194
• Eylül 2014 • Gülhane Tıp Derg
Derleme / revıew Artıcle
Gülhane Tıp Derg 2014;56: 194-197
© Gülhane Askeri Tıp Akademisi 2014
doi: 10.5455/gulhane.170082
Açıkel
2014 Yılının En Büyük Salgını: Ebola Virüs Hastalığı
*Biyoistatistik BD. /Gülhane Askeri Tıp Akademisi Askeri Tıp Fakültesi/Ankara/Türkiye
Ayrı basım isteği: Cengiz Han Açıkel
Gülhane Askeri Tıp Akademisi ,
Biyoistatistik BD. Ankara, Türkiye
Mobile: 90 5425705457
E-mail: chacikel@gmail.com
Makalenin Geliş Tarihi: 24.09.2014 • Kabul Tarihi: 24.09.2014 • Çevrim İçi Basım Tarihi: 27.09.2014
ÖZET
Ebola Virüs Hastalığı (EVH), Ebola virüsünün neden olduğu, yüksek fatalite ile
seyreden bir hastalıktır. İlk olarak 1976’da Sudan ve Kongo’daki salgınlarda izole
edilen Ebola virüsü etkeni Filoviridae ailesinden bir RNA virüsüdür. Bugüne
kadar birçok salgını görülen hastalığın, Mart 2014’te ilk vakaları saptanan ve Batı
Afrika’da yoğun olarak izlenen salgını halen kontrol altına alınabilmiş değildir.
Salgının en korkutucu yanlarından biri yüksek fatalitesidir. Mart-Eylül 2014
döneminde Batı Afrika’dan bildirilen 5864 Ebola Virüs Hastalığı şüpheli vakada
fatalite hızı %47,9 gerçekleşmiştir. Hastalık etkeni enfekte hayvanların kan ve
vücut sıvıları ile temas yanı sıra, hasta kişilerin kan, vücut sıvıları ve kontamine
ettikleri materyaller aracılığı ile olabilir. Bu özelliği nedeniyle sağlık personeline
bulaşma veya hastane aracılığı ile yayılma çok sıktır. Tarihteki birçok salgında da
hastane kaynaklı yayılım görülmüştür. Hastalığa yönelik spesifik tedaviler henüz
deneme aşamasındadır ve aşı geliştirme çalışmaları sürmektedir. Mortaliteyi
azaltmak amacıyla destek tedavileri uygulanmaktadır. Ülkemizde tanısı konulan
EVH hastası bulunmamakla birlikte Türkiye Cumhuriyeti (TC) Sağlık Bakanlığı
tarafından gerekli planlamalar yapılmıştır. Yayınlanan bir rehber ile tanı standartları
bildirilmiş, Türkiye için referans laboratuvar ve iller için şüpheli vakaların sevk
edilecekleri hastaneler belirlenmiştir. Türk Silahlı Kuvvetleri sağlık personelinin
hastalık hakkında bilgilenmeleri ve karşılaşma olasılıkları olan şüpheli vakaları
doğru değerlendirmeleri ve yönlendirmeleri önemlidir. Bu derlemede hastalığın
temel özellikleri, 2014 salgınındaki güncel durum, hastalıkla karşılaşılması
durumunda yapılması gerekenler ve sağlık personeli, sağlık kurumlarının alması
gereken önlemler incelenmiştir.
Anahtar kelimeler: Ebola virüs hastalığı, salgın
SUMMARY
The biggest outbreak of 2014: Ebola virus disease
Ebola Virus Disease (EVD), is a highly fatal disease caused by Ebola virus strains.
Ebola first discovered in Sudan and Congo, and it is caused by infection with an
RNA virus of the family Filoviridae. Ebola virus outbreaks detected many times
up to now and, the recent West Africa outbreak that started in March 2014 has
not controlled yet. The fairest specification of outbreak is its high fatality rate.
