Tədris Terapevtik Klinikanın HƏKİm rezidenti Mirzəyeva Zinyət
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HÜCEYRƏ ZƏDƏLƏNMƏSİ
- Qanda xolesterolun artmasıyla ksantomatozis, bilirubinin artmasıyla sarılıq, Öd turşusu artmasıyla qaşıntı meydana gəlir.
- Çox vaxt hüceyrə zədələnməsiylə birlikdə
- Kəskin viruslu hepatitlərdə
- Fermentin qanda miqdarının 6 aydan sonra da yüksək olması prosesin xronikləşdiyini göstərir
- Kəskin toksik qaraciyər zədələnmələrində
- Xronik qaraciyər xəstəliklərində
- Qaraciyər xəstəliklərində
- Sirroz, metastatik xərçəng və hepatik infiltrasiya
- Virus mənşəli hepatitlərdə də
- Xolestazda
- Serumda albuminin səviyyəsi
- Hippürik asit testi (C6H5CONHCH2COOH) HB s
- ANA, antimitoxondriyal anticism, saya əzələ anticismləri
- NÖVLƏR NEQATİV ŞÜBHƏLİ POZİTİV
|
2 Metabolizm karbohidrat lipid amin turşu və zülal bilirubin hormonal
Ekskreksiya öd turşuları xolesterol bilirubin Hemotoloji laxtalanma faktorlarının sintezi Detoksikasiya bilirubin(birləşdirmə) ammonium(zərərsizləşdirmə) alkoqol(etil spirti) dərman maddələri Depo qlikogen lipidlər amin turşu və zülal dəmir və mis vitaminlər İmmunoloji faqositoz(bakteriya və xarici substratlar) sekresiya(İgA) humorol müdafiə 3
Qlikogenin depolaşdırılması və parçalanması Qlükoneogenez Qlükozanın pentoza mono fosfat yolunda parçalanması Qalaktoza və fruktozanın qlükozaya çevrilməsi Qlükozanın digər monosaxaridlərə və yağa çevrilməsi 4
5 Yağ turşularının sintezi və oksidləşməsi Yağ turşularından triqliseridin əmələ gəlməsi Fosfolipidin sintezi Lipoproteinlərin sintezi Keton cisimlərinin sintezi Xolesterolun biyosintezi Öd turşularının və ödün əmələ gəlməsi 6
7 Dezaminləşmə Transaminləşmə Endogen amin turşuların sintezi Plazma zülallarının sintezi Sidik cövhəri sintezi Sidik turşusu sintezi Kreatinin sintezi Porfirin sintezi Öd turşuları sintezi 8
9 bilirubinin əmələ gəlməsi bilirubinin qəbulu bilirubinin birləşdirilməsi bilirubinin ifrazı 10 11 Laxtalanma faktorlarından faktor
I (fibrinogen), II (protrombin), və V, VII, IX , X.in sintezi Hemoglobinin parçalanması Döldə eritrositlərin əmələ gətirilməsi 12
Amin turşular qaraciyərdə dezaminə edilir və əmələ gələn amin qrupu ammonyaka çevrilir, ammonyak da sidik cövhərinə çevrilir. Xolesterol dəyişmədən vəya öd turşusuna çevrilərək ödə ifraz edilir. Steroid hormonlar qaraciyərdə metabolizmə uğrayır. Bir çox dermanlar P450 sisteminə daxil endoplazmik redikulyar fermentlər tərəfindən metobolizmə uğrayır və inaktivə edilir. 13
14 15 16 Qlikogen
Dəmir və Mis Vitamin D və B 12 17
Kupffer hüceyrələri- faqositoz, anticism əmələ gətirmə və humoral müdafiə rol oynayır.
18 19 HÜCEYRƏ ZƏDƏLƏNMƏSİ Zədələnmiş hepatositlərdən fermentlərin ifrazıyla bağlıdır. • Xolestaz Birləşmiş bilirubin və ALP retansiyonu ilə əlaqədardır. • Funksiyonal hüceyrə kütləsinin azalması Protrombin və albumin sintezində azalmayla nəticələnir. Hepatitlər Sirroz
Kəskin qaraciyər nekrozu 20 Şok vəya ürək çatişmazlığı nəticəsində əmələ gələn uzun müddətli billiyar tıxanma da qaraciyərin hüceyrə zədələnməsinə səbəb ola bilir. İntrahepatik xolestaz Ekstrahepatik xolestaz 21 Qanda xolesterolun artmasıyla ksantomatozis, bilirubinin artmasıyla sarılıq, Öd turşusu artmasıyla qaşıntı meydana gəlir. Yağda həll olan vitaminlər isə sovrulmur 22 Virus hepatitlərində Xlorpromazin və halotan kimi dərmanların təsiriylə Alkoqolun təsiriylə Hamiləlikdə Qaraciyər infiltrasiyalarında İntrahepatik billiyar atrezi, xolangit və billiyar sirrozda ortaya çıxır Çox vaxt hüceyrə zədələnməsiylə birlikdə inkşaf edir 23 Qaraciyərdən xaric öd yollarında daş, şiş, kista, parazit və xaricdən təzyiq Öd yollarının atreziyası Ödün qatılaşma sindromu Öd kanallarının fibrozu zamanı meydana çıxır Qaraciyər hüceyrə zədələnməsini təyin edən testlər Xolestazı aşkarlayan testlər Qaraciyər disfunksiyasını təyin edən testlər
müəyyənləşdirən testlər İnfiltrasiya Biokimyəvi olmayan testlər(müayinələr) 24
Serumda transaminazların (ALT və AST) təyini
təyini Serumda qlutamat dehidrogenazanın (GLDH) təyini İzositrat dehidrogenazanın (ICDH) təyini Malat dehidrogenazanın təyini Alkol dehidrogenazanın təyini 25 Kəskin viruslu hepatitlərdə klinik simptomlardan 1-2 gün vəya bir neçə həftə əvv əldən yüksəlməyə başlayır 7-12ci günündə normadan 20-50 və bəzən 100 qat yüksək olur 2ci həftədən etibarən isə düşməyə başlayır . Ağırlaşma yoxdusa 3-5ci həftədə normal səviyyəyə enir.
Fermentin qanda miqdarının 6 aydan sonra da yüksək olması prosesin xronikləşdiyini göstərir 26
Fulminan hepatitdə ilk 1-2 gün serumda transaminazalar yüksək olur.Sonra sarılıq artır ,lakin transaminazaların aktivliyi düşür .
göstərən infeksiyon mononukleozda da serumda transaminazalar yüksəlir.
daha çox olmaqla qanda transaminazalar 4- 5dəfə artır, lakin ALT/AST nisbəti 1’dən kiçik qalır
27 28 Kəskin virus hepatitdə ALT və ASTa görə daha az olmaqla qanda LDH.ın aktivliyi artır; ən çox da LDH 5 izofermenti artır Kəskin toksik qaraciyər zədələnmələrində həddən yüksək LDH aktivliyinə rast gəlinir İnfeksiyon mononukleoz nəticəsində yaranan hepatik zədədə LDH
2 və LDH
5 izofermentləri birlikdə yüksəlir. Xronik qaraciyər xəstəliklərində isə LDH aktivliyində cüzi dəyişikliklər olur Qaraciyərə metastaz vermiş karsinomalarda çok yüksək LDH aktivitliyinə rast gəlinir Serumda alkalen fosfotaza (ALP) aktivliyinin təyini Serumda qamma qlutamiltransferaza( -GT, GGT) aktivliyinin təyini Serumda 5 ' -Nukleotidazanın (5 ' -NT)
aktivliyinin təyini Serumda leysin aminopeptidazanın (LAP) aktivitliyinin təyini Bilirubin 29 30 Qaraciyər xəstəliklərində, öd kanallarını örtən hüceyrələrin ferment sintezi həddən çox olduqda serumda ALP aktivliyi yüksəlir ... 31 Sirroz, metastatik xərçəng və hepatik infiltrasiyanın rast gəlindiyi qaraciyər xəstəliklərində çox əhəmiyyətli bir göstəricidir . Xolestazda serumda GGT səviyyəsi normadan 5- 30 qat yüksək olur Alkoqol mənşəli qaraciyərdə -xronik hepatit və alkoqol mənşəli olmayan sirroz göstəricilərinə nisbətən serumda GGT səviyyəsi daha yüksək olur.
Virus mənşəli hepatitlərdə də GGT.in artması xarakterdi. 32 Qaraciyər xəstəliklərinin bütün növlərində,xüsusən qaraciyərin paranxim xəstəliklərində artır. 33 Xolestazda və hepatitdə artması xarakterdir. Qaraciyərin qəbul, birləşdirmə və sekresiya disfunksiyalarını təyin edən testlər Qaraciyərin əmələ gətirmə disfunksiyasını təyin edən testlər Qaraciyərin müxtəlif metabolik funksiyalarında pozulmanı göstərən testlər Qaraciyərin detoksifikasiya funksiyasının inc ələmə
testi 34
35 Serumda öd piqmentlərinin (bilirubin, öd duzları) səviyyə təyini Sidikdə bilirubin və bilirubinin parçalanma məhsulu olan urobilinogenin təyini BSP testi İndosiyanin yaşılı testi
36 Serumda zülalların təyini Qaraciyərin flokulasiya(presipitasiya) testləri Qanama ve laxtalanma zamanı təyini(koaqulyasyon testlər) Xolinesterazanın təyini Lesitin Xolesterol Asil Transferaza (LCAT)təyini
37
zədələnməsi, Portal sirroz və Billiyar sirrozda
1 -globulinin səviyyəsi-, hepatoselülyar çatışmazlıq və 1 -antitripsin azlığında azalır.. Toxuma zədələnməsinin olduğu infeksiyon, qızdırmalı xəstəliklərdə,iltihabi və maliqnizasiya proseslərində isə artır..
qaraciyər nekrozunda azalır..Xolestaz, iltihabi və maliqnizasiya proseslərində isə artır..
