4.3. LABORATUARLARIMIZDA HASTA GÜVENLİĞİNE YÖNELİK UYGULAMALAR 9
4.4. BİYOLOJİK TEHLİKELER 11
4.5. YÜZEY KONTAMİNASYONU: 13
4.6. KİMYASAL TEHLİKELER 13
4.7. KESİCİ, DELİCİ YARALANMALAR: 13
16
4.8.BİLİNMESİ GEREKEN BAZI GÜVENLİK SEMBOLLERİ: 17
1. AMAÇ: Hasta ve çalışan güvenliğini, numune güvenliğini sağlamak amacıyla, laboratuar ortamında uyulması gereken kurallar uygulanmasını sağlamak. Laboratuarda çalışırken oluşabilecek biyolojik, kimyasal madde bulaşmasına maruz kalma, ve yangın, elektrik güvenliği, düşmelere bağlı risklere karşı hasta ve çalışanların güvenliğini sağlamak, oluşabilecek çevre zararlarını engellemek ve uygulanmasını sağlamak. süreçlerinde Hasta ve Numune güvenliğini sağlamak için çalışanların Laboratuar işleyiş süreçlerin her aşamasında oluşabilecek aksaklıkların giderilmesini sağlamak ve gerekli önlemleri almak.
2. KAPSAM: Hastane Biyokimya Laboratuarında çalışan tüm personel.
3.FAALİYET AKIŞI:
3.1. Laboratuar Ortamında Uyulması Gereken Kurallar:
Çalışmada kullanılacak her tehlikeli materyalin (mikrobiyolojik ve/ya kimyasal) kullanım koşulunu tanımlamak,
Bilgi kaynaklarını (MSDS v.b.) gözden geçirmek,
Muhtemel maruz kalma yollarını düşünmek,
Maruz kalma olasılığını en aza indiren işlemi/tekniği seçmek,
Olasılıklara karşı hazır olmak gerekmektedir.
3.1.1. Tehlike Kaynakları
Biyolojik
Kimyasal
Fiziksel
3.1.2. Maruz Kalma Yolları
Yutma
Soluma
Direkt temas
Deriyi geçiş (kesici-delici yaralanması)
3.1.3. Laboratuarda Çalışma Kuralları
Yapılacak analizin tam bir güvenlik içinde, en az hata ile ve olabildiğince çabuk gerçekleştirilmesidir. Bu da ancak çalışılan laboratuarda çok dikkatli ve düzenli olmakla, uygulanacak yöntemlerin çok iyi bilinmesiyle ve hata kaynaklarının minimuma indirilmesiyle başarılabilir.
Karabük Devlet Hastanesi yaka kartları takılır.
Güvenli çalışma bilgilerini öğrenmelidir.
Gerektiğinde Kişisel Koruyucu Ekipman(KKE) kullanılmalıdır
KKE tipleri şunlardır:Güvenli çalışma ortamının sağlanmasındaki basamaklardan biri koruyucu iş elbiselerinin giyilmesidir. Bunlar:
1. İş gömleği
2. Eldiven
Tehlikeli malzeme ve/veya ekipmanla çalışırken emniyet gözlüklerini ve yüz koruma maskelerini giyilmelidir.
Tehlikeli veya zehirleyici maddeleri kullanırken eldiven giyilmelidir.
Laboratuarda herhangi bir şey yenilip içilmemeli (özellikle sigara), çalışırken eller yüze sürülmemeli, ağza herhangi bir şey alınmamalıdır.
Laboratuar, her sabah temizlik personeli tarafından açılır ve günlük temizlik yapılır Laboratuarın her bölümünde temizlik, sanitasyon dezenfeksiyon işlemleri periyodik olarak yazılı talimatlara göre yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır. Laboratuar genel temizliği, laboratuar temizlik talimatına göre yapılmalıdır.
Dökülen numuneler ( kan, idrar, bos, serum vb…) koruyucu eldiven giyilerek pamuk havlu vs. ile silinir tıbbi atık poşetine atılır. Daha sonra 1/10 oranında çamaşır suyu dökülerek 10-15 dakika beklenir, temiz su ile durulanır. Eğer tıbbi atık yere dökülmüş ise, aynı işlem yapıldıktan sonra yerler paspasla da dezenfekte edilip, eller el yıkama talimatına göre yıkanır.
Saçlar kısa ya da uzun ise arkadan toplanmış olmalıdır. Tırnaklar kısa olmalıdır. Elde yara kesiği varsa su geçirmez bant ile kapatılmalıdır.
Kullanıldıktan sonra her bir eşya, alet veya cihaz yönteme uygun şekilde temizlenerek yerine kaldırılmalıdır.
