Söhbət("dialektik") səciyyəsi

SOKRAT

• 
  Həyatı.Antik yunan filosofu Sokrat e.ə. 469-cu ildə Afinada dünyaya göz açıb. Atası Safroniks daşyonan, anası Fenareta mamaça imiş. Sokrat həlim, amma öz düşüncələrini qətiyyətlə müdafiə edən birisi olub. Gəncliyində orduda xidmət etmişdir. Olimpiya oyunlarında yumruq döyüşlərində iştirak etmişdi. Ksantippa adında qadınla evlənmiş, ondan bir neçə oğlu olmuşdur. Antik yunan filosofu Sokrat e.ə. 469-cu ildə Afinada dünyaya göz açıb. Atası Safroniks daşyonan, anası Fenareta mamaça imiş. Sokrat həlim, amma öz düşüncələrini qətiyyətlə müdafiə edən birisi olub. Gəncliyində orduda xidmət etmişdir..
  
• 
  Antik fəlsəfədə klassik dövr Sokratla başlayır.Sokrat öz fikirlərini mübahisə və söhbətlərində açıqlayırdı. Öz təlimini şifahi yaymış,heç bir əsər yazmamışdır.Sokratın fəlsəfəsinin əsas səciyyəsi belədir:
  

1. 
   söhbət(“dialektik”) səciyyəsi;
   
2. 
   Induksiya yolu ilə anlayışların müəyyənləşdirilməsi;
   
3. 
   etik rasionalizm əsas formulu belədir:“Fəzilət -bilikdir”.
   

• 
  Sokrat öz söhbət metodunu“mayevtika”(mamaçalıq sənəti)adlandırıb. O,bununla demək istəyirdi ki,o,həqiqətin mənbəyi deyil,yalnızhəqiqətin “doğuluşuna”kömək edir.Mayevtikanın qayəsi belədir:həmsöhbətin müddəalarını ziddiyyət və ironiyaya gətirməklə inkar etmə;hiyləgər bilməməzlik,cavabdan yayınma.
  
• 
  Fəlsəfə Sokrat üçün təbiət haqqında nəzəri fikirlər toplusu deyil, həm də “Həyat necə olmalıdır?” sualına cavab verən bilikdir. Ona görə də o, fiziklərə qarşı çıxış edərək onların təkcə duyğularla dünyanın dərk edilməsi iddialarına şübhə ilə yanaşırdı. Sokrat hesab edirdi ki, insan yalnız özünün hökmündə olan şeylər haqqında bilik əldə edə bilər. Kainat ya da dünya insanın hökmündə deyil. Onun hökmündə olan yalnız onun öz ruhudur. Buna görə də insan özünü tanımalıdır. Sokratın məşhur kəlamı olan: “Özünü tanı” sözləri sonralar Delfada Apollon məbədinin divarlarında həkk olunmuşdur. Fəlsəfəni insanın özünə doğru yönəldən Sokrat, əxlaqi problemlərə önəm verirdi. Ona görə fəlsəfə xeyir və şərin nə olmasını araşdırır. Xeyir bilikdə, şər cəhalətdədir; var-dövlət isə heç bir xeyir gətirmir.
  

• 
  Həyatı.Platon Afinada aristokrat ailəsində dünyaya gəlmiş, orada yaşayıb yaratmışdır. Platonun atası Ariston (m. ö. 465-424) Attika çarı Kodrunun, anası isə afinalı islahatçı Solonun nəslindən idilər.
  
• 
  M.ö. 389-cu ildə Sokratın ölümündən sonra Platon çoxlu səyahətlər etmişdir. Onun dünyagörüşünün formalaşmasına qədim Misir elmi, mədəniyyəti, inancı və düşüncəsi əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmişdi.
  
• 
  Gənc yaşlarından Sokratın şagirdi olmuş,sonuncu qətlə yetirildikdən sonra bir müddət səyahət edərək,Afinaya qayıdır.Burada özünün məşhurAkademiyasını açmışdır.