Torpaqəmələgətirən amillər. Plan

Torpaqəmələgətirən amillər.

Plan

1. Torpaqəmələgətirən amillər və onların qarşılıqlı əlaqələri haqda Dokuçayev təlimi. ( iqlim, torpaqəmələgətirən amillər ).

2. Torpaqəmələgəlmənin başlıca amili kimi yaşıl bitkilərin rolu ( bioloji amillər ).

3. Torpaqəmələgətirmədə relyefin rolu.

4. Torpaqəmələgəlmə süxurları.

5. Torpağın yaşı.

6. Torpaqəmələgəlmə prosesinə insanın istehsalat fəaliyyətinin təsiri.

7. Təsnifat probleminin müasir vəziyyəti.

Torpaqəmələgətirən amillər

Torpaqların genezisi haqqında təlim və onların təsnifatı

Torpaqəmələgətirən amillər.

Məlum olduğu kimi torpaqların genezisi problemi ilk dəfə H.Zərdabi, V.V.Dokuçayev tərəfindən irəli sürülmüşdür. (genezis yunan sözü olub “genezis”-mənşə, inkişaf deməkdir). O, həmçinin torpaqların təkamülü və torpaqəmələgəlməsini də əhatə edir. Dokuçayev torpağa iqlimdən (su, O₂ havanın CO₂ –ı və s), b) ana süxurdan s) bitki və heyvan orqanizmilərindən, d) relyefdən yerin və qismən ölkənin yaşından asılı olaraq dəyişən funksiya kimi baxırdı.

N.M.Sibirtsev təbiətdə torpaqəmələgəlmə proseslərinin təbii uyğunlaşması haqqında məsələ qoymuşdur. O yazırdı “biz prof. Dokuçayevlə birlikdə belə hesab edirdik ki, torpaq qruplarını müəyyən edərkən təbiətdə mövcud olan torpaqəmələgəlmə, yaxud torpaq mənşəli tipləri tutulmalı təbii şəraitlərin elə uyğunlaşmaları ifadə olunmalıdırki, onlar torpaqəmələgəlmə prosesini müəyyən istiqamətdə nəticələrə aparır.”

Torpaqəmələgəlmə amillərini V.V.Dakuçayev ( V.R.Vilyams, S.A- Saxarov) inkişaf etdirmişdir.

Torpaq proseslərinin inkişafında ayrı-ayrı amillərin rolu aydınlaşdırılmış,torpaqəmələgəlmə amilləri arasında mövcud olan qarşılıqlı əlaqələr müəyyən edilmişdir.

Beləliklə torpaqəmələgəlmə amilləri haqqındakı təlim torpaqşunaslığın, torpağın genezesinin başa düşülməsinə imkan verən, torpaqların kənd təsərrüfatı və meşə təsərrüfatı istiqamətlərində torpaq proseslərinin idarə olunmasına yaxınlaşdıran çox mühüm bölmədir.