During March-September 2014 period 5864 EVD suspected cases reported and
fatality rate calculated as 47.9%. Infection may spread out by contact infected
animals blood and body fluids or contact with patients blood, body fluids and
contaminated materials. From this aspect infection among health care personnel
and epidemics lead by hospitals was not rare. Hospital source contaminations
were detected in many previous outbreaks. There is no specific treatment existing
against to virus and vaccination researches are continuing. The supportive
treatments are performing in order to decrease mortality. However, no EVD
patients had reported yet in our country Turkish Ministry of Health have made
necessary preparedness. Ministry of Health defined case definitions and diagnostic
standards by publishing a guide, and the reference laboratory for Turkey and
responsible hospitals to transfer of patient are determined. Health care personnel
of Turkish Armed Forces should be informed about disease and its important
adequate evaluation and guiding by them in case of suspected case detection.
In this manuscript we set the framework of main aspects of disease, up to date
situation of 2014 epidemics, guidance in case of suspected patient detection, and
actions to be taken by health care personnel and health institutions.
Key words: Ebola virus disease, Outbreak
Cengiz Han Açıkel(*)
Temel Bilgiler:
Ebola Virüs Hastalığı (EVH), Ebola virüsünün neden oldu-
ğu, yüksek fatalite ile seyreden bir hastalıktır. Önceleri Ebola
Hemorajik Ateşi olarak adlandırılan hastalık, 2014’te Orta Batı
Afrika’da görülen salgında vakaların yarısından çoğunda he-
morajik bulgular bulunmaması nedeniyle Ebola Virüs Hastalığı
olarak anılmaya başlamıştır (1,2).
Etken: Ebola virüsü ilk olarak 1976 yılında Sudan ve Kon-
go’daki salgınlarda saptanmış ve adını Kongo’daki Ebola neh-
rinden almıştır. Etken Filoviridae ailesinden bir RNA virüsüdür.
Bugüne kadar tanımlanmış türleri olarak Bundibugyo ebola-
virus (BDBV), Zaire ebolavirus (EBOV), Reston ebolavirus
(RESTV), Sudan ebolavirus (SUDV), Taï Forest ebolavirus
(TAFV) literatürde yer almaktadır. BDBV, EBOV ve SUDV
türlerine Afrika’daki yüksek fataliteli salgınlarda rastlanırken,
RESTV ve TAFV Uzak Doğu’da fatalitesi düşük enfeksiyonlar
olarak saptanmıştır (1,2).
Epidemiyoloji: Hastalık 2014 yılına kadar çok sayıda bü-
yük salgın yapmıştır. Afrika’da Liberya, Gine, Sierra Leone,
Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Güney Sudan, Fildişi
Sahilleri, Uganda, Kongo ve Nijerya da görülmüştür. Amerika
Birleşik Devletleri, Rusya, İngiltere, Filipinlerde asemptomatik
vakaların görüldüğü fatal seyretmeyen salgınlar bildirilmiştir
(2,3).
Son olarak 2014 yılında dünyada iki büyük salgın ortaya çık-
mıştır. Bunlardan biri Mart 2014’te başlayan ve 23 Eylül 2014
tarihine kadar toplam 5864 vaka bildirilen Batı Afrika salgınıdır.
Bu salgında 5 ülkeden vaka bildirimi olmuştur (4).
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülen salgında ise
toplamda 68 şüpheli ve teyitli vaka bildirilmiştir. Bu vakalardan
28’i laboratuvar testleri ile doğrulanırken 41 şüpheli vaka ölü-
Tablo 2:
2014 yılında ortaya çıkan Batı Afrika salgını (2)
Ülke
Şüpheli ve teyitli vaka
Laboratuvar teyitli vaka
Şüpheli vaka ölümü
Liberya
3022
863
1578
Siera Leone
1813
1640
593
Gine
1008
818
632
Nijerya
20
19
8
Senegal
1
1
0
Toplam
5864
3341
2811
Cilt 56 • Sayı 3
Ebola virüs hastalığı •
195
mü gerçekleşmiştir (2,3).
Kaynak ve bulaşma yolu: Hastalığın goril, şempanze, ke-
miriciler ve antiloplarda enfeksiyona neden olduğu bilinmekte-
dir. Afrika’da olası doğal konaklarının meyve yarasaları olduğu
düşünülmektedir. Ebola virusu, enfekte hayvanların organ,
kan ve vücut sıvıları ile yakın teması ile bulaşır. Afrika’da en-
fekte şempanze, goril, maymun, meyve yarasası ve antilop-
tan bulaştığı bildirilmiştir. İnsandan insana geçiş mümkündür.
Bütünlüğü bozulmuş deri ve mukozanın, enfekte insanın kan
veya vücut sıvıları ile doğrudan teması ile insandan insana bu-
laşması söz konusudur. Kontamine çevresel materyal ile bu-
laşma da mümkündür. Vücuda giren virüs hepatositlerde, kan
damarları endotel hücrelerinde, fagositlerde yerleşebilir (5-7).
Semptomlar ve Klinik:
İnkübasyon süresi 2-21 gün arasında değişmekle birlikte va-
kaların büyük kısmında 7 gün olarak belirlenmiştir. Genellikle
başlangıç semptomu 38,5
0
C ve üzeri yüksek ateştir. Sık görü-
len diğer semptomlar; baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, halsiz-
lik, ishal, kusma, mide ağrısı ve iştahsızlıktır (2,6). Döküntüler,
gözlerde kızarıklık, öksürük, boğaz ağrısı, göğüs ağrısı, nefes
almada güçlük, yutma güçlüğü, cilt ve mukozalarda kanamalar
ve organ içine kanamalar klinik muayene ile saptanabilir.
Ağır vakalarda hemorajik belirtiler daha fazla görülmekle
birlikte hemorajinin düzeyi hastalık prognozunun kötülüğü ile
korele değildir. Döküntülerin ise eritematöz, makülo papüller
tarzda, 5. günden sonra, gövde ve omuzlarda görüldüğü bildi-
rilmiştir. Laboratuvar bulgusu olarak trombositopeni, karaciğer
enzimlerinde artış, protrombin zamanı ve fibrin yıkım ürünle-
rinde artış gözlenebilir.
Ölümler genellikle çoklu organ yetmezliği veya doku hasarı
nedeniyle olmaktadır. Hayatta kalan hastalarda klinik bulgular
düzelse dahi viremi devam etmektedir. Bu nedenle hastalık
geçtikten sonra da çok net olarak belli olmayan sürece bulaş-
tırıcılık devam etmektedir (1,2).
Tanı: Hastalığın özgün tanısında antijen testleri, antikor
testleri, RT-PCR ve virüs izolasyonu kullanılabilir.
Vaka Tanımları:
Şüpheli vaka: TC Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan şüp-
heli vaka tanımı epidemiyolojik ve klinik olarak iki kriter seti
içermektedir (6).
Epidemiyolojik Kriterler: Semptomlar ortaya çıkmadan
önceki 21 gün içinde,
Doğrulanmış veya şüpheli EVH vakasının kan veya vücut
sıvıları ile temas,
EVH’nin aktif olarak yayılımının olduğu bölgede yaşıyor ol-
mak,
Hastalığın aktif olduğu bölgeye seyahat etmek,
Endemik bölgede yarasa, kemirgen veya maymun, şempan-
ze gibi primatlar ile doğrudan temas.
Klinik kriterler: 38,5
0
C ve üzeri ateş ile birlikte,
•
Ciddi baş ağrısı,
•
Kas ağrısı,
•
Halsizlik,
•
Bulantı,
•
Kusma,
•
İshal,
•
Karın ağrısı,
•
Açıklanamayan kanamalardan en az birinin olması
veya
•
Açıklanamayan ölüm.
