Demans ve deliryum dr. Levent Tokuçoğlu



Yüklə 457 b.
tarix19.03.2017
ölçüsü457 b.
#11962


DEMANS ve DELİRYUM


Bilişsel bozukluk

  • 4-5 milyon Amerikalının bilişsel bozukluğu var.

  • İnsanlar yaşlandıkça bu sayı artar

  • Demans ve deliryum bir “beyin yetmezliği”dir.



Yaşlanma ve Demans



Demans nedir? 1

  • DSM-IV

  • A. Çok sayıda bilişsel işlevde bozulma.

    • A1. Bellekte bozulma (yeni şeyleri öğrenme ve bunları anımsamada bozukluk)
    • A2. Aşağıdakilerden biri ya da daha fazlasının olması
      • Afazi
      • Apraksi
      • Agnosi
      • Yürütücü işlevlerde bozulma


Demans nedir? 2

  • DSM-IV

  • B.

  • Bilişsel işlevlerdeki bozulmanın toplumsal ve mesleki işlevsellikte belirgin sorunlara yolaçması ve kişinin önceki işlevsellik düzeyinin altına inmesi.



Demans …

  • İşlevsellikte ilerleyici bir bozulma

  • Bellek kaybı

  • Diğer kortikal işlev bozuklukları

  • Kişilikte değişim







Demans Nedenleri

  • Alzheimer’s Hastalığı (SDAT): >50%

  • Vasküler (multi-infarkt demans)

      • Diğer:
      • Otoimmün
      • Toksik
      • Neoplastik
      • Metabolik


Sık rastlanan demans nedenleri

  • Alzheimer Hastalığı (%50’den fazlası)

  • Vasküler Demanslar

  • AIDS demansı

  • Alkolik demans(Korsakoff demansı)

  • Frontotemporal demans



Demans Tanısı

  • Hasta ve yakınlarıyla görüşme

  • Fizik bakı

  • Nörolojik bakı

  • Mental ve işlevsel durumları değerlendirme

  • Laboratuar testleri ve görüntüleme (MR/BT)



Demansın Ayırıcı Tanısı

  • Delirium

  • Emotional (Mood) disorders

  • Memory problems

  • Environmental factors

  • Neurologic syndromes

  • Toxins

  • Intelligence (low a priori)

  • Amnestic syndromes



Belirgin bir bellek bozukluğu var mı?

  • Bellek kaybına dair örnekler

  • Yakın bellekte bozulma (uzak bellek iyi)

  • İsim ve yüz anımsamada güçlük var mı?

  • Yürürken, araba kullanırken kaybolma



Demansın Psikiyatrik Yönü

  • Ajitasyon

  • Amaçsızca gezinme

  • Yürüme

  • Insomnia

  • İstifçilik

  • Şiddetli tepkiler

  • Capgras sendromu



Demansta Değerlendirme

  • Hasta ve bakıcısıyla görüşme

  • Klinik gidiş

  • ADLs, IADLs

  • Hastalık öncesi işlevsellik düzeyi



Demasta Psikoz

  • Varsanı yaygınlığı %30

  • Varsanılar daha çok hızlı ilerleyen Alzheimer ile bağlantılı

  • Hastaların %25’inde yanlış algılamalar vardır.

  • (Anımsama ya da tanıma bozukluğu nedeniyle olabilir)

  • Sanrılar, konfabulasyonlar olabilir.



SDAT

  • SDAT

  • Normal Aging



ALZHEIMER’S -- NEUROSCIENCE

  • Amyloid plaklar (nörondışı)

  • Nörofibriler yumaklar and tau protein (nöroniçi)

  • Kolinerjik innervasyon kaybı (nucleus basalis of Meynert)

  • Serebral atrofi (özgül değil)

  • Temporoparietal korteks ve hipokampusun metabolizma ve dolaşımında azalma

  • Defisitler bilişsel bozukluktan önce olabilir



Vascular Dementia

  • Vascular Dementia

  • Normal Aging



Vasküler Demans

  • Risk unsurları: HT, diabetes, hiperlipidemi, sigara (SVH gibi)

  • Tedrici yıkım

  • Kişilik korunmuş

  • Çok sayıda küçük veya tek büyük infarkt

  • Laküner bölgeler -basal ganglia, thalamus, internal kapsül

  • Subkortikal demans – psikomotor yavaşlama



Alkolik Demans

  • Yaşlı alkoliklerin %6-25’ inde görülür

  • Korsakoff demansı olarak adlandırılır

  • AD ile örtüşebilir

  • Periferik nöropati ile bağlantılıdır

  • Konuşma işlevi korunmuştur

  • “Masal uydurma”

  • Tanısı görece zordur

  • Kolinesteraz inhibitorleryle iyileşme olduğuna dair vaka yayınları vardır



FRONTOTEMPORAL DEMANS

  • Frontal ve temporal loblarda dejenerasyon

  • Apati ve disinhibisyon

  • Yürütücü işlevler ve adlandırmada bozulma

  • Görseluzamsal yetiler salim

  • Başlangıçta yanlışlıkla depresyon, mani, psikopati teşhisi alırlar.



Diğer bilişsel bozukluklar

  • Afazi: doğru sözcüğü bulmada güçlük; cümlenin ortasından bölünmesi;yineleme, kekeleme.

  • Apraksi: giyinme, saç tarama, yemek yapma ve yemede güçlük.

  • Agnosi: aşina yüzleri, nesneleri, yerleri tanımada güçlük.

  • Yürütücü işlevlerde bozukluk



Fizik bakı

  • Deri: kızarıklıklar

  • Göz: Katarakt

  • Baş/Boyun: bruits, tiromegali

  • Kalp: üfürümler

  • Akciğer: solunum sesinde zayıflma

  • Karın: karaciğer bozukluğuna dair izler

  • Damarlar: periferik damar hastalıkları

  • Nörolojik



Nörolojik bakı

  • Fokal x yaygın süreç

  • Derin tendon refleksleri, ton, duyum

  • Arka kordon

  • Serebellar işlevler



Mental Durum Bakısı

      • Folstein Mini-Mental Status Exam (MMSE) (30 puan üzerinden)
      • 15-24: hafif-orta bozulma
  • <15: belirgin bozulma

      • Mayo Short Test of Mental Status (38 puanlı)
      • <22 – demansı düşündürür


Laboratuar/ Görüntüleme

  • Tam kan sayımı

  • Tam idrar analizi

  • Elektolitler, BUN/kreatinin, Ca

  • Tiroid, B12

  • RPR veya FTA-ABS

  • BT or MRI





Alzheimer Hastalığının Sağaltımı

  • Erken başlamalı

  • Hasta ve ailesini kapsamalı

  • Soruna ekip halinde yaklaşılmalı





ALZHEIMER Hastalığı Sağaltımı

  • Kolinerjik

  • Aricept (donepezil) 5 mg başla, 10 mg’ a çık

  • Alzheimer’da orta düzeyde ama sürekli etkilidir.

  • MMSEüzerine etkili değildir, fakat ADLs, bellek, dikkat ve nöropsikiyatrik semptomlara sıklıkla iyi gelir

  • 3 ay denenmesi önerilir

  • Exelon (rivastigmine)

  • Reminyl (galantamine)



Alzheimer sağaltımındaki yeni görüşler



Demansta davranışçı girişimler

  • Tutarlı, sakin bir çevre

  • Anımsamaya yarayan ipuçları

  • Bilişin iyi yönlerinin üzerinde durma

  • Müzik

  • Işık terapisi

  • Gezinme için güneli bir çevre

  • Gündüz egzersizleri, şekerlemeleri azaltmak



Ajitasyonun İlaçla Sağaltımı

  • Haldol /2-3 mg/ Paranoya ve kuşkuculuk için 2-3mg, o.5 veya 0.75 mg'dan daha iyidir ama EPS (+)

  • Risperdal/1-2 mg/ Yapılan en geniş çalışma(n=625) ; özellikle paranoya ve kuşkuculuk için iyi; 2 mg EPS (+)

  • Olanzapine/5 mg/ 5 mg yüksek dozlarından daha iyidir; paranoya ve kuşkuculuk için iyidir; yan etkileri minimaldir.

  • Seroquel/25-50mg/ Yayımlanmış çalışma yok. Klinik izlenimler olumlu.

  • Depakote /Düzey = 50-100/ Yaygın dürtüselliğe karşı iyi, ancak bulantı ve sedasyon yaşlılar için sorun yaratır.



Demanstaki diğer sağaltımlar

  • Antidepresanlar

  • Benzodiazepinleri az kullanın- sedasyon, paradoksik ajitasyon/stimulation

  • Benzo. en son tercih olmalı -restless leg/myoclonus hariç-

  • Trazodone demanslı ve demanslı olmayan hastalarda uyku için iyi bir seçimdir- 25 mg q hs

  • Buspirone



Demansta ayırıcı tanı

  • Deliryum

  • Emosyonel (Mood) bozukluklar

  • Bellek sorunları

  • Çevresel unsurlar

  • Nörolojik sendromlar

  • Toksinler

  • Zeka (“a priori “düşük)

  • Amnestik sendromlar



Deliryum

  • Akut başlayan konfüzyon halidir

  • Biliş, duygudurum, dikkat, uyanıklık ve farkındalık işlevlerinde dalgalanan bir bozukluk. Demansı andırabilir; ayırıcı tanı önemlidir.



Deliryum

  • Bilinçte bulanıklaşma, yönelimde bozulma

  • Dikkatte bozulma

  • Bazen, belirgin psikotik özellikler

  • Konuşmada bozulma

  • Normal uyku ve yeme örüntüsünde bozulma



Demans x Deliryum



Deliryumun ele alınması

  • Amaç altta yatan bir bozukluğu saptamak

  • Enfeksiyöz

  • Metabolik

  • Yapısal (iskemik)

  • Öykü (ilaç, madde, alkol kullanım öyküsü dahil)

  • Fizik bakı

  • Kan kimyası, kan, kültür, lomber ponksiyon

  • EKG

  • Görüntüleme



Deliryumun sağaltımı

  • Altta yatan durum düzelmeden ek ilaç vermekten kaçının

  • Nedeni belirleyin

  • Çabuk müdahale edin



Yüklə 457 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin