Hayvonot olami

---

 
 
 
 
Hayvonlarni klonlash 
Reja: 
 
1.
 
Hayvonlar tuzilishi va hayoti.
2.
 
Umurtqasiz hayvonlar vakillarining xilma-xilligi.
3.
 
Hayvonot olamining tabiatdagi va inson hayotidagi 
ahamiyati. 
4.
 
Hayvonot olamini muhofaza qilish. 
5.
 
Xulosa. 
6.
 
Foydalanilgan adabiyotlar. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Yer yuzida hayvonot olami ham o`simliklar singari tarqalgan. Ularning 
shimoliy muz qutblaridan tortib janubiy kengliklargacha, shuningdek, 
cho`l, dasht, tog` zonalarida ham uchratish mumkin. 
 
Hayvonot olami juda ham xilma-xildir. Hozirgi paytda yer yuzida 
1500 mingdan ortiq hayvon turlari ma`lum. Hayvonlarning xilma-xillig, 
tuzilishi, xulq-atvori, ko`payishi, rivojlanishi, kelib chiqishi, tabiatda va 
inson hayotidagi rolini o`rganadigan fan zoologiya deb ataladi.
Hayvonlar bilan osimliklar murrakkab tuzilishga ega bolib ularning 
umumiy oxshashlik tomonlari xam bor. Masalan: ularning xar ikkalasi 
xam xujayralardan tuzilgan ikkalasi xam oziqlanadi osadi rivojlanadi 
kopgina xayotiy jarayonlari xam juda oxshash ketadi. Bularning 
xammasi hayvonlar bilan osimliklar birbiriga qarindosh ekanligini, ular 
bir negizdan tarqalganligini ko`rsatadi. Lekin shu bilan birga ular 
o`rtasida katta farqlar xam bor. Masalan: hayvonlar - geterotrof, 
o`simliklar esa avtotrof organizmlardir. Xayvonlar yuradi, xarakat 
qiladi, noqulay sharoitdan qulay sharoitga o`tadi. O`simliklar esa bir xil 
sharoitda ekiladimi o`sha er sharoitga moslashsa o`sadi, moslasha 
olmasa nobud bo`ladi. Shuning uchun xam hayvonlar soni o`simliklarga 
nisbatan 3 barobar ortiqdir.
Sodda hayvonlar tipi
. Mazkur tipning vakillari eng sodda 
tuzilishga ega bo`lgan bir hujayrali hayvonlardan iborat. Ularni sodda 
hayvonlar deyilishiga sabab ham tanasining bitta hujayradan tashkil 
topganligidandir.
Eng 
sodda 
hayvonlarning 
ko`pchiligi 
mikroskop 
ostida 
ko`rinadigan juda mayda organizmlardir. Ularning kattaligi 50-100 mm 
dan 1-2 mm gacha bo`ladi. Sodda hayvonlar yer yuzida keng tarqalgan. 

---

Ular hamma yerda: chuchuk va sho`r suvda, ham tuproqlarda, hovuz, 
ariq, ko`lmak suvlarda, dengiz va okeanlarda, ba`zi vakillarini hatto 
hayvon va odam organiznida ham uchratish mumkin.
Bir hujayrali yoki sodda hayvonlarning tanasi tashkil etadigan 
xujayralarni ko`p xujayralardan farqi shundaki, U bitta xujayradan iborat 
bo`lsa xamki murakkab tuzilishga ega bo`lib, murakabligi xujayra ayrim 
qisimlarining deferinsiallanganligi ularning har xil funksiyalari 
bajarishga 
layoqatlanganligidandir. 
Xujayraning 
ba`zi 
qismlari 
xarakatlantirish vazifasini bajarsa, ba`zilari ovqat qabul qilish yoki ovqat 
hazm qilishga, boshqalari esa ortiqcha suvni va dissimilyasiya 
mahsulotlarini hujayradan chiqarib yuborishga moslashgan. Hujayraning 
ixtisoslashgan bu qismlari 
organella yoki organoidlar
deb ataladi. Buni 
uning tipik vakili bo`lgan infuzoriya hujayrasida ko`rish mumkin. 
Hujayra tarkibida bir yoki bir nechta yadro, protoplazma, vakuollar 
bo`ladi. 
Jinssiz ko`payganda infizoriya hujasrasidagi yadro ikkiga 
bo`linadi. Undan ikkita yangi organizm hosil bo`ladi.
Eng sodda hayvonlar jinssiz va jinsiy yo`llar bilan ko`payadi. 
Lekin ularda jinsiy ko`payishga nisbatan jinssiz ko`ayish ko`p uchraydi. 
Buning yana bir isboti shuki ko`p xujayrali xayvonning xujayrali 
diferensialangan bo`lib muayyan vazifani bajarishga moslashgan. Ular 
ma`lum bir tomonga har xil darajada ixtisoslashgan. Bitta xujayradan 
tashkil topgan sodda xayvonlarning hujayrasi esa ana shularning 
xammasini bir xujayra ichida joylashtirib, barcha xayotiy vazifalarni 
bajaradi va mustaqil yashashga qodir bo`ladi. Sodda xayvonlar olami 
nixoyatda katta va xilma-xildir. Hozirgi vaaqtda ularning turi 15000 