Tablo 1:
2014 yılına kadar bildirilen büyük Ebola Virüs Hastalığı Salgınları (3)
Yıl
Ülke
Ebola tipi
Bildirilen
vaka
sayısı
Ölüm
sayısı ve
fatalite
(%)
Özellik
1976
Zaire
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti
Ebola virüs
318
280 (%88)
Tanımlanan ilk EVH salgınıdır.
1976
Güney
Sudan
Sudan virüs
284
151 (%53)
Çok sayıda hastane çalışanı enfekte
olmuştur.
1976
İngiltere
Sudan virüs
1
0
Kontamine iğne batması ile
laboratuvar kaynaklı vaka
görülmüştür.
1979
Güney
Sudan
Sudan virüs
34
22 (%65)
Aynı bölgedeki 1976 salgınının
tekrarıdır.
1989
1990
Amerika
Birleşik
Devletleri
(ABD)
Reston virüs
0
0
Filipinlerden ithal edilen
maymunlar aracılığı ile virüs
ABD’de görülmüştür.
1994
Gabon
Ebola virüs
52
31 (%60)
Yağmur ormanlarındaki altın
madencileri arasında görülmüş,
başlangıçta sarı humma olarak
yanlış değerlendirilmiştir.
1995
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti
Ebola virüs
315
250 (%81)
Ormanlık alanda çalışan indeks
vakadan yola çıkarak yapılan
incelemede aile ve hastane
aracılığı ile salgının yayıldığı
bulunmuştur.
1996
Gabon
Ebola virüs
37
21 (%57)
Ormanlık alanda avlanan bir
maymunun yenilmesi sonrası
yiyenlerin aileleri arasında
görülmüştür.
1996-1997
Gabon
Ebola virüs
60
45 (%74)
İndeks vakanın bir avcı olduğu
salgın yakın temas ile yayılmış,
ormanlık alanda ölü bulunan bir
maymunun da enfekte olduğu
saptanmıştır.
2000-2001
Uganda
Sudan virüs
425
224 (%53)
EVH nedeniyle ölen bir vakanın
cenazesi ile teması olanlar, hastalar
ile teması olan bir aile ve sağlık
çalışanları aracılığı ile salgın hızla
büyümüştür.
2001- 2002
Gabon
Ebola virüs
65
53 (%82)
Salgın Gabon-Kongo sınırında
görülmüştür.
2001- 2002
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti
Ebola virüs
57
43 (%75)
Salgın Gabon-Kongo sınırında
görülmüştür.
2002
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti
Ebola virüs
143
128 (%89)
2007
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti
Ebola virüs
264
187 (%71)
2007-2008
Uganda
Bundibugyo
virüs
149
37 (%25)
Uganda’dan bildirilen salgında yeni
bir zincir ilk kez rapor edilmiştir.
2008-2009
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti
Ebola virüs
32
15 (%47)
196
• Eylül 2014 • Gülhane Tıp Derg
Şüpheli vaka epidemiyolojik kriterlerden en az birinin varlı-
ğında, ateş ile birlikte diğer klinik bulgulardan en az birisinin
bulunması veya nedeni belirlenemeyen ölüm vakasıdır.
Kesin vaka: Şüpheli vaka tanımına uyan ve EVH tanısı labo-
ratuvar testleri ile doğrulanan vakalardır (6).
Ayırıcı tanı: Sıtma, şigelloz, kolera, tifo, leprospirozis, riket-
siyozis, hepatit ve diğer viral hemorajik ateşler ile karışabilir
(1,7).
Tedavi:
Hastalığın rutin kullanıma girmiş, özgün bir tedavisi bulun-
mamaktadır. Ebola virüs proteinlerini hedefleyen üç farklı mo-
noklonal antikordan oluşan bir ürün deneysel olarak araştırıl-
maktadır.
Hastaya temel yaklaşım olarak, sıvı-elektrolit dengesinin ko-
runması, oksijen saturasyonunun kontrolü ve hastalık üzerine
gelişecek enfeksiyonların kontrolü esastır.
Hastalığa yönelik onay almış bir aşı da henüz bulunmamak-
ta, bu konudaki çalışmaların faz 1 klinik deney evresinde oldu-
ğu bildirilmektedir (8,9).
EVH Vaka Yönetimi:
EVH şüpheli vaka ile karşılaşan hekimin öncelikle yukarıda
belirtilen klinik ve epidemiyolojik kriterlerin varlığını sorgula-
ması gereklidir. Klinik kriterlerin olup, epidemiyolojik kriterlerin
olmaması durumunda hasta tablo ile uyumlu başka enfeksi-
yonlar açısından değerlendirilmelidir. Klinik kriterlerin yanı sıra
epidemiyolojik kriterlerden en az bir tanesinin bulunması duru-
munda hasta EVH şüpheli vaka olarak değerlendirilmelidir. TC
Sağlık Bakanlığı’nın konu hakkındaki 18 Ağustos 2014 tarihli
genelgesinde şüpheli vakaların ivedilikle İl Halk Sağlığı Mü-
dürlüklerine bildirilmesi ve vakanın genelgede her il için belir-
lenen sağlık kuruluşuna sevk edilmesi önerilmiştir.
Şüpheli vakanın yatırıldığı hastanelerde standart enfeksiyon
koruma önlemlerine ek olarak;
Damlacık ve temas izolasyonu uygulanması,
Hastaya bakım verecek, örnek alacak ve bu örneklerle çalı-
şacak personelin koruyucu ekipman kullanması,
Şüpheli vakaların sıtma yönünden değerlendirilmesi,
Hastadan EVH tanısına yönelik alınan kan örneğinin Halk
Sağlığı Müdürlüğü aracılığı ile referans laboratuvara gönde-
rilmesi,
Destek tedavi verilmesi uygun olacaktır (6).
Ebola Virüs Hastalığına Yönelik Hastane Hazırlıkları:
İzolasyon Önlemleri: EVH şüpheli vakalar veya EVH has-
talarının negatif basınçlı odada takibi zorunlu olmamasına
karşın hastaneye yatışlarında temas ve damlacık önlemleri
titizlikle alınmalıdır.
EVH hastalarının odaları banyo ve tuvalet
içermeli, odaya giriş çıkışlar en aza indirilmelidir. Hasta ba-
kımı ile ilgili personel mümkün olduğunca az sayıda olmalı,
hastanın tedavi ve bakımı ile ilgili olmayan sağlık personeli-
nin hasta odasına giriş çıkışına izin verilmemelidir. Hasta için
kullanılacak tıbbi malzemelerin hastaya özel olmasına dikkat
edilmelidir (6,9).
Hasta ile temas edecek sağlık personeli EVH hakkında bil-
gilendirilmeli ve hasta ile temas durumunda kişisel koruyucu
önlemlerini almalıdır. Şüpheli bir vakanın sevki söz konusu ise
vakanın nakledileceği sağlık kuruluşu önceden bilgilendirilme-
lidir.
Hasta ile temas edecek personelin N95 tipi maske, su ge-
çirmez ayak koruyucular, koruyucu gözlük veya yüz siperi ve
su geçirgenliği olmayan önlük kullanmaları önemlidir. Personel
hasta odasından ayrılırken koruyucu ekipmanları göz ve mu-
kozalarına temas etmemesine özel dikkat göstererek çıkart-
malıdır (6,10).
Hasta olan kişilerin kullandığı malzemeler, tuvalet ve ban-
yo çamaşır suyu ile dezenfekte edilebilir. Hastaya ait enfekte
atıklar diğer enfekte tıbbi atıklar ile birlikte dikkatle atılmalıdır.
Sağlık personeli herhangi bir riskli temas durumunda enfek-
siyon hastalıkları uzmanına yönlendirilmelidir (6,7,9).