Kullanılacak kimyasal maddelerin listesi yapılmalıdır
Analiz yapılan bölümler, çalışan personelin rahatça hareket etmesine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmeli.
Laboratuarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tezgâhlar kirli alan olarak kabul edilmeli
a-Bu tezgâhların üzerinde bulunan bilgisayar ve telefon gibi cihazlar eldivensiz kullanılmamalı.
b-Müracaat masası üzerindeki bilgisayar ve telefon kontamine eldivenle kullanılmamalı
c- Laboratuar dışına çıkışta eller mutlaka dezenfektan ile dezenfekte edilip sonra EI Yıkama Talimatına (ENF.TL.06) göre yıkanmalı
Islak elle elektrik düğmelerine dokunulmamalı ve cihazların elektrik fişleri sürekli takılıp çekilmemelidir.
3.1.5.Çalışma Alanları île İlgili Kurallar:
Bu alanlar:
Laboratuar ortamınızı düzgün ve düzenli tutun.
Kolay havalandırılabilir olmalıdır.
Yer döşemesi pürtüksüz ve kolay temizlenebilmelidir.
Gerekli güvenlik uyarıları asılmış olmalıdır.
Musluk, akarsu, lavabo ve dezenfek tanlar bulunmalıdır.
Tıbbi atık kovaları hazır bulunmalıdır.
Tezgâh üstleri dayanıklı, absorbe etme yen malzemeden yapılmış olmalıdır.
Mesai bitiminde veya her iş bitiminde laboratuar temizlik talimatına göre yapılmalıdır..
Laboratuar çalışanlarını, çalışma ortamında rahatsız edecek ve dikkatini dağıtacak olumsuz etkiler ortadan kaldırılmıştır. Analiz yapılan bölümler arasında etkin ayırımlar bulunur ve genişliği ile çalışan personelin rahatça hareket etmesine olanak sağlar. Laboratuar içinde bulaşı önlemek için mikrobiyolojik çalışmaların yapıldığı bölüm ayrılmıştır ve girişi kontrol altında olmalıdır.
Güvenli çalışma ortamı için laboratuar çalışmalarının yapıldığı alana ziyaretçilerin ve hastaların girmesini engellemek amacıyla uyarıcı levhalar ve/veya güvenlik şifreleri ile geçişi sağlayan kapılar yapılmalıdır.
3.1.6.Çalışma alanlarının düzenli olarak dezenfeksiyonu
Hipoklorid çözeltisi dayanıksız kimyasal olduğundan günlük taze hazırlanmalı ve sulandırıp stok solüsyondaki klor kon santrasyonuna göre yapılmalıdır.
Laboratuarda kullanılan malzemeler hipoklorid ile dezenfekte edildikten sonra az miktarda deter janla tekrar yıkanmalı ve bol su ile durulan malıdır.
Santrifüj Sırasında Tüp Kırılmasında Yapılması Gerekenler: Santrifüj esnasında cihazdan gelen kırılma sesini takiben sürekli bir ek gürültü varlığında tüp kırılmasından şüphelenilmelidir. Santrifüj içi, godeleri ve tüpler gözden geçirilir. Godeler dışarı çıkabilen tipte ise çıkarılarak kontrolünün yapılması daha uygundur. Santrifüj içinde ve godelerde cam parçaları varsa metal pens ile toplanır, uygun tıbbi atık kabına atılır. Godelerin içine 1/10 dilüe edilmiş sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) konularak 30 dakika beklenir. Daha sonra gödenin içi musluk suyu ile yıkanır, kurutulur ve santrifüj içindeki yerine yerleştirilir.
4.LABORATUVARDA GÜVENLİ ÇALIŞMA KURALLARI:
Laboratuardaki kişisel güvenliğiniz büyük oranda size bağlıdır
Laboratuarda Güvenli Çalışma; çalışan güvenliği, çalışılan numunelerin güvenliği ve çevre güvenliği esas almaktır
Laboratuar çalışanları, kendilerine tahsis edilmiş alanda, kalite çalışmalarına ve kalite kontrol prosedürlerine uygun, personel ve hasta sağlığı ile güvenliğini koruyacak şekilde çalışmalıdır.
Çalışma alanında deney için gerekli malzemeler dışında herhangi bir malzeme bulundurmayınız. Çıkarılan elbiseler dolaba asılmalıdır. İlave kitaplar, çantalar, gelişigüzel bırakılmamalı, hava akımı gerektiren cihazlardan uzak tutulmalıdır
Tüm tıbbi atıklar, Atıkların Ayrılması ve Toplanması Talimatına göre toplanmalı ve Atıkların Taşınması ve Depolanması Talimatına göre yapılmalı..
