Mavzu: Bozor iqtisodiyotining mohiyati va uning asosiy belgilari

ANGREN UNIVERSITETI
“IJTIMOIY-GUMANITAR FANLAR” KAFEDRASI
“IQTISODIYOT NAZARIYASI ” fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Bozor iqtisodiyotining mohiyati va uning asosiy belgilari
Bajardi: ____________ fakulteti,
______________ guruhi talabasi
_________________
Tekshirdi: _________________.

Kurs ishi taqrizga topshirilgan sana “____” _______2023 y.		Kurs ishi taqrizdan qaytarilgan sana “____” _______2023 y.
Kurs ishi himoya qilingan sana “____” _______2023 y. Baho “_____” _________	___________ (imzo) ___________ (imzo)	Komissiya aʼzolari: __________________ _________________

ANGREN – 2023
Bozor iqtisodiyotining mohiyati va uning asosiy belgilari
Mundarija

Kirish…………………………………………………………………………	3
I-bob. Bozor iqtisodiyoti haqida tushuncha, uning mazmuni, vazifalari va tuzilishi……………………………………………………………………….	5
1.1. Bozor iqtisodiyotini vujudga kelishi va unga o’tishning asosiy modellari……………………………………………………………………..	13
1.2. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari……………………...	22
II-bob O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tishning amaliy natijalari tahlili	25
2.1. O’zbekistonni rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitida yanada rivojlantirish yo’nalishlari……………………………………………………	33
Xulosa………………………………………………………………………..	40
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………………………..	42

Kirish
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi.
Iqtisodiyotning bozor tipi shunday iqtisodiy tizim deb talqin qilinadi, unda xususiy mulk asosida ishlab chiqarish resurslari va ishlab chiqarishning harakati talab, taklif va narxlarning o’zgarishi, shuningdek iqtisodiy foyda asosida bozorni tartibga solish mexanizmi ta’siri ostida amalga oshiriladi.
Eng rivojlangan mamlakatlarning ijtimoiy farovonligini va xalqlar farovonligining oshishini ta’minlaydigan bozor tizimining zamonaviy talqini aralash iqtisodiyotdir. U o’zining kuchli va zaif tomonlari bilan ajralib turadi, muvozanat uni ortiqcha ishlab chiqarish, ijtimoiy inqirozlar elementlaridan o’tib, ta’sirli iqtisodiy tiklanishga erishdi. Uni zamonaviy tashkil etish asoslari ikki tamoyildan iborat: bozor va davlat tomonidan tartibga solish. U deyarli barcha rivojlangan mamlakatlarning milliy iqtisodiy xususiyatlariga, ularning ancha murakkab iqtisodiy va ijtimoiy muammolariga moslashtirilgan. Barqarorlik, moslashuvchanlik va konvertatsiya qilish qobiliyati - bu turdagi iqtisodiy tizimlarga doimiy qiziqish uyg’otadigan xususiyatlar va xususiyatlar.
XX asrning 90-yillari O’zbekiston tarixida tub o’zgarishlar davri sifatida e’tirof etiladi. 1991 yilda O’zbekiston xalqining asriy orzulari ro’yobga chiqdi: O’zbekiston mustaqillikka erishdi. Mamlakatimiz jahon hamjamiyatining teng huquqli a’zosiga aylandi, yangi jamiyat qurish uchun tub o’zgarishlar va islohotlar amalga oshirila boshlandi.
Mustaqillikning dastlabki yillarida respublikaning o’z taraqqiyot yo’lini belgilash, Vatanimizni erkin, kuchli va ravnaq topayotgan mamlakatga aylantirish eng birinchi galdagi masala bo’lib qoldi. Davlat mustaqilligini qo’lga kiritish natijasida O’zbekiston uchun iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotning, madaniy va ma’naviy yangilanishning keng istiqbollari ochildi. Iqtisodiy islohotlarning muhim natijalari yildan yilga o’zining ijobiy samarasini berayotganligini har bir soha va tarmoqda barqaror o’sish sur’atlari orqali ko’rishimiz mumkin.
Shunday bo’lsada aksariya sohalarda bozor prinsiplari amal qilmaydi, yoki o’sish faqat raqamlardan iborat bo’lib qolgan. Bu haqida mamlakatimiz rahbari Sh.M. Mirziyoyev “Agar biz yurtimizda barqaror iqtisodiyot qurmoqchi bo’lsak, dunyodagi rivojlangan mamlakatlar kabi boy va farovon yashamoqchi bo’lsak, yuzaki emas, balki qanchalik qiyin va murakkab bo’lmasin, haqiqiy bozor iqtisodiyotiga o’tishimiz shart. Yagona yo’limiz shu. Bu – Asosiy qonunimiz talabi. Boshqa yo’l yo’q. Biz boshlagan islohotlarimizni qatʼiy davom ettiramiz va ular albatta o’zining ijobiy natijasini beradi” deya ta’kidlaganlar¹.
Aynan yuqorida ta’kidlab o’tilgan fikrlar mazkur kurs ishining ahamiyatini belgilab beradi.