Microsoft Word Sosial Psixologiya docx

Хоторн  експериментляри
  бцтювлцкдя  12  ил  (1924-1936  ъы  илляр)  мцддятиндя 
апарылмышдыр.  Телефон  аваданлыьы  заводунда  реле  йыьан  фящля  гадынларын  ямяк 
мящсулдарлыьы  азалмышды.  Уестерн  електрик  ширкяти  1924-ъц  илдя  бунун  сябяблярини 

---

Dr.Musa’s Library
Facebook/Psixologiya Kitabları
81
айдынлашдырмаг  цчцн  иш  йеринин  ишыгландырылмасынын  ямяк  мящсулдарлыьына  тясирини 
юйрянмяйя башлады.  
Ади  иш  йерляриня  нисбятян  експериментал  отагларда  иш  йерляри  хейли  зяиф 
ишыгландырылмышды. Лакин буна бахмайараг ики мцхтялиф шяраитдя експериментал отагларда 
вя  ади  шякилдя  ишыгландырылмыш  отагларда  фящлялярин  ямяк  мящсулдарлыьы  ясасян  ейни 
сявиййядя олмушду. 
1297-ъи  илин  йазында  «Уестерн-електрик»  компанийасы  бу  «сирри»  айдынлашдырмаг 
мягсядиля 6 няфярдян ибарят реле йыьанлар бригадасы айырыб тядгигаты давам етдирмяйи 
гярара  алды.  Фящля  гадынлара  дедиляр  ки,  онлар  мцяссися  «фящляляринин  иш  шяраитини 
йахшылашдырылмасына»  йюнялдилмиш  мцщцм  бир  експериментдя  иштирак  едирляр.  Бригада 
цзвлярини орта щесабла 100 няфярин ишлядийи сехдян чох да бюйцк олмайан айрыъа отаьа 
кечиртдиляр.  Експериментин  эедиши  хцсуси  мцшащидячи  тяряфиндян  мцнтязям  сурятдя 
гейдя алынырды, мцшащидячи няинки фящля гадынлрын йыьдыглары релеляри вя онларын иш шяраитини 
щям  дя  ящвалларыны,  ирадларыны  бир-бириня  мцнасибятлярини  вя  с.  щяр  эцн  дягиг  сурятдя 
гейд едирди. Ил йарым ярзиндя експериментал групда фящля гадынларын иш шяраитиндя дюврц 
сцрятдя мцяййян дяйишикликляр едилирди. Иш эцнцнцн мцддяти дяйишдирилир. 5 дягигядян 15 
дягигяйя гядяр ялавя фасиля верилир, айры-айры дюврлярдя пулсуз сящяр йемяйи верилирди вя 
с. бригадада ямяк мящсулдардыьы мцнтязям сурятдя артырды.  
Тядгигатын нятиъялярини гиймятляндирмяк вя експериментя рящбярлик етмяк цчцн 
Е.Мейо 1928-ъи илин апрел айында Хоторна дявят едилди.  
Експериментин  эедишиндя  Мейонун  сюзляри  иля  десяк,  эуйа  «демократик 
атмосфер» йарадылмышды. Иш шяраитиндя едилян дяйишикликляри фящля гадынлара габагъадан 
изащ едирдиляр, онларла мяслящятляшир, онларын ряйини нязяря алырдылар. Бу шяраитдя онларын 
ящвалы йахшылашыр, сащибкар гаршысында горху щисси арадан галхырды.  
Bütün  bu  faktlar  əsasında  E.Meyo  belə  bir  nəticəyə  gəldi  ki,  istehsalatda 
“psixoloji” və ya “insan” amili, xüsusilə fəhlələrin əhvalları və əmək prosesində əmələ 
gələn şəxsi “insan münasibətləri” həlledici əhəmiyyətə malikdir. 
Meyo  fəhlə  qadınlarla  müsahibə materiallarının  təhlili  əsasında  belə bir  nəticə 
çıxardı ki, guya hisslərin, şüursuzluq amillərinin təsiri ilə əlaqədar olaraq insan özünü 
“qeyri-məntiqi”,  “qeyri-rasional”  aparır.  Buna  görə  də  onun  fikrincə,  fəhlələrin 
narazılığının və şikayətlərinin səbəbini real istehsal şəraitində deyil, hər şeydən əvvəl, 
onların əhvallarında lazımdır. 

---