Kanalizasyona (su giderine) bağlanmamış cihazlara ait sıvı tıbbi atıklar, boş atık kaplarına, atık kabının hacminin 10.da biri kadar sodyum hipoklorit (saf çamaşır suyu) veya enfeksiyon komitesinin önerdiği başka dezenfektan madde konduktan sonra biriktirilmeye başlanmalı. Atık kabı, dolduktan sonra ağzı kapalı olarak 30 dakika kadar bekletilmeli ve nötralize edildikten sonra sıvı tıbbi atık lavobasına dökülmelidir.
Tüm numuneler, sonuçları çıkıp onaylanmadan Tıbbi atık kabına atılmamalı
Tüm laboratuar çalışanları ve uygulamaya gelen öğrenciler Atık uzaklaştırma kullanılmış malzemelerin uygun şekilde uzaklaştırılmasından ve atılmasından sorumludur.
Laboratuarlar toz, nem, buhar, titreşim, elektromanyetik etkenler ve zararlı canlılar gibi olumsuz etmenlerden korunmalı, çalışma alanları klimalar çalıştırılarak 20ºC sıcaklıkta sabit tutulmalı.
Laboratuar binasının çevresinde kirliliğe yol açacak çöp, atık yığınları, su birikintisi ve zararlı canlıların yerleşmesine uygun ortamlar bulunmamalıdır.
Laboratuarların giriş çıkışı denetlenmeli ve analiz yapılan bölümlere çalışanlar dışında kişilerin girmeleri engellenmelidir.
Su, ve gaz muslukları, çalışılmadığı zamanlarda kapatılmalıdır su baskınlarına karşı önlem için laboratuarda zarar görecek malzeme ve cihazlar belli yüksekliklerde yerleştirilir. Elektrik pirizleri en az 50 cm yükseklikte olmalıdır.
Laboratuar cihazları , klima ve elektrik düğmeleri, çalışılmadığı zamanlarda kapatılmalıdır
Uzatma kablolarını kullanmaktan kaçınınız. Eğer kullanmanız mutlaka gerekiyorsa, topraklı ve sigortalı olanlarını kullanınız. Uzatma kabloları, kapıların altından, pencerelerden geçirilmemeli, tavana asılmalı veya diğer uzatma kablolarına takılmalıdır.
Yüksek gerilim cihazlarında hiçbir değişiklik, tadilat yapmayınız. Hastane elektrik atölyesinden yardım istemelidir.
Laboratuarın Hastanenin diğer birimleri ile ilgili iletişimi, bilgisayar otomasyon sistemi, telefon ve yüz yüze görüşerek sağlanır.
Laboratuarda meydana gelen her türlü olumsuz olay, laboratuarı yönetenlere anında haber verilmelidir.
Laboratuarı yönetenlerin izni olmadan hiçbir madde ve malzeme laboratuardan dışarı çıkarılmamalıdır.
Depolama miktarı, onaylanmış kap türü, uygun etiketleme vs. konularında yangın talimatlarına uyun.
Laboratuar kapıları, çalışma yapılmadığında güvenlik açısından kilitli tutulmalıdır.
Laboratuarı terk etmeden önce laboratuar tezgahını ve ekipmanları temizleyin
Laboratuar içinde cep telefonu, çağrı cihazı Laboratuar test çalışma cihazlarının yakınında kullanılmamalıdır.
Ellerde kesik, yara ve benzeri durumlar varsa bunların üzeri ancak su geçirmez bir bantla kapatıldıktan sonra çalışılmalı, aksi takdirde çalışılmamalı ve son durum sorumluya iletilmelidir.
Buzdolapları, dondurucular içlerinde bulunan termometreler ile sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır ve değerler buzdolabı sıcaklık izlem formlarına kayıt edilir.
Laboratuarda, tüm çıkışlara, yangın söndürücülere, el ve göz temizleyici lavabolara ulaşımı engelleyen cisimleri uzaklaştırın. .
Tüm yangın söndürücülerin etrafında 1 m’lik bir mesafenin açık bırakılması gerekir.
Ağır nesneleri kaldırırken dikkatli olun.
Eğitilmediğiniz ve sorumlu laboratuar uzmanı tarafından kullanmanıza izin verilmeyen hiçbir cihazı kullanmayınız
Mikroskobun objektif ve oküler kısmının temizliği eter/alkol solüsyonu ile yapılır. Bunun için 7 ölçü alkol ile 3 ölçü eter karıştırılır. Hazırlanan karışım uygun şekilde etiketlenmiş, koyu renkli şişede ve ateşten uzak bir alanda saklanmalıdır
Çalıştırma sırasında laboratuar aletlerinin koruyucu kapakları kapalı olmalıdır.
Hidrolik ve pnömatik tahrikli cihazlarla veya bunların yakınında çalışırken emniyet provası yapınız. Ani veya beklenmeyen hareketler, ciddi yaralanmalara neden olabilir.
Ekipman hasarı – Eğer bir ekipman çalışırken bozulursa, hemen Arıza Bildirim Formu doldurulur. laboratuar sorumlusuna veya laboratuar uzmanına haber veriniz. Kendinize zarar vermemek için sorunu asla kendiniz çözmeye çalışmayın.
Laboratuarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tezgâhlar kirli alan olarak kabul edilir. Bu tezgâhların üzerinde bulunan bilgisayar ve telefon gibi cihazlar eldivensiz kullanılmaz.
Çalışma alanlarında günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır.
Klinik laboratuarlarda göreve başlayan her çalışana: Laboratuar çalışma ortamı ve güvenliği, meslek hastalıkları, acil durum konularında eğitim verilir ve bölüm eğitim formları ile kayıt altına alınır. Bu eğitim Laboratuar Yıllık Eğitim Planı' na da dahil edilmesini sağlamak. İşe yeni başlayanlara önce hepatit B ve diğer testler yapılır gerekli görülenler aşılanması sağlanmalı Ayrıca hastanemizde her yıl grip aşısı da tüm çalışan personele yapılmaktadır.
LABORATUVARA GİRİŞ ÇIKIŞ KURALLARI
Laboratuar ortamına kişiler ve çalışmanın güvenliği açısından laboratuar personeli dışında kimse alınmamalıdır.
Laboratuar çalışanlarının yakınları veya misafirleri teknisyen dinlenme odasında misafir edilmelidir.
Laboratuara giriş çıkışlarda laboratuar sıcaklığı açısından sürekli kapılar kapalı tutulmalıdır.
4.3. LABORATUARLARIMIZDA HASTA GÜVENLİĞİNE YÖNELİK UYGULAMALAR
Laboratuarlar hasta güvenliğini doğrudan etkileyen öneme sahiptir. Laboratuar sürecini preanalitik, analitik ve postanalitik olmak üzere üç evreye ayırtılmaktadır
A) Preanalitik Evre: Laboratuarlarımızda numunelerin doğru alınması ve doğru şekilde transferini sağlamak üzere “Laboratuar Numunelerinin Alınması, toplanması, saklama koşulları ve taşınması, kabulü, Kimlik doğrulaması kontrolü numunenin ayrıştırılması talimatlara uygun yapılmasını sağlamak. “Laboratuar Numune Kabul ve Red Kriterleri” belirlenerek uygun olmayan numunelerin laboratuara kabulü önlenmesi sağlanmalıdır.
B) Analitik Evre: Laboratuarda kullanılan cihazların bakım ve kalibrasyonları belli bir plan dahilinde laboratuar sorumlu uzmanlarımızca yapılmakta veya yaptırılmaktadır. Yine laboratuarlarımızda çalışılan testlerin internal ve external kalite kontrolleri laboratuar uzmanlarımızın sorumluluğunda yapılmalı ve kayıtları muhafaza edilmelidir.
C) Postanalitik Evre: Laboratuarda çalışılan parametrelerin panik değer listesi hazırlanarak, bu testlere ait düşük veya yüksek değerlerde hastanın hekimine ve ya hemşiresine derhal haber verilmesi sağlanmalı ve çıkan numune sonuçlarının onaylanarak en kısa sürede hastaya ulaşmasını sağlanmalıdır.
Testlere başlamadan önce özellikle aşağıdakiler yapılmalıdır.
Cihaz bakım ve temizliği her cihaz için cihaz yönetim talimatına ve bakım çizelgelerine uygun yapmasını ve kayıt altına alınmasını sağlamak. Cihaz yönetim dosyalarında bu bilgileri saklanmalıdır.
Testlerde Kullanılacak Cihaz Ve Malzemelerin Değerlendirilmesi:
İşe başlamadan önce işlemin özelliğine uygun plan yapılarak çalışmaya başlanmalıdır.
Çalışılacak cihazın, çalışıp çalışmadığı kontrol edilerek, zaman kaybını engellemeli. Laboratuar sorumlu uzmanına haber verilmeli hemen firmanın teknik bölümündeki kişilere telefon edilerek durum hakkında bilgi verilmelidir.
Arıza Bildirim Formu Doldurulmalıdır. Arıza Bildirim Formu mesai saatlerinde sorumlu laboratuar uzmanına imzalattırılır.
Hastanemizde kullanılmakta olan tıbbi cihazların belli bir plan dahilinde bakımları ve gerekiyorsa kalibrasyonları teknik servisimiz tarafından yapılmakta veya firmalara yaptırılmaktadır. Cihazlara ait bakım ve kalibrasyonların takibi ve yaptırılması ilgili birim sorumluları ve teknik servis sorumluluğunda yerine getirilir.
Test kitlerinin miadları ve saklama koşullarına bakılarak saklama koşulları uygunsa, çalışmaya başlanır. Saklama koşulu uygun değilse laboratuar sorumlu uzmanına bilgi verilir.
Testlerde kullanılacak malzemelerin miad takibi, sağlam ve güvenli olup olmadıkları çok önemlidir. Çünkü test sonuçların doğruluğunu olumsuz yönde etkilemektedir.
Laboratuardaki cihazların bakım kontrol ve kalibrasyonu düzenli olarak yapılmalıdır.
Laboratuarda otokontrol uygulanmalı, belirli aralıklarla analizin doğru yapıldığı denetlenmelidir bunun için numuneler internal ve eksternal kalite kontrollerine uyularak çalışılmalıdır.
Testlerin hangi aşamalardan geçmesi gerektiği ve cihazların çalışması. Cihaz Kullanım Talimatlarına göre yapılmalıdır.
Kullanılacak malzemelerden kaynaklanabilecek kazalar öngörülmeli ve bilinerek dikkatli çalışılmalı.
Çalışma alanlarında günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır
Tüm laboratuarlarımızda numuneler kabul edilirken ve kabulden sonra Numune kabul ve red kriterleri uygulanması sağlanmalıdır.
Hasta Ve Numunenin Kimliklendirilmesi Talimatı uygulanmalı.
Numuneler çalışıldıktan sonra otomasyon ile laboratuar uzmanının bilgisayarına gider ve (Otomasyona bağlı olmayan testlerin sonuçları manuel kayıt girişi yapılır.)..Laboratuar uzmanının kontrolünden geçer laboratuar uzmanının test tekrarını uygun gördüğü hasta numuneleri tekrar çalışılır.( Numune Tekrar Kriterlerine Göre )
Sonuçlarda Panik değer varsa panik değer talimatı uygulanır.
Analiz sonuçları hastalara Sonuç Talimatına uyularak verilmelidir .
Analiz raporlarının yazımında silinebilir kalemler (kurşun kalem vb.) kullanılmaz. Raporlar mutlaka dolma kalem, tükenmez kalem gibi silinemez kalemlerle yazılmalı, hatalı kayıt asla silinmemeli, üzeri çizilerek doğrusu yazılmalıdır. Elektronik ortamda tutulan kayıtlarda da benzeri uygulama yapılmalıdır. Elektronik ortamda güvenlik yeterince sağlanmalıdır. Laboratuar kayıtlarının en az 2 yıl boyunca korunması gereklidir.
Ayrıca laboratuarda kullanılan tüm araç ve gereçlerinin doğru çalışıyor olması sağlanmalıdır.
TIBBİ ATIKLAR
Hastanemizde atıkların; Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak toplanması, taşınması, geçici olarak depolanması ve ilgili birimlere teslimi sağlanmaktadır. Konu ile ilgili usul, esas ve sorumluklar Atık Yönetim Talimatında belirlenmiş olup amaç; tıbbi atıkların hastalarımıza, personelimize ve çevreye zarar vermeden bertaraf edilmelerinin sağlanmasıdır.
4.4. BİYOLOJİK TEHLİKELER
4.4.1. Kendini koruma
Göze veya yüze sıçrama riski olan tehlikeli materyal ile çalışılıyorsa, koruyucu gözlük veya yüz koruyucu kullanılması zorunludur.
Laboratuarda parmakları meydanda bırakan sandalet veya terlik giyilmez.
Uygun bir şekilde dekontamine edilmedikçe hiçbir laboratuar malzemesi (lab önlükleri, eldivenler, gözlükler v.b.) dışarıya çıkarılamaz!
4.4.2. Personel Kontaminasyonu
4.4.2.1. Kan ve Vücut Sıvılarına Meslekî Maruz Kalma
Maruz kalma durumlarında;
Maruz kalma tipine göre hemen aşağıdakileri izle:
İğne batması/kesilme halinde; (yara yerini) su ve sabunla yıka
Ağız/burun/deriye sıçrama olduğunda; bulaşan materyali bol su ile uzaklaştır
Göze sıçramada; temiz su/serum fizyolojik ile irrigasyon yap
Olayı amirine haber ver; eğer endikasyon varsa tedaviye 1-2 saat içinde başlamak için derhal bildirim yapılması esastır.
Eğer giysilere bulaş olmuş ise Kontamine giyeceği üzerinizden çıkarın etrafa bulaşı engellemek için giyeceklerinizi sızdırmaz bir poşete koyunuz.
Biyolojik bulaş olan bölge yıkandıktan sonra uygun antiseptik ile dezenfekte edilir (göz ve ağız hariç)laboratuarda el dezenfektanı bulunmaktadır
Olayı laboratuvar sorumlu uzmanına ve sorumlu laboratuar teknisyenine haber vermelidir.
Tedavi ve tavsiyeler için enfeksiyon komitesine ve enfeksiyon hekimine başvur.
Kazaya karışan örneğin incelenmesi için kalanını korumaya al.
Çalışma yerine kontamine örnek dökülmesi durumunda yapılması gerekenler 1/10 çamaşır suyu ile hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir.
4.4.2.2. Kan ve kan ürünleri yolu ile bulaşabilen mikroorganizmalar:
4.4.2.3. Kan ve vücut sıvılarından korunmada yapılması gerekenler:
Santrifüj, vorteks v.b.yi uygun bir ajanla dezenfekte et
ASLA laboratuvar atıklarını ofis atıkları ile karıştırma.
Tüm kesici-delicileri yalnızca "kesici-delici kutusu"na at.
Atık kovalarını laboratuvardan çıkarmadan önce mutlaka; etiketle! İçeriğini ve/veya ait olduğu laboratuvarı yaz!
4.4.2.4. Eğer kendiniz HIV, HBV, HCV veya diğer biyolojik etkenlere maruz kalırsanız ne yapmalısınız?
Çalışmanız esnasında bilinen ya da şüpheli HIV veya diğer virüs salgınlarında ( kırım Kongo vs.), HBV veya HCV pozitif olduğu bilinen veya kuşkulanılan klinik örneklere maruz kalırsanız (açık cilde temas veya kesici-delici yaralanması), hemen olay yerinde ilk yardım almalısınız.
4.5. YÜZEY KONTAMİNASYONU:
Kontamine alanı tespit edip, izole edin.
Beraber çalıstıgınız kisileri uyarın.
Masa/forseps yardımı ile kırık camları toplayın.
Dökülen sıvı üzerine absorban malzeme (kagıt havlu veya süzgeç kagıdı) örtün; dökülenin emildiginden emin olun ve gerekirse bu islemi tekrarlayın.
Absorban örtünün üzerine dezenfektan* dökün.
Dezenfektanın yaklasık 20 dakika kalmasını saglayın.
Absorbanı alın ve ortamı alkol veya yüzey deterjanı su ile temizleyin.
Bu arada kirlenen materyali hemen (atık kabına) atın.
4.6. KİMYASAL TEHLİKELER
Hcl, alkol, el ve yüzet dezenfektanları ve cihaz solusyonları nötralize edilerek atılır. Veya tehlikeli tıbbi kimyasal atık bidonlarında toplanır.
Bu maddelerin özellikleri araştırılmalı ve bu yönden tedbirler alınmalıdır. Kimyasal madde etiketlerinde bulunan ;R işaretleri, kullanıcıyı hem tehlike sembolleri açısından hem de tehlikenin niteliği açısından uyarır, S işaretleri ise bu maddelerle çalışırken ortaya çıkacak sağlıkla ilgili tehlikelerden nasıl korunulacağı ile ilgili güvenlik önerilerini belirtir
4.7. KESİCİ, DELİCİ YARALANMALAR:
Hastanedeki günlük faaliyetleri sırasında hastaların kan ve vücut sıvılarıyla temas etme ihtimali olan sağlık personelinin hepsi kan yoluyla bulaşan hastalıklar açısından yüksek risk altındadır.
Sağlık personelinin girişim sırasında yaralanarak hastadan infekte olması ise sık karşılaşılan bir durumdur. Tabi ki böyle bir yaralanma ile hastanın sağlık personelinden infekte olması da mümkündür. Ama bu olasılık oldukça düşüktür.
4.7.1.Genel Önlemler
Kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak infekte kabul edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.
İğne batmasını önlemek için “disposibl” iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfları tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir. Kullanılmış iğne, enjektör, bistüri ucu ve diğer kesici aletler imha edilmek üzere delinmeye dirençli sağlam kutulara konmalıdır. Bu kutular servis içinde kullanıma uygun ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmalıdır.
