XÜÇ epidemiologiyası

XÜÇ epidemiologiyası

• XÜÇ epidemiologiyası

Miokardın zədələnməsi (əsasən sistolik çatışmazlıq):

• Miokardın zədələnməsi (əsasən sistolik çatışmazlıq):

• Miokarditlər
• Dilatasion kardiomiopatiyalar
• Miokardiodistrofiyalar
• ÜİX (aterosklerotik və infarktdan sonraki kardioskleroz)

Ürək əzələsinin təzyiqlə yüklənməsi (sistolik yüklənmə):

• Ürək əzələsinin təzyiqlə yüklənməsi (sistolik yüklənmə):

• Arterial hipertenziya (sistem və ağciyər)
• Aortal stenoz
• Ağciyər arteriyası dəliyinin daralması

Ürək əzələsinin həcmlə yüklənməsi (sol mədəciyin diastolik yüklənməsi):

• Ürək əzələsinin həcmlə yüklənməsi (sol mədəciyin diastolik yüklənməsi):

• Aortal yaxud mitral requrgitasiya
• Mədəciklər arası çəpərin defekti
• Arterial (Botal) axacağın açıq qalması

Miokardın kombinə olunmuş yüklənmələri:

• Miokardın kombinə olunmuş yüklənmələri:

• Həcmlə və təzyiqlə yüklənməni yaradan səbəblərin müştərəkliyi
• Mürəkkəb anadangəlmə və qazanılmış ürək qüsurları

Mədəciklərin diastolik dolmasının pozulması (diastolik çatışmazlıq):

• Mədəciklərin diastolik dolmasının pozulması (diastolik çatışmazlıq):

• Hipertrofik kardiomiopatiyalar
• Hipertonik ürək (sol mədəciyin dilatasiyası olmadıqda)
• Restriktiv kardiomiopatiyalar
• Izolə olunmuş mitral stenoz
• Eksudativ perikardit
• Konstriktiv perikardit

Ürək atımının yüksək olması ilə müşayiət olunan vəziyyətlər:

• Ürək atımının yüksək olması ilə müşayiət olunan vəziyyətlər:

• Tireotoksikoz
• Ciddi anemiyalar
• Piylənmə (massiv)
• Qaraciyərin sirrozu

Simpato-adrenal sistemin aktivliyinin artması

• Simpato-adrenal sistemin aktivliyinin artması

• Renin-angiotenzin-aldosteron sisteminin (RAAS) aktivləşməsi

• Antidiuretik hormonun sintezinin artması

• Ürəyə gələn venoz qanın miqdarının, dövr edən qanın həcminin artması, miokardın hipertrofiyalaşması və dilatasiya olunması

• Damar genişləndirici faktorların ifrazının pozulması

• Beyincik natriuretik hormonun (BNP və NT pro BNP) sekresiyasının pozulması

Sol mədəcik çatışmazlığı

• Sol mədəcik çatışmazlığı

• Sağ mədəcik çatışmazlığı

• Total (biventrikulyar) ürək çatışmazlığı

Anamnez

• Anamnez

• Şikayətlər: təngnəfəslik, ürək döyünmə, boğulma, öskürək, tez yorulma, ödem sindromu

• İnspectio: akrosianoz, vidaci venaların şişməsi

• Obyektiv müayinə: Ağciyərin aşağı paylarında durğunluq xırıltıları eşidilir. Ürək tonları karlaşır, çapma ritmi eşidilir.

• EKQ

• ExoKQ

• DQÜ-nin R-qrafiyası

Natriuretik peptidlərin yüksəlməsinin digər kəskin səbəbləri: KKS, aritmiyalar (qulaqcıq yaxud mədəcik), pulmonar emboliya, AXOX sağ mədəcikdə təzyiqin yüksəlməsi ilə, böyrək çatışmazlığı və sepsis. Bu zaman ExoKQ faydalıdır.

• Natriuretik peptidlərin yüksəlməsinin digər kəskin səbəbləri: KKS, aritmiyalar (qulaqcıq yaxud mədəcik), pulmonar emboliya, AXOX sağ mədəcikdə təzyiqin yüksəlməsi ilə, böyrək çatışmazlığı və sepsis. Bu zaman ExoKQ faydalıdır.

