Şukin adına teatr məktəbində təhsil alan gənc qızın aktrisa kar-
yerası qurmaq barədə düşünməsində təəccüblü nə var ki? Onun əsl
Məhəbbətlə qarşılaşdıqdan sonra aktyorluq dünyasının cəlbedici dün-
yasını qurban verməsi də başadüşüləndir. O zaman Moskva Dövlət
Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun tələbəsi, hazırda məşhur “Pos-
kriptum” proqramının aparıcısı olan Aleksey Puşkov onun sevimli hə-
yat yoldaşı oldu.
Nina Puşkova romanında öz həyatından bəhs edir. Müəllifin tale-
yinə bir çox məşhurlar və sadəcə olaraq maraqlı insanlarla görüşlər ya-
zılıbmış. Amma onun üçün ən vacib olan ailəsi, otuz ildən artıq davam
edən sevgi əsasında qurulmuş ittifaqdır...
aliyevheritage
© Puşkova.N.V 2014
ISBN 978 9952 - 485 - 22 - 2
1200500001- qrifli nəşr
036-2014
3
Demək olar ki, 35 il sonra yenidən iki günlük Bakıda ol-
duqda, bütün bu əhvalat gözlərim önündə canlandı.
Mənim uzaq və dumanlı xəyallarımda şəhər ərəb nağılla-
rındakı ayrı-ayrı fraqmentlər kimi qalmışdı: Karvansara, Qız
qalası, təpənin üstündə - o vaxt mənə elə gəlmişdi ki, hündür
dağın zirvəsində - Şirvanşahlar sarayı. Köhnə, alçaq binalı
küçələrlə gedirsən və birdən qarşına üzərində müəmmalı
yazılar olan oyma darvazalar, onların yuxarısında isə sanki
havadan asılmış zərif erkerlər və xırda oyma eyvanlarla qar-
şılaşırsan.
Moskvada belə memarlıq yoxdur. Ona görə də “Mosfilm”in
həm Şərq, həm də Latın Amerikası şəhərlərinin çəkilişlərdə
təsviri üçün bu şəhəri seçib, bəyənməsi məni o qədər də
təəccübləndirmirdi.
Budur, onilliklər sonra, mən yenidən Azərbaycan paytax-
tına səfər etməyə hazırlaşıram. Bir çox tanışlar Bakıya get-
məyə hazırlaşdığımı öyrənən kimi, bir ağızdan bildirdilər ki,
şəhər tamamilə dəyişib.
Kimsə hətta bildirdi ki, neft pulları hesabına Xəzər sahilin-
də yeni Əmirliklər salınıb, hətta az qala yeraltı keçidlərdə də
büllur çilçıraqlar asılıb.
Mən “Əmirliklər dəbdəbəsi”nin pərəstişkarı deyiləm.
Qərb üslubunda tikilmiş Şərq aləmində maraqlı nə var ki?
Sayrışan göydələnlər, saysız-hesabsız “moll”ar və vitrinlər,
vitrinlər... Elə bil ki, şəhər mağazalardan və dünya brendlə-
rindən ibarətdir. Onlar insanı hər tərəfdə təqib edir, öz parıl-
tısı və cah-cəlalı ilə gerçəkliyi sıxışdırıb yox edir.
Sanki virtual, xəyali aləmə düşmüsən, hər şey illüziyadır...
Orada hətta dənizdən də dəniz ətri gəlmir, yosun basmış
suyu və gəbərmiş balıqları ilə atılmış akvariumu xatırladır.
Xeyr, Bakı – qətiyyən Əmirliklərə oxşamır.
Turist və səyahətçiləri çox vaxt mühüm və qeyri-adi olan
nələrəsə qoşulma hissinin gücləndiyi yerlər cəlb edir. Afrika-
nın cənubundakı iki okeanın qovuşduğu Ümid burnu; Avro-
panın ən cənub nöqtəsi – Atlantikanı sıldırım qaya kimi kəsən
AZƏRBAYCAN OXUCUSUNA
4
Portuqaliyadakı Kabo da Roka burnu; oturmuş dəvəyə bən-
zəyən və düz Mərakeşin sahil təpəliklərinə baxan Cəbəllüt-
tariq belə dərk olunur... Burdan, bu diyarlardan cəsur dəniz
səyyahları yeni aləmlər kəşf etmək üçün yola düşüblər.
