Məlumdur ki, nəqliyyat ölkəmizin iqtisadiyyatında müstəqil sahələrdən biridir. Azərbaycan Respublikasında nəqliyyatın bütün əsas növləri vahid nəqliyyat sisteminin tərkib hissəsi kimi fəaliyyət göstərir.
Vahid nəqliyyat sisteminin başlıca vəzifəsi – xalıq və xalq təsərrüfatının nəqliyyat xidmətinə və nəqliyyat vasitələrinə olan təlabatının ödənilməsindən ibarətdir. Bu vəzifə elmi – texniki tərəqqinin nailiyyətlərindən istifadə olunması, nəqliyyat vasitələrinin səmərəli yerləşdirilməsi və istismarı, nəqliyyatın texniki vasitələrinin daha səmərəli təmin etməklə həll edilir.
Nəqliyyat və xidmət sahələrinin iqtisadiyyatının müstəqil bir elm sahəsinə çevrilməsi, onun ayrı – ayrı sahələrinin yaranması və inkişafı ilə əlaqədardır.
Fənnin obyekti – müxtəlif tipli avtonəqliyyat təsərrüfatlarıdır. Həmin təsərrüfatlarda iqtisadi istehsal münasibətləri fənnin predmetini təşkil edir.
Bazar iqtisadiyyatı əsasında formalaşmış iqtisadi nəzəriyyə isə fənnin nəzəri əsaslarını təşkil edir. Bu fənn digər ixtisas fənləri ilə qarşılıqlı əlaqədə formalaşır və inkişaf edir. Bu fənn həm digər iqtisadi, həm də nəqliyyat üzrə texniki – texnoloji fənlərlə qarşılıqlı əlaqədə nəqliyyat elminin nəzəri əsaslarını təşkil edir.
Nəqliyyat növlərinin və ona servis xidməti göstərən müəssisələrin müasir texnika ilə təhciz olunması xidmətinin və nəqliyyat vasitələrinin mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması, müasir daşınma formalarının tətbiq edilməsi bütövlükdə nəqliyyatın və onun ayrı – ayrı sahələrinin inkişafına təsir edir.
=Elmi – texniki tərəqqi proqnoz qərarlarının əsaslandırılmasına tələbatın artırılması, nəqliyyat vasitələrinin inkişafı məsələlərinin həllində iqtisadi riyazi metodların və elektron hesablama texnologiyasının istifadəsini şərtləndirir=
Nəqliyyat vasitələrinin işinin səmərəliliyini yüksəltmək üçün hər il texniki təşkilati və sosial iqtisadi tədbirlər işlənib hazırlanır və təqvim planı üzrə 12 ay ərzində tətbiq edilir.
Nəqliyyat təsərrüfatlarında biznes planların tətbiq edilməsinə və biznes fəaliyyətinin səmərəliliyininə xüsusi fikir verilir.
Nəqliyyatın iqtisadiyyatı, təşkili, planlaşdırılması və menicment məsələlərini öyrənmək, hər şeydən əvvəl nəqliyyatla təsərrüfatçılığın elmi metodlarına yiyələnməklə xalq təsərrüfatında nəqliyyat xərclərini azaltmaq şərtilə ölkənin, əhalinin daşınmaya olan tələbatının vaxtında və keyfiyyətli ödəmək uğrunda fasiləsiz mübarizə aparılmalıdır.
Bu fənn ölkənin vahid nəqliyyat sistmini təşkil edən ayrı – ayrı nəqliyyat növlərini, texniki iqtisadi xüsusiyyətlərini öyrənir. Həmçinin nəqliyyatın istismarı və menicmenti sahəsində qabaqcıl elmi – texniki təcürbəni ümumiləşdirməklə nəqliyyatda idarəetmənin təşkili və planlaşdırılmasının əsas prinsiplərini öyrənir.
Nəqliyyatın istehsal prossesi üçün vacib olan əsas və dövriyyə istehsal fondlarını öyrənir və tətbiq edir.
Əmək məhsuldarlığı, kadrlar, daşınmanın maya dəyərinin aşağı salınması, yük və sərnişin daşımalarının səmərəli təşkilinə xüsusi diqqət yetirir.
Bu fənnin tədrisinin əsas məqsədi; tələbələrə onların gələcək təcrübi fəaliyyətlərində qarşılarına çıxan iqtisadi məsələlərin düzgün həlli vərdişini aşılamaq və gəlkəcəyin mütxəssislərini təsərrüfatçılıq metodları ilə silahlandırmaqdan ibarətdir.
Müstəqillik əldə etmiş Azərbaycan Respublikasınin istehsal kompleksləri, cəmiyyətin iqtisadi mənafeyinə və tələbatlar sisteminə müvafiq formalaşdırılmaqla bazar iqtisadiyyatı şəraitinə uyğunlaşdırılmalıdır. Bu baxımdan nəqliyyat xidmətinin özəlləşdirilmiş müəssisə və birliklərə həvalə edilməsi, Respublika nəqliyyat sisteminin idarə edilməsi, təsərrüfat mexanizminin təkminləşdirilməsi xüsusi aktuallıq kəsb edir.
Bazar iqtisadiyyatı şəraitində, nəqliyyat xidməti və onun keyfiyyətinə dair yeni tələblər ortaya çıxır. Nəqliyyat xidmətinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və nəqliyyat xərclərinin aşağı salınması günün vacib məsələlərindəndir. Nəqliyyat müəssisələrinin işinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, onların idarəetmə mexanizmlərinin təkminləşdirilməsi ilə əlaqədardır.
Vahid nəqliyyat sistemi xalq təsərrüfatının ən mühüm sahələrindən biridir. Hazırda onun maddi – texniki bazası ölkənin iqtisadiyyatında əhəmiyyətli yer tutur.
Nəqliyyat; şəhər ilə kənd, sənaye ilə kənd təsərrüfatı, hasiledici və emaledici sənaye arasında istehsal əlaqələrinin təmin edilməsi üçün əsas vasitə olmaqla xalq təsərrüfatının inkişafına ciddi təsir göstərir.
Xalq təsərrüfatının başqa sahələri yalnız nəqliyyata görə vahid təsərrüfat kimi inkişaf edir. Məhsuldar qüvvələrin ərazi üzrə yerləşdirilməsində nəqliyyatın rolu böyükdür. Eyni zamanda nəqliyyat sərnişinlərin daşınması işini yetirməklə əhalinin daşımaya olan tələbatını yerinə yetirir.
Xalq təsərrüfatının inkişafı, əhalinin rifah halının daha da yaxşılaşdırılması, bunun əsasında yük və sərnişin daşımalarının durmadan artmasında nəqliyyatın qarşısında böyük vəzifə durur.
Tədris olunan fənnin obyekti – nəqliyyat müəssisələridir. Pridmeti isə ictimai istehsal, yəni iqtisadi münasibətləri öyrənməkdir. Fənni əsas vəzifəsi və məzmunu – nəqliyyat müəssələrinin qarşısında cəmiyyətin və hökumətin qoyduğu tələblərdən irəli gəlir. Bu tələblər isə xalq təsərrüfatının və əhalinin daşımaya olan tələbatını tam vaxtında və lazimi keyfiyyətdə yerinə yetirməkdən ibarətdir. Bu zaman maksimum nəticə ən az məsrəflə əldə edilməlidir.
Menicmet dedikdə isə nəqliyyatın səmərəli idarə edilməsi başa düşülür.