• Natriuretik peptidin artmasına səbəb olan digər qeyri-kəskin hallar: ahıl yaş ( 75 yaş), qulaqcıq aritmiyaları, sol mədəciyin hipertrofiyası, AXOX, xroniki böyrək çatışmazlığı.

• 3 D ExoKQ

• KT koronar angioqrafiya

• Genetik testlər

Qanın hematoloji və biokimyəvi müayinəsi

• Qanın hematoloji və biokimyəvi müayinəsi

• Transezofaqeal ExoKQ (tez-tez olmasa da)

• Stres ExoKQ

• EKQ-nin gün ərzində monitorinqi

• Maqnit-rezonans tomoqrafiya

• Radioizotop müayinə üsulları

Elektrolit mübadiləsi və turşu qələvi müvazinətinin pozulması

• Elektrolit mübadiləsi və turşu qələvi müvazinətinin pozulması

• Tromboz və emboliyalar

• Disseminasiya olunmuş damar daxili laxtalanma sindromu

• Aritmiyalar

• Qaraciyər çatışmazlığı ilə nəticələnə bilən qaraciyərin kardial sirrozu

Dərmanlar

• Dərmanlar

• Qeyri-cərrahi cihazlar

• Cərrahiyyə/cərrahi cihazlar

• Həyat tərzi/qeyri-farmakoloji

WARCEF tədqiqatı

• WARCEF tədqiqatı

• K vitamini antaqonisti (VARFARİN) XÜÇ olan sinus ritmli, yaşı<60 olan xəstələrə (ürək daxili tromboz olmadıqda belə) təyin edilə bilər (sinif IIB, səviyyə C)

• Varfarin aspirinlə müqayisədə dürüstlüklə 37% ölüm yaxud insult riskini (1-cili son nöqtələr) və 35% ölüm riskini (qanaxma riskini qeyri-dürüstlüklə artırmaqla) azaltmışdır.

• GISSI-HF tədqiqatı

• İşemik və qeyri-işemik (xəstələrin yarısı) etiologiyalı XÜÇ-də rozuvastatinin istifadəsi ölüm və xəstələnmə (hospitalizasiya) göstəricilərini dəyişməmişdir

AÇFİ

• AÇFİ

• BAB

• Diuretiklər

• Aldosteronun antaqonistləri

• Ürək qlikozidləri

• Sartanlar (ARA)

• Omakor (omeqa 3 yarım doymamış yağ turşuları)

Effektivlik

• Effektivlik

• Müalicənin təhlükəsiz başlanılması

• Məsləhət görülən effektiv dozaya çatmaq

• Simptomların və xəstələrin əhvalının yaxşılaşması

• XÜÇ olan xəstələrin yalnız 33%-i AÇFİ qəbul edir

• Onlardan da 22%-i AÇFİ-nı adekvat dozalarda qəbul edir ( yaşlılarda bu % azalır)

BAB simpato-adrenal sistemin aktivliyini azaldır

• BAB simpato-adrenal sistemin aktivliyini azaldır

• BAB ürəyin remodelləşməsini azaldır, kardioprotektiv təsir göstərir

• Xəstəliyin proqressivləşməsini ləngidir, hospitalizasiyanın tezliyini azaldır

• BAB-ın ll-lV FS XÜÇ-da istifadə edilməsi məsləhətdir

Bronxial astma

• Bronxial astma

• Bradikardiya (<50 vurğu\dəq)

• Arterial hipotoniya (<85mm c.süt.)

• II-III dərəcəli atriovevtrikulyar blokadalar

• Ağır obliterasiya edici endoarteriit

Ürək vurğularının çox olması ilə olan ürək çatışmazlığı və sistolik disfunksiya – xəstəliyin qeyri qənaətbəxş proqnozunun göstəricisidir

• Ürək vurğularının çox olması ilə olan ürək çatışmazlığı və sistolik disfunksiya – xəstəliyin qeyri qənaətbəxş proqnozunun göstəricisidir

• IVABRADIN ürək-damar xəstəliklərindən ölümü və ürək çatışmazlığına görə hospitalizasiyaya ehtiyacı 18% azaldır (p<0,0001).

• Ümumi riskin əsas azalması ölüm hallarının sayının və ürək çatışmazlığına görə hospitalizasiyaya ehtiyacın azalmasına görə baş vermişdir (ÜR 26% azalması)

• IVABRADINlƏ müalicə təhlükəsizdir və yaxşı keçirilir

I FS- sidik qovucuları istifadə etməmək

• I FS- sidik qovucuları istifadə etməmək

• II FS (durğunluq olmadıqda) –torasemidin kiçik dozası (2,5-5 mq) yaxud tiazid diuretiki

• II FS (durğunluq olduqda) tiazid (ilgək) diuretikləri +spironolakton 100-150 mq

• III FS (saxlayıcı müalicə) – ilgək diuretikləri (yaxşı olar ki, torasemid) + spironolakton (kiçik dozada) + asetazolamid (0,25×3 dəfə/gün 3-4 gün ərzində, sonra 2 həftə fasilə vermək)

III FK (dekompensasiya) – ilgək (yaxşı olar ki, torasemid) + tiazid + spironolakton 100-300mq/gün dozada + asetazolamid

• III FK (dekompensasiya) – ilgək (yaxşı olar ki, torasemid) + tiazid + spironolakton 100-300mq/gün dozada + asetazolamid

• IV FS- ilgək (bəzən gündə 2 dəfə və ya böyük dozalarda v/dax. damcı ilə) + tiazid diuretiki + aldosteronun antaqonistləri + asetazolamid 0,25 X 3 dəfə/gün-3-4 gün ərzində, sonra 2 həftə fasilə ilə) + lazım olarsa izolə olunmuş ultrafiltrasiya və/və ya mayenin mexaniki yolla xaric edilməsi

XÜÇ-nın dekompensasiyasında (II-IV FS) spironolaktonun

• XÜÇ-nın dekompensasiyasında (II-IV FS) spironolaktonun

• 100-300 mq/gün dozada yaxud 4-12 tablet bir dəfəlik

• səhər yaxud səhər və günorta olmaqla 2 dəfə istifadə

• edilməsi məsləhət görülür. Bu dövr kompensasiya

• yaranana qədər davam etməlidir (1-3 həftə). Sonra

• spironolaktonun dozası azaldılmalıdır.Saxlayıcı doza

• 25-50 mq/gün təşkil etməlidir. Spironolakton mütləq

• AÇFİ və BAB-la müalicəyə əlavə edilməlidir. Bu

• zaman hər 3 neyrohumoral modulyatorun təsirindən

• RAAS-nın aktivliyi daha cox blokada olunur, xəstəliyin

• gedişi və proqnozu yaxşılaşır.

XÜÇ-nın uzun müddətli müalicəsində diqoksinin peroral istifadə edilməsi məsləhət görülür. Qısa təsirli vena daxili istifadə olunan ürək qlikozidlərinin (strofantin) yalnız ürək catışmazlığının səyirici aritmiyanın taxisistolik forması fonunda kəskinləşməsı zamanı istifadəsi tövsiyyə edilir.

• XÜÇ-nın uzun müddətli müalicəsində diqoksinin peroral istifadə edilməsi məsləhət görülür. Qısa təsirli vena daxili istifadə olunan ürək qlikozidlərinin (strofantin) yalnız ürək catışmazlığının səyirici aritmiyanın taxisistolik forması fonunda kəskinləşməsı zamanı istifadəsi tövsiyyə edilir.

• XÜÇ olan xəstələrdə uzun müddətli müalicədə diqoksinin 0.25mq/gün dozada istifadəsi məsləhət görülür.

Səyrici aritmiyada diqoksin ilk sıra preparatı kimi istifadə edilməlidir - bu zaman mədəciklərin yığılması, nəbzin sayı azalır, ürəyin inotrop funksiyası artır.

• Səyrici aritmiyada diqoksin ilk sıra preparatı kimi istifadə edilməlidir - bu zaman mədəciklərin yığılması, nəbzin sayı azalır, ürəyin inotrop funksiyası artır.

• Sinus ritmi ilə olan xəstələrdə isə diqoksin AÇFİ, BAB, aldosteronun antaqonistləri və sidik qovuculardan sonra istifadə ediləcək 5-ci sıra preparatı olmalıdır.