Belə sərhəd məntəqələri planetdə çox deyil. Şübhəsiz, Bakı
da belə “sərhəd”lərdən biridir. Təpəliklərdə yerləşən və ter-
raslarla dənizə düşən bu şəhər üzvi şəkildə iki sivilizasiyanı
bir-birinə uyğunlaşdırır.
Məhz burada Avropa qurtarır və Böyük türk və fars məka-
nı – Orta Şərq məkanı, qədim hökmdarların, xanların, əmir-
lərin və sultanların torpaqları başlayır... Yeni tikililərlə bərq
vuran Əmirliklərdən fərqli olaraq, Bakıda sizi gerçək mədə-
niyyət əhatə edir. Dubayda balaca, qədim məhəlləni gündüz
çıraqla tapa bilməzsən, Bakıda isə hər şey qonşuluqdadır.
Qədimlik burada müasir memarlıqla üzvi surətdə bağla-
nıb. Əlbəttə, geniş meydan və bağlar, binaların düşünülmüş
tərzdə işıqlandırılması, şəhər üzərində yüksələn göydələn-
lər müasir Bakıya kosmopolitiklik gətirir. Bu dünyanın bir
çox başqa paytaxtlarında da var. Köhnə Bakıda qonşuluqda
yerləşən iki kiçik bağçanın var qüvvələri ilə rəqabət aparan
sahibləri onların bir-birindən fərqlənməsinə nail olur, hər bi-
rinə təkrarsız aura verirdilər. Hazırda bunlar itib. İndi bütün
bunların arxasında əlahəzrət Dizayn dayanır.
Amma Şərq məlum olduğu kimi, incə məsələdir. Və dina-
mik üsluba məncə, minillik ənənələr və milli xarakter dirəniş
göstərir. Şərq çayxanası əhvalı şəhərdə aşkar duyulur. İnsan-
lar saatlarla balaca masalar arxasında əyləşərək, ətraf aləmi
seyr edə bilirlər. İmprovizə edilmiş kiçik çayxanalarda, ka-
felərdə, mağazalarda, sahildə mən çox tez-tez heç yana tələs-
məyən insanlar görürdüm. “Çox dəqiq müşahidədir, - köklü
bakılı ilə söhbətdə o, mənim fikirlərimi təsdiq etdi. – İndiki
seyrçilərdə düzdür, dərviş tənhalığı yoxdur, amma medita-
tivlik var”.
İnsanlar maşınlarda söhbət edir, telefonla danışır, plan-
şetlə onları əhatə edən şəhər mənzərələrini çəkirlər. Hərdən
adama elə gəlir ki, onlar tələsməmək üçün qanuni imkanları-
nın olmasına şaddırlar. Moskva əsəbiliyi və tələskənliyindən
5
sonra, Bakıda hökm sürən arxayınçılıq atmosferi mənə müa-
licəvi təsir göstərdi.
- “Nina Vasilyevna, zəhmət olmasa, mənə Bakının görünü-
şü olan maqnitli şəkillər gətirin”, təsərrüfat üzrə köməkçim
məndən xahiş etdi. O, Bakını çoxdan tərk edib, amma tez-tez
deyir ki, bu şəhəri yuxuda görür.
- Alla, deyirlər, Bakı tanınmayacaq dərəcədə dəyişib.
- Amma Qız qalası qalıb, mən əminəm, - o gülümsədi.
Alla haqlı imiş. Nəinki köhnə qüllə qalıb, hətta yeniləri,
insan təxəyyülünü heyrətə gətirən Alov Qüllələri peyda olub.
Bakının sürətlə dəyişən simasında isə əsas məsələ - şəhərin
üslubu qorunub saxlanıb. Onun köçüb gedən bakılıların daim
yuxularına girən füsunkarlığı itməyib, daha da gözəlləşib:
Sovet İttifaqının ən uzun sahillərindən biri – yüzillik Dəniz-
kənarı bulvara fantastik fəvvarələr, güllüklər, xırda körpülü
kanal şəbəkələri, “adacıq”lardakı restoranlarla bəzək-düzək
vurulub.
Bakı restoranları – ayrıca söhbətin mövzusudur. Bizim
Azərbaycana səfərimiz mənim səylə çəki atdığım dövrə təsa-
düf etdi. “Nə qədər ki, Bakıdayıq, pəhrizi unut”, - ərim mənə
məsləhət gördü. Doğrudan da, əgər qarşınızda müxtəlif təam-
lar gözəl ətirlər saçırsa, dözmək çətindir. Göy-göyərtinin,
tərəvəzin necə rayihəsi gəlir? Bəs Bakı tərəvəzləri?! Bəlkə də
səadətdir ki, moskvalılar ləkdən yenicə dərilmiş yerli tərəvə-
zin əsil dadını bilmirlər.
Moskvanın mərkəzində, Usaçev bazarında alver edən
azərbaycanlı İsməti məşğrur “duxan sahibi” ləqəbindən
mən məhrum etdim. Kiloqramı 20 dollardan tərəvəz əvəzinə
mənə saxta mal satanda, o, xəyalpərvərliklə gözlərini yumar,
yuyulmamış kimyəvi mulyajı gövşəyərək, səsini aşağı salıb
pıçıldayırdı: “Əsil Bakı tərəvəzidir!”
İsmət, sən hər şeyi yaddan çıxartmısan. Bakı tərəvəzlərinin
ətrini və dadını, balıq ləvəngisinin dadını, hətta ola bilsin ki,
lülə-kababın qoyun ətindən, toyuq ətindən, nərə balığından
və hətta kartofdan hazırlandığını da! Bütün bu qastronomiya
bolluğuna bizi Azərbaycan torpağında qonaq ediblər.
Helikopterlə şəhərin üzərinə qalxdıqda isə bu torpağı jur-
nalistlərin yazdığı kimi quş uçuşu hündürlüyündən gördük.
Biz gözlənilmədən aşkar etdik ki, Bakı dənizlə şəhərin hü-
dudlarından yaşıl dağətəyinə kimi uzanan boz-sarı səhralıq
arasında vadidir.
Quru torpaq Şamaxının yaşıl xalısı qəfildən görünənə kimi
xeyli uzanır. Yəqin ki, Puşkinin “Qızıl Xoruz”unda evlənmək
naminə cavanlaşmaq üçün qaynar südün içinə tullanan qoca
çarı özünə heyran edən Şamaxı çariçası orada anadan olub.
İndi bizim evimizdə Təbriz və Kəşmir xalçaları ilə rəqa-
bətə girən, parlaq naxışları ilə cəlb edən Azərbaycan xalçaları
da var. Şamaxı rayonundan xatirə olan yumşaq qızılı ilə bərq
vuran zərif vazalar – Şirvan tətbiqi sənət məktəbi ustalarının
əsərləridir.
Bütün bunlar bizim mənzilimizin interyerinə əla daxil
olub və çoxdan evimizdə məskunlaşan fars bardaqları; gü-
müşlə işləməli, yaşmalı və hənada isladılmış dəvə sümüyün-
dən Mərakeş güzgüsü; haçansa maharacların pələng ovuna
getdikləri üçdişli hind ov xəncəri – qatarlarla birlikdə göz
oxşayır...
Azərbaycanda keçirdiyim üç gün mənə təcili qurtulmağa
məcbur olduğum iki kiloqram əlavə çəki ilə yanaşı, heyrə-
tamiz şəhər haqqında heç vaxt unuda bilmədiyim gözəl xa-
tirələr qoyub. Bu şəhərdə bütün memarlıq üslubları və böyük
mədəniyyətlər heyranedici kokteyl kimi qovuşub və Bakıya
gələn hər kəsi məftun edir.
7
Ananaslar şampanda! Ananaslar şampanda!
Son dərəcə dadlıdır, köpüklüdür, acıdır!
Nədəsə Norveçdəyəm, nədəsə İspaniyada!
1
Mən o vaxtlar qadağan olunmuş Severyanini sovet paspor-
tu haqqında şeir öyrənən rəfiqələrimə oxuyurdum. “Artist!” –
rəfiqələrim heyranlıqla pıçıldaşırdılar. Mən isə şairlər şairinin
misraları altında büllur gül vazasına yarım banka ananas kom-
potu süzüb, ad günümdən qalma şampanı əlavə edərək, Şukin
adına məktəbə qəbul olunacağıma tam əminliklə içirdim.
1
Kitabdakı şeirlər sətri tərcümə olunub
8
SU SINAĞI
Ömrümün on doqquzuncu ilini yenicə yarılamışdım ki, kli-
nik ölüm keçirdim.
Mayın sonları idi. Həmin bahar havalar çox isti keçirdi. Ey-
nən yaydakı kimi.
“Zaçot”lar məni əldən salmışdı, qabaqdan isə imtahan sessi-
yası gəlirdi. Mən kimyaya, biologiyaya, latınca adlarını yadda
saxlamaq lazım gələn çoxsaylı əzələlərilə baş və boyun anato-
miyasına artıq nifrət edirdim. Tələbələrin asanlıqla yadda sax-
laya bildikləri yeganə latınca termin “muskulus gluteus mac-
simus” (böyük omba əzələsi) idi. Yerdə qalan aminturşular,
embrionlar, nukleotidlər, sidik-tənasül sistemi və daxili ifrazat
vəziləri – bunlar hamısı əsil dəhşət və mənim tibb institutunda
təhsilimin qorxulu ilğımları idi.
Tibb institutuna həkim anamın təzyiqi ilə daxil olmuşdum.
O, deyirdi ki, mən hər şeydən əvvəl təhsil almalıyam. Yalnız
sonra fikrimi dəyişməyəcəyim təqdirdə teatr məktəbinə daxil
ola bilərəm. Anamın samballı dəlili isə belə səslənirdi: “Əvəzin-
də həmişə çörəyin olacaq, üstəlik yağın və kürün də”.
Mən instituta daxil oldum. Əlbəttə, vəd olunan buterbroda
görə yox, əslində anamı məyus etməmək üçün.
Nəhayət, mayın sonu. Biz anamla istirahət günlərini keçir-
mək üçün şəhər kənarına, sanatoriyaya gedirik. Baş korpusun
yaxınlığında, dayaz, ilıq sulu xırda bir çay vardı. O vaxtlar mən
üzə bilmirdim, amma suya baş vurmağı sevirdim.
Çay balacadır – batmazsan, axın da güclü deyil. Amma necə
böyük həzzdir! Suya dalırsan, əllərini qabağa qayıq kimi uza-
dıb, düz uzanırsan və havan çatdığı qədər, su səni aparır. Sonra
ayağa durmaq, nəfəs almaq yenidən suya dalaraq üzmək olar.
Belə dalmalardan birində, suyun üzünə çıxmaq istəyəndə,
qəfildən hiss etdim ki, ayaqlarım altında heç nə yoxdur. Suyun
qumlu, yumşaq, tanış dibi sanki yoxa çıxmışdı. İndiyə kimi xoş
9
Mən boğulmadım...
...əksinə öz taleyimi öyrəndim
10
və mərhəmətli görünən hər şey birdən qeybə çəkildi. Havam
çatışmır, axın güclənir, nə edəcəyimi anlamıram. Məni vahimə
bürümüşdü.
Onurğalarım gərilənə kimi bədənimi düzəltdim və ayaqla-
rımla suyun dibini tapmağa çalışdım. Daha bir saniyə - və mənə
elə gəldi ki, barmaqlarımın ucu ilə dibə toxundum. Var gücüm-
lə təkan verərək, bədənimi yuxarıya itələdim və su təbəqəsinin
altından işığı, gün işığını gördüm. Amma suyun üzünə çıxmaq
mənə müyəssər olmadı. Suyun üzərində yalnız mənim saçla-
rım – tünd, uzun, sıx saçlarım görünürmüş (sonralar mənə de-
dilər ki, məni də elə bu xilas edib). Amma bütün bunlar son-
ra olub. Həmin an isə mən çırpınaraq, ümidsizliklə mübarizə
aparırdım, havam çatmırdı, qışqırmağa cəhd göstərdim, amma
ətrafda ancaq su var idi, yalnız su və bir də qara-boz zülmət.
Qəfildən üzərimə ölüm hissi çökdü, həyatın yaxın və baya-
ğı sonluğunu duydum. Klinik ölüm yaşayan insanlar çox vaxt
işığa doğru irəlilədikləri qaranlıq tunel haqqında danışırlar.
Mən tuneldə olmadım. Yalnız hərdənbir qırmızı qığılcımlarla
bəzənmiş qatı zülmət görürdüm. Və bu zülmətdə bir az öncəyə
qədərki xoşbəxt həyatımdan bəzi təlaşlı parçalar peyda olurdu.
Yox, bunlar heç xatirə də deyildi. Daha çox bütövün, şüurum-
dan işıq saçan güllələr kimi gəlib keçən keçmiş həyatın sonlu-
ğu, parçaları idi.