İnvaziv işlemler sırasında eldiven yırtılır ve iğne batması ya da başka kaza olursa eldiven çıkarılarak süratle bir yenisi giyilmeli ve kazaya yol açan alet steril sahadan uzaklaştırılmalıdır.
Ucu sivri aletler ve onların konulduğu kaplara mümkün olduğu kadar az dokunulmalıdır.
4.7.2. Yangın ve elektrik güvenliği:
Yanıcı, yakıcı, patlayıcı ve parlayıcı maddeler birbirlerinden ayrı ve düzenli depolanmalıdır.
Elektrikli cihazların kullanımına dikkat edin.
Kabloların yeterli uzunlukta olmasına dikkat edin.
Yeni cihazların kullanımıyla ilgili yeterli bilgi edinin
Cihazlarla ilgili hataları rapor edin
Cihazın altında sıvı birikmesini önleyin
Elektrik tesisatın ehil ve yetkili olmayan kişiler müdahale etmemelidir
Yangın çıkış kapısı ve yangın merdiveni bilinmelidir.
Tüm yangın söndürücülerin etrafında 1 m’lik bir mesafenin açık bırakılması gerekir.
Alarm sisteminin kontrolü yapılmalıdır.
Yangın söndürücülerinin yerleri ve nasıl kullanılacağı bilinmelidir.
Elektrik ana şalterinin yeri ve nasıl kapatılacağı bilinmelidir.
Çalışma ortamının havalandırması yapılmalıdır.
Atıkların muhafaza edileceği yerler kontrol edilmelidir.
Raflar ve malzeme dolaplarının güvenli olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Tehlikeli kimyasal maddelerin konulduğu kaplar, şişeler, tüpler üzerindeki gerekli uyarı işaretleri kontrol edilmelidir.
Çalışma alanlarını temiz ve düzenli tutun. Çalışma yapılacak ortamda patlayıcı, alev alıcı, yanıcı, yakıcı ve biyolojik maddelerin olup olmadığı kontrol edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır
Santrifüj makineleri, basınçlı kaplar, vakum pompaları kontrol edilmelidir.
Kaza anında kullanmak için ilk yardım malzemeleri bulundurulmalı ve bunların nasıl kullanılacağı öğrenilmelidir. Bütün kazaları ve yaralanmaları rapor edin.
Doğalgaz arıza, itfaiye acil servis gibi yardım istenecek kurumların telefonları bulundurulmalıdır.
Bütün personel ve öğrenciler laboratuar güvenliği konusunda bilgilendirilmelidir.
Aşağıdakilerin yerini ve ne/nasıl yapılacağını bilin:
Uyarıları Dikkatle okuyunuz
Elektrik uzatma kabloları ve ilave kablo çekimlerinde elektrik teknisyenine haber verilecek, elektrik teknisyeninin gerekli işleri yapması sağlanmalıdır
Elektrik ve doğalgaz tesisatı periyodik olarak kontrol edilmelidir
Birimler terk edilirken açık olmaması gereken ocak, elektrikli aletler, ışıklar kapatılmalı, açık bırakılmalıdır
Doğru bağlantıların kullanıldığından emin olun.
Çalışanların veya çalıştıranların islerini benimsemeli
Elektrik enerjisinin tehlikesi, yalıtım özelliğinin bozularak makinelerin gövdelerine geçmesi veya iletim hatlarının koparak canlılara dokunması ile oluşur. Kopmuş iletim hatlarına dokunmamak en iyi korunma önlemidir.
Yangın söndürme cihaz ve malzemeleri her an kullanıma hazır halde bulundurulmalıdır
4.7.3 Düşmelere bağlı risklere karşı önlemler:
Laboratuarda oluşabilecek düşmelerin engellenmesi sırasında İşbirliği süreci kullanılarak hasta, hasta yakını ve çalışanların arasındaki güvenirliliği geliştirmeye çalışılmalıdır.
Hastaların laboratuara giriş çıkışları laboratuar güvenlik görevlisi denetiminde olmalıdır
Düşme açısından taşıdığı riskin değerlendirilmesi yapılan laboratuar çalışanları, ile laboratuarda bulunan hasta ve hasta yakınlarına yardımcı olunarak hemen oturtulmalı, gerekirse numuneleri hastadan yatış pozisyonunda almalıdır.
Eğer düşme riski olabileceği gördüğünüz kişi, sizin uzağınızda ise düşme riski olan kişiye en yakındaki kişiye seslenerek uyarılmalı ve ilgilenilmesi sağlanmalıdır.
