KolinomimetiK İLAÇlar parasempatomimetiK İLAÇlar ve antikolinesterazlar doç. Dr. E. Pelin kelicen



Yüklə 3,91 Mb.
tarix28.01.2017
ölçüsü3,91 Mb.
#6591


KOLİNOMİMETİK İLAÇLAR PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR VE ANTİKOLİNESTERAZLAR

  • Doç. Dr. E. Pelin KELİCEN

  • http://yunus.hacettepe.edu.tr/~pkelicen/


KOLİNOMİMETİK İLAÇLAR

  • M ve N reseptörleri (kolinoseptörleri) direkt/indirekt aktive eden ve bu res.leri taşıyan hedef h.’lerde Ach’in etkisini taklit eden ilaçlardır.

    • Parasempatomimetik ilaçlar (M agonistler)
    • Ganglionları direkt stim. eden ilaçlar
    • (N stim/agonistler)
    • Antikolinesterazlar (Kolinesteraz inh.)






Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • Efektör organların M res.lerini etkileyerek parasempatik sinir stim.’unun etkilerinin aynısını yaparlar.

  • M1, M2, M3,M4

    • Ach ve Kolin esterleri
    • Parasempatomimetik alkaloidler ve sentetik benzerleri
    • Farmakolojik Etkileri
    • KV sistem
    • GI düz kasları
    • Göziçi kaslar
    • Tükrük ve dış salgı bezleri
    • Mesane
    • Genel Kural
    • Damar düz kaslarını ve sfinkterleri gevşetir, diğer düz kasları kasarlar.


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • KV SİSTEM:

    • Pulmoner ve sistemik arter yataklarında vazodilatasyon
      • Damar endotel h. membran M res.
      • NO (EDRF)
      • Damar düz kas h. gevşeme
    • Vazodilatasyon nedeniyle arteriyel kan P azalır, refleks etki ile kalpte taşıkardi
    • Doz artarsa kalpte direkt etki egemen: Bradikardi.
    • SA düğümde impuls üretimi yavaşlar: Negatif kronotrop etki
    • Atriyum kasında kasılma gücü azalır: Negatif inotropik etki
    • AV düğümde iletim hızı yavaşlar; parsiyel/tam kalp bloğu,


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • GIS:

    • MB çeper düz kaslarını kasar
    • Tonus, peristaltik kasılma amplitüd ve sıklığı artar.


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • Göz:

    • İris sirküler kasını kasar: MİYOZİS
    • İris kalınlığı azalır, iridokorneal açı genişler, aköz humorun schlemn kanalından akışı kolaylaşır, glokom krizinde göz içi P ‘nı azaltır
    • Silyer kaslarını kasarlar, lens bombeleşir, yakın görmeye ayarlanır: AKOMODASYON SPAZMI
    • Konjonktiva damarlarında vazodilatasyon: Göz kızarması




Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • Dış salgı bezleri:

    • Tükrük bezlerinde bol sulu salya (Hipersalivasyon)
    • Mide mukozası, asid, pepsin, müsin salgısında artış.
    • Barsak mukoza bezleri, pankreas ekzokrin bezlerde salgı artışı,
    • Solunum yolları mukoza bezi salgısında artış; astımlılarda solunum güçlüğü
    • Burun akması (Rinore)
    • Terleme ve gözyaşı akması (Lakrimasyon)


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • Cilt damarları:

    • Vazodilatasyon
      • Ciltte kızarma (Flushing)
      • Sıcaklık artışı, sıcaklık duyumsaması


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • Diğer düz kaslı organlar:

    • Mesane çeper (detrusor) kasını kasarlar, kapasitesini azaltırlar
    • Trigon ve sfinkteri gevşetir
      • Yüksek dozda istek dışı miksiyon
    • Bronş düz kasını büzer: BRONKOSPAZM (Bronşial astımda duyarlılık artışı)
    • Safra kesesi ve safra yollarında büzülme


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

  • SSS:

    • Ach
    • Kolin esterleri
      • Kuvaterner amonyum…Kan-beyin engelini geçemezler
    • Alkaloidler
    • Bazı antikolinesterazlar
      • SSS’ni geçerler


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • KOLİN ESTERLERİ
        • Asetil kolin (Ach)
        • Betanekol
        • Karbakol (Karbamilkolin)
        • Metakolin


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • KOLİN ESTERLERİ
        • Asetil kolin (Ach)
        • SSS ve periferde nöromediyatör,
        • Plazmadaki psödokolinesterazlarla; kolinerjik kavşak ve eritrositlerdeki asetilkolinesterazlarla inaktive edilir.
        • Etkisi çok kısa.
        • Selektif değil.
        • Periferde kolinerjik res.lü bütün yapıları etkiler.
        • Oral etkisiz.
        • iv.
        • Katarakt vd göz ameliyatlarında Ach %1 sol, çabuk miyozis için kullanılır.




Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • KOLİN ESTERLERİ
        • Betanekol
        • Sadece M etki,
        • Kolinesterazlara dayanıklı,
        • GIK, mesane üzerinde selektif ve güçlü kasıcı etki,
        • MB kanalı ve mesane atonilerinde sc.


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • KOLİN ESTERLERİ
        • Karbakol (Karbamilkolin)
        • M ve belirgin N etki,
        • Kolinesterazlara dayanıklı,
        • Kronik açık-açılı glokomda pilokarpine rez. varsa oftalmik sol.


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • KOLİN ESTERLERİ
        • Metakolin
        • Sadece M (N etki düşük),
        • Psödokolinesterazlara dayanıklı,
        • Etki süresi nispeten uzun,
        • KV sistem üzerinde selektif,
        • Astımlı hastalarda (M ilaçlar hava yolu rez. Arttırdığı için) subklinik astma olgularının teşhisinde.


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • PARASEMPATOMİMETİK ALKALOİDLER VE SENTETİK BENZERLERİ
        • Pilokarpin
        • Muskarin
        • Arekolin
        • Aseklidin
        • Oksotremorin


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • PARASEMPATOMİMETİK ALKALOİDLER VE SENTETİK BENZERLERİ
        • Pilokarpin
        • M etki,
        • Otonom gang. ve AM üzerinde stimulan etki (M1)
        • Ter, tükrük, salgı bezi salgılarını arttırır,
        • Oftalmik sol. Glokomda göziçi P’nı azaltır.
        • Pilokarpin: Açık-açılı glokom
        • Sec. Glokom kronik ted.
        • Akut dar-açılı glokom acil ted.
        • En tercih edilen miyotik ilaç.


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • PARASEMPATOMİMETİK ALKALOİDLER VE SENTETİK BENZERLERİ
        • Muskarin
        • Ufak dozda parasempatomimetik etki (M),
        • Doz arttıkça otonom gang. ve AM üzerinde stimulan etki (M,N)


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • PARASEMPATOMİMETİK ALKALOİDLER VE SENTETİK BENZERLERİ
        • Arekolin
        • M ve belirgin N etki.
        • SSS: Öfori
        • Öğrenme ve bellekle ilgili M1


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • PARASEMPATOMİMETİK ALKALOİDLER VE SENTETİK BENZERLERİ
        • Aseklidin
        • Glokom ted., miyozis ve akomodasyon spazmı


Parasempatomimetik ilaçlar ( M agonistler)

      • PARASEMPATOMİMETİK ALKALOİDLER VE SENTETİK BENZERLERİ
        • Oksotremorin
        • Sentetik M agonisti,
        • Beyinde striatumdaki M res. Selektif uyarır,
        • Tremor, ataksi, rijidite,
        • Deney hayvanlarında deneysel parkinson oluşturmak için kull.


ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • Sinaps ve kavşaklarda asetilkolinesterazı inhibe ederek Ach birikmesine,parasempatomimetik (M) etkilere ilave olarak N etkiler oluştururlar.
      • Semp., parasemp. gang. ve çizgili kasları uyarırlar
      • Psödokolinesterazı da inhibe ederler. İlaç olarak verilen Ach ve bu enzimle yıkılabilen kolin esterlerinin etkisini potansiyalize ederler.
      • Süksinil kolin ve prokain gibi plazma ve KC psödokolin esterazları tarafından inaktive edilen ilaçların etkinliği ve etki süresi artar.


ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • Asetilkolinesteraz (AchE) molekülü ve Ach ve inhibitör ilaçlarla etkileşmesi:
        • AchE, bir aktif nokta içeren monomerlerin yaptığı oligomer şeklinde bulunur.
        • AchE molekülleri, kolinerjik sinaps ve kavşaklarda pre- ve postsinaptik membranın dış yüzüne bağlanmış olarak bulunur.
        • AchE’da, Ach’in bağlandığı aktif merkez molekülün 3 boyutlu yapısı içinde katalitik triadı oluşturur.
        • ANTİKOLİNESTERAZ İLAÇ TİPLERİ
        • İnhibisyon reversibl
        • İnhibisyon irreversibl




ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • REVERSİBL İNHİBİTÖRLER
        • Karbamatlar
        • FİZOSTİGMİN Tersiyer amin
        • NEOSTİGMİN Kuvaterner amonyum
        • PİRİDOSTİGMİN Kuvaterner amonyum
        • DEMEKARYUM Kuvaterner amonyum
        • EDROFONYUM Tam anlamıyla reversibl inh. Etkisi çok kısa sürer.
        • AMBENONYUM Nisbeten uzun etkili
        • DİSTİGMİN Uzun etkili reversibl antikolinesteraz
        • KARBARİN (SEVİN) Böceklerin AchE’ına afiniteli (İnsektisit)
        • APOKARB (BAYGON)


ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • İRREVERSİBL İNHİBİTÖRLER
        • Organofosfatlar uçucu, fazla stabil değil,
        • Enzimin esteratik noktasına bağlanırlar,
        • Girişim yapılmazsa, sinaps ve kavşaklarda organofosfatla inhibe edilmiş enzim etkinliğinin yeniden başlaması genellikle yeni enzim sentezi suretiyle olur, haftalar/ aylar sürer (Eskime-aging- olayı)
        • MALATİON Tarım ilaçları, baş bitine de karşı.
        • PARATİON
        • PARAOKSAN
        • En toksik olanları savaş gazı, sinir gazı TABUN, SARİN, SOMON
        • EKOTİYOFAT (Kuvaterner amin) Göze lokal
        • İZOFLOROFAT


ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • FİZOSTİGMİN
      • MB abs. İyi
      • Yavaş iv olarak santral antikolinerjik etkili ilaçlarla zehirlenmelerde ANTİDOT
        • Atropin
        • Skopolamin
        • Parkinson’a karşı kullanılan antikolinerjikler
        • Trisiklik antidepresanlar
      • Oftalmolojide MİYOTİK
      • Alzheimer ted.


ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • NEOSTİGMİN (Kuvaterner amonyum)
      • Daha etkin
      • SSS etkisi (-)
      • Parenteral sk
      • MYASTENİA GRAVİS’te Piridostigmin, Distigmin, Ambenonyum


ANTİKOLİNESTERAZLAR

      • EDROFONYUM
      • Çok kısa etki süresi
      • İv enzim enh. 5-10 dak. Sürer
      • Myastenia gravis TEŞHİSİNDE ya da tedavide kullanılacak antikolinesteraz ilacın titrasyonunda


PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

      • 1. Postoperatif paralitik ileus ve mesane atonisi
      • 2. Glokom
      • 3. Kompetitif NMB’in etkisini sonlandırmak
      • 4. Zehirlenmeler
      • 5. Refluks özefajiti
      • 6. Atropin zehirlenmesinin teşhisi
      • 7. Myastenia Gravis
      • 8. Alzheimer


PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

      • 1. Postoperatif paralitik ileus ve mesane atonisi
      • (Mekanik tıkanıklıkta kontrendike!)
      • NEOSTİGMİN
      • BETANEKOL


PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 2. Glokom

      • Parasempatomimetik ilaçlar PİLOKARPİN
      • (Miyotik %4)
      • Bazı antikolinesteraz sol. Lokal
      • FİZOSTİGMİN SALİSİLAT (%0.5-1)
      • Akut konjestif glokom krizinde


PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 3. Kompetitif NMB’in etkisini sonlandırmak

  • Cerrahi girişimlerden sonra Kürarizan maddenin yarattığı kas felcini ortadan kaldırmak için

  • sk NEOSTİGMİN

  • EDROFONYUM

  • (Antikolinesterazlar, depolarizasyonlu blok yapan süksinilkolin’e bağlı çizgili kas felcini ortadan kaldırmak için kullanılmazlar. Felci arttırırlar.)



PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 4. Zehirlenmeler

  • Atropin, TCA, Fenotiazinler vb antikolinerjiklerle olan zehirlenmelerde

  • Antidot FİZOSTİGMİN SALİSİLAT (1-4 mg) iv/im



PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 5. Refluks özefajiti

  • BETANEKOL (oral)alt özefagus sfinkterini büzer ve mide asidinin özefagusa geçmesini önler.



PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 6. Atropin zehirlenmesinin teşhisi

  • 10-30 mg. Sk METAKOLİN

  • Ciltte kızarma

  • Burun/gözyaşı akmaması

  • Salya akmaması

  • Barsak peristaltizminde artma olmaması

  • atropin zehirlenmesini gösterir.



PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 7. Myastenia Gravis

  • NM kavşakta N.res. proteinine karşı otoimmünreaksiyon gelişmiş ve N. res.’üne karşı hasta serumunda Ak bulunmuştur. Bu Ak’lar kasta kavşak sonrası membranda toplanır. Anti-res. Ak’lar reseptör yıkımını arttırır.

  • MG rutin tedavisinde:

  • NEOSTİGMİN

  • PRİDOSTİGMİN Daha uzun etki, oral

  • DİSTİGMİN Daha uzun etki, oral

  • EFEDRİN

  • GLUKOKORTİKOİD (immümsupresif)

  • TİMEKTOMİ (Genç hastada tam iyileşme)



PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 7. Myastenia Gravis

  • NEOSTİGMİN tedavisinde

  • Aşırı dozda neostigmin NM kavşakta fazla Ach birikimine neden olur.

  • Devamlı depolarizasyon ve felç (Kolinerjik kriz)

  • Doz yetersizse Myastenia krizi

  • KOLİNERJİK KRİZ ile MYASTENİA KRİZİNİ birbirinden ayırmak için NEOSTİGMİN dozu EDROFONYUM ile titre edilir.

  • 1-2 mg iv Edrofonyum

  • Felç ağırlaşıyorsa KOLİNERJİK KRİZ

  • Felç hafifliyorsa MYATENİA KRİZİ (İlaç dozu arttırılmalı)



PARASEMPATOMİMETİKLERİN VE ANTİKOLİNESTERAZLARIN KLİNİK FARMAKOLOJİSİ

  • 8. Alzheimer Hastalığının Tedavisinde

  • Kolinerjik nöronların progresif bir dejenerasyonunun eşlik ettiği ileri yaş hastalığı.

  • Kognitif (bilişsel) fonksiyonlar ve bellek bozulur.

  • Fizostigmin

  • Takrin



PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLARIN YAN TESİRLERİ

  • Ortak M yan tesirler:

  • Bulantı,

  • Kusma

  • Karın ağrısı,

  • Diyare,

  • Terleme,

  • Hipersalivasyon,

  • Rinore-lakrimasyon,

  • İşeme gereksinimi,

  • Uzağı görememe,

  • Bazen bronkospazm,

  • Bradikardi,

  • AV iletim bozukluğu,

  • SSS’ne girenler santral yan t.,

  • Çizgili kaslarda fasikülasyonlar ve aşırı dozda felç.



ÇEŞİTLİ İNSEKTİSİTLERLE ZEHİRLENMELER

  • Organofosfatlı insektisitler cilt, GIK ve solunum yollarından kolayca geçerler.

  • Akut zehirlenme belirtileri:

  • Parasempatomimetik (M) belirtiler

  • Çizgili kas belirtileri

  • SSS belirtileri

  • Primer ölüm nedeni solunum felci.

  • SPESİFİK TEDAVİ:

  • ATROPİN (Santral etkileri de giderir)

  • Enzim reaktivatörleri PRALİDOKSİM (SSS’ne giremez)

  • OBİDOKSİM

  • (AchE enzim moleküllerine bağlanıp onu çalışmaz hale getiren organofosfatlı insektisite “nükleofilik saldırı” yaparak bağlanma yerlerinden koparır, enzimi serbestleştirir, reaktive eder.ZAMAN*)



PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLARIN KONTRENDİKASYONLARI

  • 1. GIK ve üretrada mekanik tıkanıklıkda,

  • 2. Hipertiroidizmde,

  • 3. Astmada,

  • 4. Koroner kalp hast.da,

  • 5. Postoperatif şok ve dolaşım bozukluklarında,

  • 6. Gebelikte,

  • 7. Peptik ülserde.



Kaynaklar:

  • Kaynaklar:

    • Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp, Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, 10. Baskı, Hacettepe Taş, 2002.
    • Bertram G. Katzung, Basic&Clinical Pharmacology, 7th edition, Appleton&Lange, 1998.


Yüklə 3,91 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin