Tələbə: Vahid Zamanov Fakültə: İnformasiya və Telekommunukasiya Texnologiyaları Fənn: Mühəndis etika və proffessional məsuliyyət Müəllim: Aynur Rəsulzadə Qrup

Tələbə: Vahid Zamanov Fakültə: İnformasiya və Telekommunukasiya Texnologiyaları Fənn: Mühəndis etika və proffessional məsuliyyət Müəllim: Aynur Rəsulzadə Qrup:

Sərbəst İş

Sənədləşdirilmiş informasiya

İnformasiya termini mənşəcə latın sözü olub, izahetmə, şərhetmə, məlumatvermə mənalarını daşıyan «informatio» sözündən yaranmışdır. İnformatikada informasiya ilkin və təyin olunmamış anlayış kimi qəbul olunur.

İnformasiya ifadə olunma formasından asılı olmayaraq insanlar, canlılar, cansızlar, faktlar, hadisələr, proseslər və s. haqqında olan məlumat və biliklərdir. Biliklər isə müəyyən faktlar və onlar arasındakı asılılıqlar şəklində ifadə olunur. İnformasiyanı yaratmaq, ötürmək, saxlamaq, emal etmək mümkündür.

sənədləşdirilmiş informasiya (sənəd) – maddi daşı- yıcıda qeyd olunmuş və identikləşdirilməsi mümkün olan rekvizitlərə malik informasiyadır;

İnternetin informasiya fəzasının sənədlərinin avtomatik olaraq tematik istiqamətlər üzrə ayrılması, yəni onların tematik kataloqlara bölünməsi məsələsi kitabxana-informasiya sistemlərində tematik kataloqların avtomatik yaradılması məsələsinə analogiya təşkil edir. Əgər D Ti – di sənədinin terminləri çoxluğu və T – əvvəlki fəsildə müəyyən edilmiş tematik rubrikatordursa, onda di sənədinin rubrikatora daxil olan tematik kataloqlara relevantlıq dərəcələrini bu çoxluqların kəsişməsi şəklində tapmaq olar:

İnformasiyanın sənədləşdirilməsi onun informasiya ehtiyatlarına daxil edilməsinin mütləq şərtidir. İnformasiyanın sənədləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizliyi, kargüzarlıq, sənəd və sənəd massivlərinin standartlaşdırılması məsələlərinin təşkilinə cavabdeh olan müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının müəyyən etdiyi qaydalar əsasında həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə müvafiq surətdə informasiya sistemlərindən, o cümlədən avtomatlaşdırılmış sistemlərdən alınmış sənəd vəzifəli şəxs tərəfindən imzalandıqdan sonra hüquqi qüvvəyə malik olur. İnformasiya və telekommunikasiya sistemlərində dövr edən sənəd elektron imzası vasitəsilə də təsdiq edilə bilər.

Maddə 7.Sənədləşdirilmiş informasiya (sənəd)

7.1. Maddi daşıyıcıda mətn, səs və ya təsvir formasında qeydə alınan və identikləşdirməyə imkan verən istənilən rekvizitli informasiya mənbəyindən, saxlanma yerindən, rəsmi statusundan, mülkiyyət növündən, mənsub olduğu təşkilat tərəfindən yaradılıb-yaradılmadığından asılı olmayaraq sənədləşdirilmiş informasiya (bundan sonra - sənəd) hesab olunur.

7.2. İnformasiya sahibi sənədə malikdir, əgər:

7.2.1. informasiya sahibində mövcud olan sənəd digər informasiya sahibinə məxsus deyilsə;

7.2.2. digər informasiya sahibində mövcud olan sənəd informasiya sahibinə məxsusdursa.

di sənədi üçün daha relevant tematik kataloqun aşkar edilməsi üçün Belman-Zadə yanaşmasından istifadə etmək olar. Bu proses mərhələlərlə həyata keçirilir. Birinci mərhələdə di sənədinin K çoxluğunun hər bir tematik kataloquna relevantlıq dərəcəsi müəyyən olunur. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, di sənədi sistemdə T çoxluğuna daxil olan terminlərlə həmin sənəd arasındakı D Ri münasibəti ilə təqdim olunur:

di sənədinin tematikasının Kl tematik kataloqunun profilinə relevantlıq dərəcəsidir.

 

İkinci mərhələdə sənədin tematikası üçün daha üstün olan (üstünlük təşkil edən) tematik kataloq tapılır. Tutaq ki, ab K – di sənədi üçün müəyyən olunmuş abstrakt tematik kataloqdur. O, di sənədinin bütün terminləri üzrə mövcud tematik kataloqların müvafiq profilə ən yaxşı relevantlıq münasibətlərini özündə birləşdirən tematik kataloqdur. ab K tematik kataloqu 1 L üçün bütün DK Ril qeyrisəlis çoxluqlarının birləşməsi, yəni bütün terminlər üzrə hər bir kataloqlar üçün lj kəmiyyətləri arasından maksimumların tapılması yolu ilə müəyyən olunur:

Buna əsaslanaraq demək olar ki, ab K tematik kataloqu di sənədinə ən relevant olan abstrakt tematik kataloq olacaqdır. İndi isə {Kl}L çoxluğundan di sənədinin bütün tj terminlərini nəzərə almaqla tematik profili ab K abstrakt kataloqunun profilinə ən yaxın olan * Kl tematik kataloqunu tapaq. Bu məqsədlə {Kl}L çoxluğunun bütün Kl tematik kataloqlarının relevantlıq əmsallarının ab K abstrakt kataloqunun relevantlıq əmsallarından ümumi orta kvadratik uzaqlaşmalarının nəzərə alınması tələb olunur.

Əvvəlki fəsildə verilmiş mülahizələrə əsasən demək olar ki, hər bir sənəd yalnız bir tematik kataloqa deyil, bir neçə tematik kataloqa relevant ola bilər. Ona görə də tematikası verilmiş sənədin tematikasına müəyyən edilmiş dərəcədən az olmayaraq relevant olan bütün tematik kataloqların tapılması məsələsi aktuallıq kəsb edir. Bu məqsədlə tematik kataloqların relevantlıq dərəcələri üçün

Ω= [ 1,0]sərhəd qiymətini daxil edək.

Dinlədiyiniz üçün təşəkkürlər

y