Bunlar mənə indi belə gəlir. Onda isə heç nə başa düşmədən,
bilmirdim ki, bu həyatdır, yoxsa artıq ölümdür. Birdən bütün
bu dəhşətin içindən sanki işıq zolağı çıxır... və məndən elə bil
ki, həyatım haqqında danışmağı xahiş edirlər. Mən ora, dəh-
şətli və qaranlıq su altına qayıtmamaq üçün danışmağa başla-
yıram. Boğulduğum qatı zülmətə qayıtmamaq üçün, mən bir-
dən həyatıma bəzək-düzək verməyə başlayıram. Və sonuncu
fikrim belə olur: “İlahi, niyə yalan danışıram? Axı, onlar mənim
haqqımda hər şeyi bilirlər!”
Bu anda ürəyim yenidən döyünməyə başladı. Ölüm məndən
üz döndərdi.
Məni xilas edən yəqin ki, sanatoriyada həkimlərin dincəlmə-
si oldu. “Tibb işçisi” sanatoriyasında ayrı kimlər dincələ bilər-
di ki? Mən batmağa başlayanda, sahildə anamın yanında masa
qonşularımız vardı – həkim və onun tibb institutunun yuxarı
kursunda oxuyan oğlu. Lakin suyun üzünə çıxan saçlarım ol-
masaydı, heç kim məni tapa bilməyəcəkdi.
Bəli, məni saçlarım və iki savadlı həkim xilas etdi. Anam he-
sabdan deyil: onun özünə o vaxt kömək edən lazımdı.
Özümə gələn kimi birinci fikrim bu oldu: “Buranın havası
necə də çirklidir!” Halbuki “bura” şəhərkənarı, yaşıllıq, büllur
havalı bir yer idi. Amma mənim yenicə qayıtdığım su altında
hava mənə daha təmiz gəlirdi...
Həkim Vladimir İvanoviç qızğınlıqla anama söyləyirdi: “Sən
bunu gördün? Yox, sən başa düşürsən, nə baş verdi? Heç kim
inanmaz! Onun altı dəqiqə nəbzi vurmurdu, ürəyi döyünmür-
dü, bəbəkləri işığa reaksiya vermirdi... Başa düşürsən, biz onu
klinik ölümdən qaytardıq!”
Mən eşidirdim ki, o, hipotermiya sözünü təkrarlayaraq, ana-
ma nəsə izah edir, amma bütün bunların mənim haqqımda ol-
masını anlaya bilmirdim.
Ancaq onu başa düşürdüm ki, yaşayacağam. Həm də dəqiq
bilirdim ki, necə yaşayacağam. Su sınağından keçdikdən sonra
özümdə yeni keyfiyyətlər aşkarlamışdım.
Birincisi, mən pataloji olaraq iyləri mərhələ-mərhələ hiss et-
məyə başladım. Uzun müddət ərzində getdiyim hər yerdə pən-
cərələri taybatay açırdım. “Bağlayıblar! Burada hər yeri necə də
qapayıblar!”- deyərək, hər yerdə və hər bir havada pəncərələri
açırdım. Bu həm mənim üçün əsil cəza idi (insan fəaliyyətinin
bütün qoxularını duyduğuma görə), həm də başqaları üçün
(donduqlarına görə). Lakin şükür tanrıya ki, mən yalnız ağır
metalların qoxusunu deyil, həm də göbələk tellərinin, gizlən-
miş inciçiçəyinin, qarlı qışdan oyanmış torpağın da ətrini du-
yurdum.
İkincisi və ən əsası isə indi mən əmin idim ki, sənədlərimi tibb
institutundan götürərək Moskvaya gedəcəyəm və teatr məktə-
binə daxil olacağam. Ərimin adı isə Alyoşa olacaq. Orada, o biri
dünyada mən nədənsə bir neçə dəfə bu kişi adını eşitmişdim.
12
SEVGİ KÜÇƏSİ
Həmin aprel elə isti idi ki, sonralar beləsi yadıma gəl-
mir. Ad günüm aprelə təsadüf etdiyindən, duyğularımı
coşduran və yorğunluğu canımdan çıxmayan, bütün aprel-
ləri xatırlayıram. Həmin apreldə yaşadığım baharın hök-
mən məni gələcək ömür-gün yoldaşımla qovuşduracağına
əmin idim. Belə də oldu.