Laboratuarlarımızda düşme riskinin olduğu zeminler temizlendikten sonra “Dikkat Kaygan Zemin” yazan ikaz işaretleri konulmalıdır.
Laboratuar temizlik saatleri genellikle hastalar laboratuarda yokken yapılmalıdır.
Herhangi bir nedenle laboratuar temizlenecek ise hastaların laboratuara giriş çıkışları laboratuar güvenlik görevlisi denetiminde olmalıdır.
Hastaların uzun sure aç kalmasına sebep olmamak ( hastanın uzun sure kuyrukta bekletilmesini engelleyici önlemler almak.)
Yaşlı ve yürüme zorluğu olan hastalar kan alma laboratuarında güvenlik görevlisinin ve hasta yakınının yardımı ile kan alma bölümüne geçirilmelidir.
Hastadan numune alırken hastada olumsuz herhangi bir gelişme olup olmadığı izlenmelidir
Hastadan numune aldıktan sonra düşme riski olan kişiler koltuktan kaldırılmadan bekletilerek rahatlaması sağlanmalıdır.
Düşme riski olan hasta ayağa kalkarken laboratuar çalışanları tarafından yardım ve destek sağlanmalıdır. Taşınması gerekli hastalar “Hasta Taşıma Talimatı”na göre yapılacaktır.
Her hastanın düşmeyle ilgili riskini değerlendirin ve buna yönelik önlemler alınmalıdır. Özellikle numune alımlarında hastalar taburelere oturtulmaz. Arkadan destekli (duvara dayalı vs )koltuklara oturtulmalıdır
Laboratuarda ortalarda düşmeye sebep olabilecek eşyalar kaldırılmalı
4.7.4. Laboratuar Kazalarında İlk Yardım:
Meydana gelebilecek kaza durumlarında yapılması gereken ilk yardımın önceden bilinmesi ve kaza meydana geldiğinde ilgili birimlere bildirimlerinin yapılması gerekmektedir.
4.8.BİLİNMESİ GEREKEN BAZI GÜVENLİK SEMBOLLERİ:
BİYOTEHLİKE!
BİR GÜVENLİK VAKASI
E: Patlayıcı
Özelliği: Ekzotermik olarak reaksiyona giren kimyasallardır. Ateşe yaklaştırıldıklarında patlayabilirler.
Önlem: Ateşten, ısıdan, darbeden, sürtünmeden uzak tutulmalıdır.
Xi: Tahriş Edici
Özelliği: Aşındırıcı olmamasına rağmen deriyle ani, uzun süreli veya tekrarlı teması iltihaplara yol açabilir.
Önlem: Göz ve deriyle temasından kaçınılmalıdır.
F: Şiddetli Alev Alıcı
Özelliği: Parlama noktası 21 ºC nin altında olan “kolay alev alan sıvılar ile kolay tutuşan katıları” belirtir.
Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından uzak tutulmalıdırlar.
Xn: Zararlı
Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği durumda sağlığa zarar verebilir.
Önlem: İnsan vücuduyla teması engellenmelidir.
F+: Çok Şiddetli Alev Alıcı
Özelliği: Alevlenme noktası 0 ºC nin altında, kaynama noktası maksimum 35 ºC olan sıvılardır. Normal basınç ve oda sıcaklığında havada yanıcı olan gaz ve gaz karışımlarıdır.
Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından uzak tutulmalıdırlar.
O: Yükseltgen
Özelliği: Organik peroksitler, herhangi bir yanıcı madde ile temas etmeseler bile patlayıcı özelliği olan yükseltgen maddelerdir. Diğer yükseltgenler ise, kendileri yanıcı olmasalar bile, oksijen varlığında alev alabilirler.
Önlem: Yanıcı maddelerden uzak tutulmalıdırlar. Bu tür maddeler alev aldıktan sonra müdahale etmek zordur.
T: Zehirli
Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği durumda sağlığa zarar verebilir hatta öldürücü olabilir.
Önlem: İnsan vücuduyla teması engellenmeli, aksi halde tıbbi yardıma başvurulmalıdır
C: Aşındırıcı
Özelliği: Canlı dokulara zarar verir.
Önlem: Gözleri, deriyi ve kıyafetleri korumak için özel önlem alınmalıdır. Buharları solunmamalı, aksi halde tıbbi yardıma başvurulmalıdır.
BİYOTEHLİKE!
BİR GÜVENLİK VAKASI
E: Patlayıcı
Xi: Tahriş Edici
F: Şiddetli Alev Alıcı
Xn: Zararlı
F+: Çok Şiddetli Alev Alıcı
O: Yükseltgen
T: Zehirli
C: Aşındırıcı
N: Çevre için zararlı