziya, Sinqapur, Tayland və Filippin tərəfindən 8 avqust 1967-ci ildə Banqkokda yaradılıb. OPEC-The Organization of the Petroleum Exporting Countries. neft ixrac edən ölkələrin iqtisadi birliyidir. 1960-cı ildə Bağdadda keçirilən konfransda yaradılıb. NAFTA- North American Free Trade Agreement. 1994-cü il yanvarın 1-də qüvvəyə minmişdir. Və.s adını çəkmək olar. Avstraliyanın nəqliyatı vəbeynəlxalq iqisadi əlaqələri Böyük ərazidə yerləşir və daxili, xarici əlaqələr üçün nəqliyyat mühümdür. ən sıx dəmiryol nəqliyyatı-cənub-şərq və cənub-qərb bölgələrindədir. Iri transkontinental magistral dəmiryol xətti şərqindən qərbinə qədər uzanır. Ikinci isə ölkənin meridian istiqamətində uzanır. Bu xətt darvindən cənuba qədər uzanır. Dəmiryolları ilə yüklər, daö-mədən sənaye xammalı, taxıl, süement və.s daşınır. Şoseb yolları böyük şəhərlərdən başlanır. Bu yollar səyyah və tədqiqatçıların adını daşıyır. Avtomobil nəqliyyatı kənd təsərüfatı bölgələrində dsaha çox inkişaf edib. Yük və sərnişin daşınmasının3.2-i avtomobil nəqliyyatına aiddir. Dəniz nəqliyyatından dünya ilə sərnişindaşınması və ticari əlaqələrdə istifadə olunur. Sidney, melburnŞ, nyuklas,, adelanda, dampir və port-xedelendd ölkənin ən iri portlarıdır. Daxili xarici əlaqələrdə böyiik əhəmiyyəti var. Avstгaliyada həm dövlata, həm dэ xüsusi kapitala məxsus aviasiya şirkətləri var. Avstraliya böyük həcmdə müxtəlif xammal ixracatçısıdır. Dəyərcə yarısını qüızıl, kömür,yun, ət, dəmir filizi, boksit, şəkər buğda və.s təşkil edir. Yaponiya abş yeni zelandiya çin koreya cənub-şərqi asiya ölkələri avstarliyanın mühüm ticari müttəfiqləridir. Idxalatda maşın və avadanlıq, çox işlənmən məlumatlar, kimya və ağac emalında əldə olunan məhsullar məhsullar üstünlük təşkil edir. Avstraliyanın kənd təsərrüfatı Əsasən Yüklə 27,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|