Serumda -globulinin səviyyəsi- hepatoselülyar çatışmazlıqda azalır; Xolestaz, iltihabi və maliqnizasiya proseslərində isə
qaraciyər xəstəliklərində artar. Xroniki aktiv hepatitdə IgG , Alkoqol mənşəli sirrozda IgA , Billiyar sirrozda isə IgM.in artması xarakterdi.. 38
39 Serumda qlükozanın səviyyə testi Oral qlükozanın tolerans(şəkər yüklənməsi) testi Qalaktoza və fruktozanın tolerans testləri Serumda NPN birləşmələrinin təyini Serumda total xolesterolun səviyyə testi Serumda dəmirin səviyyə testi
40 Hippürik asit testi (C6H5CONHCH2COOH) HB s Ag və digər hepatitlərin antigen və anticism markerlərinin təyini,..BU test hepatit növünün təyini üçün önəmlidi.
isə karaciyər şişlərində xarakterdi
anticismləri isə Xroniki hepatitdə pozitivdir. ɑ 1 antitripsin çatışmazlığı böyüklərdə xroniki qaraciyər zədələnməsində,uşaqlarda isə neonatal hepatit və infaltil sirroza xarakterdir. 41
İmmunoqlobulinlər (İgM,İgG) Total qlobulin Protein elektroforezi CRP,Revmotoid faktoru,Haptoqlobin 42 Qaraciyər sintiqrafiyası Ultrasonoqrafiya 43 Biokimyəvi bölmədə olunan testlər ALT,AST,GGT,ALP,LDH,CRP,Total bilirubin,Dirək bilirubin,indirək bilirubin,kreatin,amilaza İmmunologiya bölmədə olunan testlər Hepatit A(HAVM ,HAVT),Hepatit B(HBS,AHBS,HBCT, HBCM,HBE,HBET),HCV,AFP PZR bölməsində olunan testlər HBV HCV(virus yükü) (ROSH TaqMan) Hemostaziologiya bölməsində olunan testlər Protrombin zamanı (CORMAY KG1 ) 44
HBsAg
-Virusun səthində yaranan komplex antigendi..Pozitiv olması xəstədə HBV antigenlərinin olduğunu göstərir. HBcAg -Virusun özək hissəsiylə əlaqəli antigendi.Bu antigenə qarşğı 3 növ anticism əmələ gəlir.HBCM,HBCG,HBCT(İgM+İgG) HBeAg -Virusun nukleokapsidiylə sıx əlaqəlidi.Pozitiv çıxması xəstənin kəskin yayıcı olduğunu göstərir. Anti HBeAg (HBET), Anti HBsAg (HBST), Anti
HBcAg(HBCT ) her 3ü orqanizmdə antigenlərə qarşı immun cavab nəticəsində ə/g anticismlərdi. 45
ALT
(10-60) U/L AST (10-37) U/L GGT (7-60) İU/L ALP (50-136) U/L LDH (100-190)U/L CRP (0-5) mg/L BILIRUBIN TOTAL (0,3-1) mg/dL BILIRUBIN DIRƏK (0-0,2) mg/dL BİLİRUBİN İNDİRƏK (0-0,8) mg/dL KREATİN (0,6-1,3) mg/dL AMİLAZA (10-100) İU/L PROTROMBİN ZAMANI (10-14,3) san. 46 NÖVLƏR NEQATİV ŞÜBHƏLİ POZİTİV HBsAg
< 0,13
- >= 0,13
Anti HBsAg <8 8-12
>12 HCV
<1,0 - >=1,0 HBeAg <0,10 - >=0,10 Anti HBeAg >=0,50
0,4-0,5 <0,4 HBcT
>=1,4 1,0-1,4
<1,0 HBcM
<5 5-10
>=10 HAVT
<15 15-20
>=20 HAVM
<0,4 0,4-0,5
>0,5 47
Klinik biokimya əl kitabı. Prof.Dr.İdris Mehmetoğlu Tibbi mikrobiologiya immunologiya və klinik mikrobiologiya təcrübə məşğələlərinə rəhbərlik.. Zakir Qarayev,Ramin Bayramlı Клиническая оценка результатов лабораторных исследований.Г.И.Назаренко,А.А.Кишкун Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2004 48 Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|