XÜÇ-nın müalicəsində kandesartanla müalicə 4 mq-dan başlanılır və 3-5 gündən bir doza titrlənməklə 8-16 mq-a qədər artırılmalıdır. AT yüksək olan xəstələrdə doza 32 mq-a qədər də artırıla bilər. İlkin olaraq AT-nin səviyyəsi aşağı olan xəstələrdə (SAT<100mm.c.st) terapiyanın 2 mq-dan başlanılması məqsədəuyğundur (SHARM).

• XÜÇ-nın müalicəsində kandesartanla müalicə 4 mq-dan başlanılır və 3-5 gündən bir doza titrlənməklə 8-16 mq-a qədər artırılmalıdır. AT yüksək olan xəstələrdə doza 32 mq-a qədər də artırıla bilər. İlkin olaraq AT-nin səviyyəsi aşağı olan xəstələrdə (SAT<100mm.c.st) terapiyanın 2 mq-dan başlanılması məqsədəuyğundur (SHARM).

• Bu qurupdan olan losartan, volsartanı da XÜÇ-nın müalicəsində istifadə etmək olar.

trombositlərin aqreqasiyasını azaldaraq, qanın reoloji xüsusiyyətini yaxşılaşdırır

• trombositlərin aqreqasiyasını azaldaraq, qanın reoloji xüsusiyyətini yaxşılaşdırır

• araxidon turşusunun metabolitlərini azaldaraq, onların vazokonstriktiv təsirini azaldır

• xolesterinin səviyyəsini tənzimləyir və xəstəliyin inkişafına mane olur

• antiaritmik təsir göstərir

• miokardın oksigenlə təchizatını və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır

Bu qurupa statinlər və antitrombotik preparatlar (qeyri-düz antikoaqulyantlar) aiddir.

• Bu qurupa statinlər və antitrombotik preparatlar (qeyri-düz antikoaqulyantlar) aiddir.

• Statinlər XÜÇ-nın inkişaf riskini azalda və xəstəliyin proqnozunu yaxşılaşdıra bilər.

XÜÇ zamanı sol mədəciyin dilatasiyası ilə əlaqədar olaraq ürək boşluqlarında qan durğunluğu müşahidə edilir. Bu da xəstələrdə tromboembolik ağırlaşmaların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Odur ki, yataq rejimində olan bu qrup xəstələrdə tromboz və emboliyaların profilaktikası məqsədilə enoksiparinin 40 mq / gün dozada 2-3 həftə ərzində istifadə edilməsi məsləhət görülür.

• XÜÇ zamanı sol mədəciyin dilatasiyası ilə əlaqədar olaraq ürək boşluqlarında qan durğunluğu müşahidə edilir. Bu da xəstələrdə tromboembolik ağırlaşmaların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Odur ki, yataq rejimində olan bu qrup xəstələrdə tromboz və emboliyaların profilaktikası məqsədilə enoksiparinin 40 mq / gün dozada 2-3 həftə ərzində istifadə edilməsi məsləhət görülür.

Periferik vazodilatatorlar

• Periferik vazodilatatorlar

• Ca kanallarının blokatorları

• Antiaritmik preparatlar

• Aspirin

• Qeyri-qlikozid inotrop preparatlar (dopamin, dobutamin, dobutreks)

• Kalsi sensitizatoru (levosimendan)

Nitratlar + hidrolazin kombinasiyası zəncilərdə istifadə edilə bilər

• Nitratlar + hidrolazin kombinasiyası zəncilərdə istifadə edilə bilər

• Nitratlar - XÜÇ + stenokardiya

• Vazodilatatorların istifadə edilməsi

• neyrohormonların aktivləşməsinə gətirib çıxarır ki, bu da XÜÇ-nın kəskinləşməsinə səbəb ola bilər.

• Amlodipin və felodipin XÜÇ-də o zaman istifadə edilməlidir ki, xəstədə eyni zamanda davamlı hipertenziya, yanaşı olaraq stenokardiya xəstəliyi, yüksək ağciyər hipertenziyası, ciddi qapaq requrgitasiyası olsun və bu preparatlar da xəstəliyin müalicəsində istifadə edilən əsas qrup preparatlarla birlikdə təyin olunmalıdır

I-II FS XÜÇ-da seçim preparatı amiodaron hesab edilir. Preparatı 100-200 mq / gün dozada istifadə etmək lazımdır (həyat üçün təhlükəli olan mədəcik tipli ritm pozğunluqlarında)

• I-II FS XÜÇ-da seçim preparatı amiodaron hesab edilir. Preparatı 100-200 mq / gün dozada istifadə etmək lazımdır (həyat üçün təhlükəli olan mədəcik tipli ritm pozğunluqlarında)

• III-IV FS XÜÇ-da amiodaronun istifadəsi əks - göstərişdir

Miokard infarktının kəskin dövrünü çıxmaq şərti ilə

• Miokard infarktının kəskin dövrünü çıxmaq şərti ilə

• XÜÇ-nın müalicəsində antiaqreqantların

• istifadəsinin məqsədə uyğunluğuna dair məlumatlar

• yoxdur. Aspirinin XÜÇ olan xəstələrdə istifadə

• edilməsi xəstəliyin dekompensasiyası ilə əlaqədar

• olan hospitalizasiyanın tezliyini artırır. Aspirin istifadə

• etmək vacibdirsə, bu zaman AÇFİ deyil, ARA-nın

• qəbulu məqsədəuyğundur. 75mq aspirin və 75mq

• klopidoqrelin kombinasiyada kəskin miokard infarktı

• keçirmiş xəstələrdə istifadə edilməsi müvəffəqiyyətli olsa da,

• XÜÇ olan xəstələrdə tətbiqi məsləhət görülmür.

Bu günə qədər sitoprotektorların XÜÇ-nın müalicəsində

• Bu günə qədər sitoprotektorların XÜÇ-nın müalicəsində

• istifadəsinə, eyni zamanda onların xəstəliyin gedişini

• pisləşdirməsinə dair də sübut olunmuş məlumatlar yoxdur.

• Trimetazidini yalnız XÜÇ-nın müalicəsində əsas qrup

• preparatlara əlavə kimi təyin etmək olar.

• Kornitin, mildronat, taurinin bu xəstəliyin

• müalicəsində istifadə edilməsi məsləhət görülmür.

• XÜÇ-nın dekompensasiyası zamanı imkan daxilində qeyri-

• steroid iltihab əleyhinə preparatlar, qlükokortikoidlər,

• verapamil, diltiazem, qısa təsiri dihidropiridinlər təyin edilməməlidir.

Mülayim simptomları olan sinus ritmli, SM AF ≤30% və QRS ≥130 msan, His dəstəsi sol ayaqcığının blokadası olan xəstələrə genişləndirilmiş təyinat

• Mülayim simptomları olan sinus ritmli, SM AF ≤30% və QRS ≥130 msan, His dəstəsi sol ayaqcığının blokadası olan xəstələrə genişləndirilmiş təyinat

Sinus düyününün zəifliyi sindromunda, artioventrikulyar blokadalarda - elektrokardiostimulyatorların implantasiyası

• Sinus düyününün zəifliyi sindromunda, artioventrikulyar blokadalarda - elektrokardiostimulyatorların implantasiyası

• XÜÇ olan xəstələrdə mədəcik taxikardiyası yaxud mədəciklərin fibrilyasiyası təhlükəsi olarsa yaxud onlar baş verərsə - kardioverter –defibrilyator implantasiyası

Aorto-koronar yaxud mammar-koronar şuntlama

• Aorto-koronar yaxud mammar-koronar şuntlama

• Mitral regurgitasiyanın korreksiyası

• Angioplastika əməliyyatları

• Süni ürək mədəcikləri

• Ürək transplantasiyası

XÜÇ-nı törədən xəstəliklərin qarşısının alınması, onların adekvat müalicəsi xəstəliyin əmələ gəlməsini ləngidə, proqressivləşməsinin qarşısını ala bilər.

• XÜÇ-nı törədən xəstəliklərin qarşısının alınması, onların adekvat müalicəsi xəstəliyin əmələ gəlməsini ləngidə, proqressivləşməsinin qarşısını ala bilər.

XÜÇ-nın gedişi tədricən proqressivləşəndir.

• XÜÇ-nın gedişi tədricən proqressivləşəndir.

• Aparılan uzun müddətli, xəstəliyin ağırlıq dərəcəsinə uyğun müalicə tədbirləri xəstələrin ömrünü uzada, həyat keyfiyyətini yaxşılaşdıra, xəstəliyin fəsadlarının qarşısını ala bilər.

• DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ

• TƏŞƏKKÜRLƏR !