Onunla teatrda qarşılaşdım. Həmin axşam Satira Teat-
rında “Adi möcüzə” tamaşası gedirdi. O vaxtlar populyar
teatrlara bilet tapmaq çox çətin idi. Biletləri “mestkom” və
“profkom” vasitəsilə, ya da tanışların köməyilə tapırdılar.
Belə əlaqələri olmayanlar isə möhtəkirlərə əlavə pul ödə-
yirdilər.
Mən Şukin adına məktəbin ikinci kursunda oxuyur, Sati-
ra Teatrında işləməyə hazırlaşırdım. Bütün repertuarı əzbər
bilsəm də, quruluşlara təkrar-təkrar baxmaq fürsətini əldən
vermirdim. Teatr seçimim əvvəlcədən müəyyənləşmişdi:
kursumuzun qızlarının hamısı və Moskvanın yarısı kimi,
mən də müəllimlərimizdən birinə, Aleksandr Şirvindtə vu-
rulmuşdum. Bütün bunlarla yanaşı, “Adi möcüzə” tamaşa-
sında şahzadə xanım rolunu oynayan Tatyana İtsıkoviçin
öz roluna qətiyyən uyğun gəlmədiyini düşünürdüm. Özü-
mü isə təbii ki, bu rola tamamilə uyğun sayırdım. Mən te-
atra tez-tez tələbə bileti ilə, deməli, həm də yerim olmadan
gedirdim. Səhnə mizanlarını, mətni yadda saxlayır, bir söz-
lə, tamaşaya qoşulmağa hazırlaşırdım. Həmişə də özbaşına
ilk sıralarda otururdum, bir dəfə də olsun qeyri-qanuni ələ
keçirdiyim yeri boşaltmağımı tələb etməmişdilər.
Həmin gecə də belə oldu. İşıqlar sönməmişdən bir neçə
saniyə əvvəl, beşinci sıradakı qabaqcadan bələdlədiyim
boş kresloya çökdüm. Sağ tərəfdə məni maraqla süzən iki
cavan oğlan oturmuşdu.
13
“Adi möcüzə”
tamaşasından səhnə.
Mixail Derjavin və
Tatyana İtsıkoviç (həm də
Vasilyeva)
Şukin məktəbinin
ikinci kursunda. Mənə
elə gəlirdi ki, şahzadə
rolu mənə Tatyana
İtsıkoviçdən daha çox
yaraşır
14
- Yaxşısı budur, səhnəyə baxın, - ciddi tərzdə onlara de-
dim.
Lakin onlar yenə də pıçıldamağa başladılar.
Onlara tərəf dönərək növbəti xəbərdarlığımı edəndə,
oğlanlardan birinin mənə gülümsədiyini gördüm. Cavan
oğlanın iri dodaqları və böyük dişləri var idi.
Antraktda zalı tez tərk etdim ki, qonşularım mənimlə ta-
nış olmağa cəhd göstərməsinlər. Bütün ikinci pərdə boyu
oğlanların nəyisə sakitcə müzakirə etdiyini eşidirdim. Hiss
edirdim ki, söhbət məndən gedir, bilirdim ki, tamaşadan
sonra mənimlə tanış olmağa çalışacaqlar. “Yox” deyəcəyimə
möhkəm qərar verdim. Artıq foyedə arxadan “Xanım qız,
sizi ötürmək olar?” sözlərini eşidəndə, mənim hazır “yox”
sözüm arxaya dönməmiş dodaqlarımdan qopdu.
- Yox! – bu dəfə gənc, gülümsəyən simaya baxaraq təkrar
etdim.
“Mən uşaqlarla tanış olmuram. Bu mənim üçün maraqlı
deyil”, - demək istədim. Amma bu simada elə bir ifadə var
idi ki, mən izahat verməyə məcbur oldum:
- Mən teatr institutunun tələbəsiyəm və vurulmuşam...
yaşlı adama... – lazım olduğundan da artıq ziddiyyətlə və
çoxmənalı tərzdə (mənə elə gəldi) dedim.
Lakin qarşımdakı elə bil ki, bunları eşitmədi.
- Bunlar məni maraqlandırmır, - sakitcə cavab verdi. – Nə
vaxt sizi görmək olar?
