sana : 17.03.2023 Fan:Kimyo Sinf:9-sinf DARS MAVZUSI: Xrom.Xromning birikmalariva xossalari Darsning ta’limiy maqsadi: Mavzuga oid Kimyoviybilimlarni shakllantirish,tayanch tushunchalar va asosiy terminlar mohiyatini tushuntirish Darsning tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish orqali ularga estetik, ekologik tarbiya berish. Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: O’quvchilarda milliy qadriyatlar, vatanga muhabbat tuyg’ularini shakllantirish,ularni mustaqil fikrlashi va darslik bilan mustaqil ishlash ko’nikmasini rivojlantirish. Kompetentlikni shakllantiruvchi maqsadi:O’quvchilarda umumiy va fanga oid xususiy kompetensiyalarni rivojlantirish. a) Kommunikativ kompetensiya b) Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi c) Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi d) Milliy va umummadaniy kompetensiya e) Matematik savodxonlik fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish kompetensiyasi f) O’z-o’zini rivojlantirish kompetensiyasi Fanga oid kompetensiya:
Kimyoviy ob’ektlarni tanish, ularda boradigan jarayonlarni tushinish va izohlash kompitensiyasi
Kimyoviy ob’ektlarda boradigan jarayonlarni kuzatish, tajribalar o`tkazish va xulosa qilish
Sog`lom turmush tarzi va ekologik kompitensiya
Darsning jihozlari : Plakatlar , darsga oid slayidlar, proektr, notebook, ko`rgazma qurollar, tarqatma materiallar Darsda qo’llaniladigan metod : Aralash , Interfaol metodlar. Darsning borishi: Salomlashish Ma’naviyat daqiqasi Davomatni aniqlash Darsga tayyorgarlik nazorati O’tilgan mavzularni takrorlash,uyga berilgan vazifani tekshirish. Savol javob orqali Yangi mavzuni bayoni: Xrom. Xromning birikmalari va xossalari O’simlik, xayvon va odamlarning xujayralarida 92 ta kimyoviy elementlar mavjudligi aniqlangan. Bu kimyoviy elementlar xujayradagi miqdoriga qarab ikki guruxga bo‟linadi: makroelementlar va mikroelementlar.
Makroelementlar. C, О, N вa H. Bu elementlar xujayra massasining 98% ni
tashkil etadi. Shuningdek, xujayrani 1,9% ni tashkil etuvchi Mg, K, Ca, Na, P, S,
Cl elementlari ham makroelementlardir.
Mikroelementlar. Xujayrani atigi 0,1% ni tashkil etadigan qolgan barcha
elementlar mikroelementlar hisoblanadi. Fe, Cu, Zn, Mn, B, J, Co, Br, F, Al, Li,
Au, Ba, Sr, Cr va boshqalar. Mikroelementlar hisoblangan xrom oshqozon osti bezining insulin ishlab chiqarishini qonda qand miqdorini boshqarib turadi. Organizimda xrom etishmasa qonda qand miqdori ko’payib ketadi va qand kasalligi vjudga keladi. Xrom etishmasligi qonda xolistirin moddasini oshishiga olib keladi va insult havfini kuchaytiradi. Xrom nonda, kartoshkada, sirda ko’p miqdorda bo’ladi. Bir kunda 50-200 mikro gr xrom qabul qilish etarli. Xromga bo„lgan ehtiyojni qondirish uchun go’sht, piyoz, guruch, dukaklilar, qora murch, qizil smorodina, toza asal istemol
qilish kerak. Cr yetishmaganda qand kasalligining asosiy bellgilari kuzatiladi.Xrom 1797 yilda fransuz kimyogari N.M.Vakлен tomonidan kashf etilib,bo’yoq ma’nosini anglatgan.Xromning dаvriy jаdvаldаgi o’rni, atоm tuzilishi vа аyrim xоssаlаrini quyidagijadval asosida tushuntirish mumkin.