Hasta ile teması olan kişilerin değerlendirilmesi:
EVH hastasına doğrudan bakım verenler, kişisel koruyucu
ekipmanı eksik olarak EVH hastasının vücut sıvısına maruz
kalanlar, salgın olan ülkelerde bulunan sağlık personeli veya
diğer kişiler yüksek riskli olarak değerlendirilebilirler. Bu kişi-
lerde ateş veya diğer semptomların ortaya çıkması durumun-
da kan örneği alınıp test yapılması uygundur. Bu kişiler izlem
amacıyla hastaneye yatırılabilir veya seyahat kısıtlaması uy-
gulanabilir. İzlemin 21 gün sürmesi uygundur (6,11).
EVH hastası ile ev içi veya gündelik teması olanlar ile sağlık
kurumunda riskli olmayan teması olanlar daha düşük risk altın-
dadır. Yine de bu kişilerde klinik belirtilerin ortaya çıkması du-
rumunda kan örneği alınıp test yapılması, seyahat kısıtlaması
ile 21 gün izlemleri uygundur. Sadece EVH görülen bir ülkede
bulunan fakat düşük veya yüksek riskli teması olmayanlar için
belirtilerin olması durumunda kan örneği alınarak test yapılır
ve 21 gün izlemleri yapılır (6,11).
EVH için örnek alma, gönderme ve laboratuvar güven-
liği önlemleri:
EVH tanısında birçok test kullanılabilir. Semptomların baş-
langıcından sonraki ilk günlerde real time PZR ile nükleik asit
tayini kan, serum veya doku örneklerinden yapılabilir. Yine
aynı dönemde serumdan ELISA IgM tespiti veya kan, serum,
doku örneklerinden virüs izolasyonu yapılabilir. Hastalığın geç
dönemlerinde ELISA ve immün floresan antikor yöntemleri ile
IgM ve IgG tayinleri yapılabilir (6,10).
Formalin ile fikse, parafine gömülü doku örnekleri veya se-
rum örneklerinden PZR veya virüs izolasyonu ile geriye dönük
tanı yapılabilir. Klinik örnekler alınırken ve laboratuarda ana-
liz edilirken personel kişisel koruyucu ekipmanı eksiksiz kul-
lanmalıdır. Ebola virüs tanısı için alınan kanlar en az 4 ml.’lik
plastik tüplere alınmalıdır. Alınan hasta örneklerinin bulunduğu
tüpleri nakil için ikili taşıma kapları kullanılmalıdır. Her iki kap
sızdırmaz nitelikte olmalı, dıştaki kapın yüzeyi dezenfektan ile
silinmelidir. Materyal 2-8
0
C arasında bir sıcaklıkta laboratu-
vara ulaştırılmalı, malzemenin nakledildiği kutunun üzerine
uygun uyarıcılar konulmalıdır. Enfeksiyon şüpheli materyal
transferinde otomatik vakumlu (pnömatik) sistemler kullanıl-
mamalıdır (3,6,10).
Açıkel ve ark.
Cilt 56 • Sayı 3
Ebola virüs hastalığı •
197
Türk Silahlı Kuvvetleri için yapılması gereken EBV ha-
zırlıkları
Türk Silahlı Kuvvetleri’ne yapısı ve mevzuatı gereği yurt içi
ve yurt dışından birçok asker katılmaktadır. Askerlik görevini
yapmak üzere başvuranlar arasında EBV’nin salgın olarak
görüldüğü, yukarıda epidemiyolojik kriterler arasında sayılan
ülkelerden gelen kişiler bulunabilir. Bu kişilere yönelik, şüpheli
temas veya klinik semptomlar olmaması halinde önerilen bir
karantina yoktur. Şüpheli temas veya klinik semptom olması
durumunda birlikler kişiyi, TC Sağlık Bakanlığı tarafından be-
lirlenen hastaneye ivedilikle sevk etmeli ve sonrasında takip
etmelidir (8,12).