Elə bilirdim ki, o, “bağışlayın”, “başa düşürəm” sözləri
ilə kənara çəkiləcək. Bu baş vermədiyindən, bir neçə saniyə
ona qəti və birmənalı şəkildə nə demək lazım olduğu barədə
düşündüm. Bu anda döşəməyə baxırdım və birdən gördüm
ki, cavan oğlanın ayağında eynilə mənim kumirimin geyin-
diyi çəkmələrdən var. O, qəşəng, zərif, tozlanmayan zamş
çəkmələr geyinmişdi – Şirvindtin çəkmələrindən! Ümumiy-
yətlə, bu hündürboylu cavan oğlanın “sovet adamı”na mən-
sub olmayan siması var idi.
Dedim:
- Bilirsiniz, cavan oğlan, mən Şukin məktəbində oxuyu-
ram, sabah məşqlər arasında mənim azacıq vaxtım olacaq.
Siz sabah gündüz saat birdə Vaxtanqov küçəsi 12a ünvanına
gəlin, bizim məktəbimiz oradadır. Mən bayıra çıxaram.
Bütün səhərisi günü xatırlayırdım ki, görüşüm var. Gö-
rüş yox, - belə deyək, - tanışlığın davamı. Bununla belə,
naməlum oğlanın gözəl olmayan siması (mənə belə gəlirdi)
başımdan çıxmırdı.
Saat birdə yerə kimi uzanan məşq ətəyində Şukin mək-
təbinin geniş uzunsov artırmasına çıxdım. Mən özümü səh-
nədəki kimi hiss edirdim. Bahar küləyi saçlarımı və geniş
qaraçı ətəyimi yelləyirdi. “Xalq artisti pərəstişkarına güzəş-
tə gedir” – yağlı boya ilə şəklim çəkilsəydi, belə adlanar-
dı. Amma “pərəstişkar”ın nədənsə əlində çiçəklər yox idi.
Məyusluğumu gizləməyə çalışdım və buna görə də birinci
dilləndim:
- Cavan oğlan, yanıma gəlin.
O gülümsədi:
- Doğrudan da, biz axı teatrda tanış olmadıq. Mənim
adım Alekseydir.
Donub qaldım.
Hələ uşaqlıqdan, altı yaşımdan Alyoşa kişi adını sevir-
dim. O vaxtlar ata-Çuxrayın “Əsgər haqqında ballada” filmi
çıxmışdı. Filmdə Alyoşa Skvartsov rolunu yaraşıqlı Vladi-
mir İvaşov oynayırdı. Sonralar Peçorin rolunu da oynayan
İvaşov Svetlana Svetliçnayanın əri idi. Zərif Alyoşa adına
vurğunluğum uşaq andıma çevrilmişdi: böyüyəndə ərim
hökmən Alyoşa olacaq. İşə bax, o vaxta kimi həyatımda bir
nəfər də Alyoşa olmamışdı. Və birdən – birə bu, gözəl olma-
yan, çiçəklərsiz Alyoşa qarşıma çıxmışdı.
Biz “Çarodeyka”ya qəhvə içməyə yollandıq və vaxtın
necə keçdiyini duymadıq. Həm o, həm də mən dərsə qayıt-
malı idik. Danışdıq ki, saat 19-da Qoqolun heykəli yaxınlı-
ğında görüşək.
16
TALEYÜKLÜ 45 SANİYƏ
Tərslikdən bu axşam işim çox idi. “Mosfilm”ə gedərək
fotolarımı verməli idim. Mən nəhayət, aktyor kimi qeydə
alınmışdım.
Bir sözlə, vaxtında çatmalı olduğum görüşə yaman ge-
cikirdim. Köhnə Arbatla mənə doğru gələn insanların ara-
sından sivişib keçir, maşın və trolleybusların sədlərini dəf
edirdim. Arbat o vaxt piyada zonası deyildi, kifayət qədər
gur, ikitərəfli hərəkətin olduğu küçə idi.
Qoqolun heykəlinin yaxınlığına çatanda saatın əqrəblə-
ri səkkizə on beş dəqiqə qaldığını göstərirdi.
Uzun, açıq qəhvəyi rəngli plaşda, amma əllərində bu
dəfə çiçək tutan Aleksey arxası mənə dayanmışdı və saa-
tına baxırdı. Mən əks tərəfdən ona yaxınlaşmışdım. Artıq
getməyə hazırlaşdığını gördüm.
Sonra mənə danışdığı kimi, böyük, dəyirmi şəhər saatı-
Dostları ilə paylaş: |