---

tadan ortadi. Bulardan tashqari tabiatda ularning xili aniqlanmagan, ayni 
paytda parazitlik qilib yashaydigan juda ko`p turlari ham bor .Sodda 
hayvonlarga amyoba, infuzoriya-tufelka, evglena, volvoks va boshqalar 
kiradi.
Amyoba iflos suvli havzalar tagida yashovchi, kattaligi 0,2-0,5 mm 
keladigan mayda organizmdir. «Amyoba» o`zgaruvchi degan manoni 
bildirib, u hamisha o`z shaklini o`zgartirib turadi.
Amyobaning hujayrasida yadro, protoplazma va ovqat hazm qilish 
vakuolasi bor. Tana tuzilishi sodda, yolg`on oyoqlar chiqarib bir joydan 
ikkinchi joyga harakat qiladi.Bu vaqtda ular oziqni o`rab olib, ovqat 
hazm qilish vakuoli hosil bo`ladi ba uning vositasida oziqlanadi. 
Amyoba butun tanasining yuzasi bilan nafas olib, suvda erigan 
kislorod protoplazmaga sizib o`tadi. 
Umurtqasiz hayvonlar tipi vakillarining tuzilishi. 
Baliqlar bir necha donadan bazi akulalar 300 mln gacha oybaliq 
uvildiriq tashlaydi. Bazi baliqlar tirik baliqlar tug`adi. Lekin ularning 
tuxum hujayrasi ko`pincha suv havzasining qurib qolishidan nobut 
bo`ladi lichinkasi va mayday baliqlari xam g`animlaridan qirilib ketadi. 
SHu sababdan ular o`z nasllarini saqlash uchun g`amxo`rlik qiladilar. 
Nasli haqida g`amxo`rlik qiladigan baliq turlari, odatda kam miqdorda 
uvildiriq tashlaydi, lekin ularning uvildirig`i, lichinkasi va mayda 
baliqlari bunchalik ko`p miqdorda nobud bo`lmaydi.
Baliqlarning o`z naslini saqlash ularga g`amxo`rlik qilishi juda 
qiziq. Masalan, uch ignali tikanbaliqning erkagi suvo`tlardan uya 
yasaydi va o`sha joyga urg`ochilari tashlagan uvildiriqlarni qo`riqlaydi. 
U tikanlarini yozib, uyaga yaqinlashayotgan baliqqa g`azab bilan 

---

tashlanadi, uyasini ifloslikdan tozalaydi. Ko`krak suzgich qanotlari 
yordamida u yerga toza suv haydaydi. Erkagi bir necha kun davomida 
mayda baliqlarni qo`riqlaydi va uning uyadan uzoqqa tarqalib ketishiga 
yo`l qo`ymaydi. 
Baliqlarning suv yuzasida yashab, suv oqimi bilan birga oqadigan 
– harakat qiladigan turlari ham bor. Bularga ko`pincha karpsimonlar 
(sazan, tovonbaliq, leshch, qizilko`z va boshqalar ) kiradi.