Dünyanın bir çok bölgesinde harekâtlara iştirak eden Türk
Silahlı Kuvvetleri personelinin salgın olan bir ülkede görevlen-
dirilmesi olasılığı mevcuttur. Aşı ve kemoproflaksi imkanı ol-
mayan hastalık için bu durumda yapılması gereken en önemli
etkinlik bilgilendirmedir. Bütün personelin hastalığın özellikleri,
belirtileri ve bulaşma yolları hakkında bilgilendirilmesi önemli-
dir. Bu tür bir bölgeye gidilmesi planlandığında intikal öncesi
sevk zinciri, laboratuvar zinciri ve yapılacak işbirlikleri detaylı
olarak planlanmalıdır. Salgın olan bölgede sunulacak sağlık
hizmetlerinde enfeksiyon bulaşma önlemleri daha üst düzeyde
alınmalıdır (8,12).
Ebola Virüs Hastalığı Referans Laboratuvarı:
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Mikrobiyoloji Referans Labo-
ratuvarları Daire Başkanlığı, Ulusal Arbovirus ve Viral Zoonotik
Hastalıklar Referans Laboratuvarı
Sağlık Mahallesi, Adnan Saygun Caddesi, No: 55, F Blok 1.
Kat 06100 Sıhhiye/ANKARA
Tel: 0312 565 5631 /5547/5340; Faks: 0312 565 5569; e-posta:
viralzoonoz@thsk.gov.tr; www.thsk.gov.tr
TC Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Ebola Virüs Has-
talığı Vaka Yönetimi Rehberi bölgelere göre şüpheli vakaların
sevkedilecekleri hastaneleri belirlemiştir.Rehbere http://www.
ankarahalksagligi.gov.tr/dosya/1-58/h/ebola-virus-hastaligi-
genelgesi.PDF adresinden erişilebilir.
Kaynaklar:
1. Elisha A, Adegboro B. Ebola Virus Diseases [Internet].
African Journal of Clinical and Experimental Microbiology.
2014 p. 117–21.
2. Ebola Hemorrhagic Fever | CDC [Internet]. CDC Official
Website. [cited 2014 Sep 24]. Available from: http://www.cdc.
gov/vhf/ebola/
3. Ebola in West Africa: looking back, moving forward [Inter-
net]. WHO Official Web Site. 2014 [cited 2014 Sep 24]. Avai-
lable from: http://www.who.int/csr/disease/ebola/en/
4. Chan M. Ebola Virus Disease in West Africa — No Early
End to the Outbreak - N Engl J Med 2014; 371:1183-1185
5. Bausch DG, Schwarz L. Outbreak of Ebola Virus Dise-
ase in Guinea: Where Ecology Meets Economy. PLoS Negl
Trop Dis. Public Library of Science; 2014; 8 (7): e3056.
6. Sağlık Bakanlığı Ebola Bilimsel Kurulu. Ebola Virüs Has-
talığı Vaka Yönetimi Rehberi. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı;
2014.
7. C. P, Guenael R. Infection Control for Viral Haemorrhagic
Fevers in the African Health Care Setting. CDC, WHO; 2008.
8. Lawrence O, Gostin J, Center L. The Ebola Epidemic A
Global Health Emergency.
JAMA.2014;312(11):1095-1096
9.
Hwang, Eung Soo. "Preparedness for Prevention of
Ebola Virus Disease."Journal of Korean Medical Science29.9
(2014): 1185.
10.
Klompas M, Diekema DJ, Fishman NO, et al. "Ebola
Fever: Reconciling Ebola Planning With Ebola Risk in US
Hospitals." Ann Intern Med. Published online 21 August 2014
doi:10.7326/M14-1918
11.
Dixon, Meredith G., and Ilana J. Schafer. "Ebola viral di-
sease outbreak–West Africa 2014."WR Morb Mortal Wkly Rep
2014; 63(25); 548-551
12.
Liu, Huan. "Bio-security: potential threats and
preparedness."Computational Medicine Research.1.1 (2014).
Dostları ilə paylaş: |