MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA



Yüklə 0,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/68
tarix02.01.2022
ölçüsü0,93 Mb.
#40440
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   68
frazeoloji



 
MƏHƏRRƏM HÜSEYNOV 
 
 
 
 
POETİK 
FRAZEOLOGİYA 
(1960-1980-ci ill
ər Azərbaycan poeziyasının 
materialları əsasında) 
 
 
 
BAKI – 2013 
“ELM VƏ TƏHSİL” 


          
 
 

 
REDAKTOR: 
 
RƏYÇİLƏR: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
M
əhərrəm Abbasəli oğlu Hüseynov. Poetik frazeologiya. Bakı, 
“Elm v
ə təhsil”, 2013, 166 səhifə 
 
 
Kitabda 1960-1980-ci ill
ər Azərbaycan  poeziyasında 
frazeoloji dil vahidl
ərinə  sənətkarcasına  yanaşma  prinsipləri 
obrazlılığın 
bünövrəsində 
dayanan 
idiomların 
bədii 
m
əzmunluluğu, sabit söz birləşmələrinə novotorcasına yanaşma 
üsulları təhlildən keçirilmişdir. 
 
 
 


          
 
 

GİRİŞ 
 
 
Frazeoloji birl
əşmələrin  şeir  mətnində  özünəməxsus 
z
əngin bədii həyatı var. Mühüm estetik ünsür kimi, poetik mətni 
t
əşkil edən ilkin dil materiallarından biri kimi frazeoloji vahidlər 
adi 
danişiq, məişət-ünsiyyət funksiyasindan  fərqli  olaraq  özün 
d
ə,  daxili  semantikasında gözlənilməz  əsrarəngizliklər  gizlədir.  
Ondaki  potensial  imkanlar  söz  s
ənətkarlarinin  qələmindən 
misralara süzüldükc
ə açilir. Lakin heç zaman tükənib-qurtarmir.  
Gözl
ənilməz  bədii-estetik  kəşflər, üslubi tapintilar üçün həmişə 
etibar
lı bünövrə, qüdrətli  özül  rolunu  oynayır.  Bu  məziyyət  –  
sabit  söz birl
əşmələrinin  obrazlı  deyim  mühitinin  yeni-yeni 
çalarlar  da  t
əzahür  etməsi  ürəyə yatan  üslubi  məna rəngləri 
qazanmasi  da  spesifik  dünya 
baxışından  və  söz  üzərində  
ç
əkdiyi  zəhmətin  səmərəsindən  asılı  olaraq  frazeoloji  dil 
materiallarının  rəngarəng,  üslubi  keyfiyyətləri  təzahür  edir.  
M
əşhur  fransız  şairi Pol Valerinin frazeoloji birləşmələri “hazır 
verilmiş  şeir”  kimi  səciyyələndirməsi,  onun  poeziya üçün 
misilsiz  dil  
materialı  adlandırması  şəksiz ki,  əsaslı  
arqumentl
ərlə  özünü  doğruldur.  Əlamətdar  cəhət  ondan 
ibar
ətdir  ki,  frazeoloji  birləşmələr dilin  leksik  sistemin  də  öz 
x
əlqi təbiətinə görə seçilir. Onlar bir sıra ciddi tədqiqat əsərlərin 
d
ə  sözə  ekvivalent  hesab  edilsə  də,  ekspressivliyinə,  
emos
ionallıq  keyfiyyətlərinə  görə  mühüm  özünə 
m
əxsusluqları  vardır.  Buna  görə  də  onlar  şeirdə  daha  çox dil 
hadis
əsi ki mi yox, nitq hadisəsi kimi çıxış edərək  semantika  və  
normalardan  
yayınmahallarına  məruz  qala  bilir.  Söz  sənətkarı 
onun  semantik  h
ərəkətinin  istiqamətini,  komponentlərini  
d
əyişmə  imkanlarını duyur və bədii gözəllik naminə linqvistik 
normalara müdaxil
ə etmə səlahiyyətləri əldə edə bilir. Poeziyada 
frazeoloji vahidl
ər – zəngin semantik-üslubi xüsusiyyətlərlə çıxış 
edir. 
Düşdüyü  kontekstdə  onlar  təsvir  və  tərənnüm  obyektini 
t
əsirli  poetik  vüsətlə  canlandirir.  Məhz  bunun  nəticəsidir  ki, 
“bütün  zamanlarda  frazeoloji  birl
əşmələr  ədəbiyyatşünaslar 


          
 
 

t
ərəfindən  adi  leksik  vahiddən  daha  çox  obrazlılıq, yüksək 
ifad
əlilik  vasitəsi  kimi  dəyərləndirilmişdir.  O  da  xüsusi  
vurğulanmışdır  ki,  xalq  frazeologiyası  bu  baximdan  daha 
apar
ıcı  mövqelidir”. (bax:  Б.А.Ларин.  История  русского 
языка и общее языкознание. Москва, «Просвещение», 1977, 
стр.158) 
 
 
Hamı uca tutsun insan adını 
 
Qoy q
əlbi qaralar yanıb yaxilsın 
 
Yaxşılıq açanda qol-qanadını 
 
Yamanlıq əlləri qoynunda qalsın. (58, 120) 
 
 
Dün
ən külək qabağından yemirdi 
 
Dün
ən göylər belə nabıl demirdi 

Yüklə 0,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin