Yaradıcı heyət: Şahin Zülfüqarov
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tamilla Nağıyeva
- II HİSSƏ Gənclərin məşğulluğu
- III HİSSƏ Gənclərin məşğulluğu
- IV HİSSƏ Siyasi həyat
- V HİSSƏ Cinayətkarlıq
- VII HİSSƏ Gənclərin inkişaf indeksi
- Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında
- Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 5 GİRİŞ
- Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 6 I HİSSƏ TƏHSİL
- Cədvəl: 15-34 yaş həddində əhalinin təhsil səviyyəsi (1999 ildə əhalinin siyahıya alınma göstəriciləri üzrə)
- BMT-nin uşaq fondu (UNİCEF) tərəfindən 2005-ci ildə Azərbaycan əhalisi arasında keçirilən sorğunun nəticələri (%) Kişilər Qadınlar
|
Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 1
Şahin Zülfüqarov - sosioloji elmlər magistri, «Khatt Research» şirkətinin direktoru Tamilla Nağıyeva - Azərbaycan Dövlət Memarlıq və İnşaat Universiteti dizayn kafedrasının dosenti, «Arqo PR» şirkətinin direktoru Toğrul Əfəndiyev - ekspert, tarix elmləri namizədi Fərhad Abbasəli – ekspert, iqtisadi elmlər namizədi, «KHATT» şirkətlər qrupunun baş direktoru Oktay Sadıxzadə - ekspert, siyasi elmlər namizədi, «Yaşıl Vətən» gənclər ekoloji QHT-nın sədri Azərbaycanda gənclərin vəziyyətinə və problemlərinə həsr olunmuş bu analitik hesabat ilk dəfədir ki, gənclər haqqında məlumatları özündə cəmləşdirir və onların problemlərini tam şəkildə əhatə edir. Hesabatın bu xüsusiyyəti onun uni- kal nəşr olduğunu göstərir. Gənclər siyasəti həmişə dövlət tərəfindən yürüdülən siyasətin əsas seqmentlərindən biri olmuşdur. Təsadüfi deyildir ki, Azərbaycanda son 10 il ərzində həyata keçirilən əsas dövlət proqramlarından bir neçəsi məhz elə gənclər siyasəti ilə bağlıdır. Bu günə hansı nəticələr əldə olunub, bu proqramlar nə dərəcədə özünü doğruldub, hansı irəliləyiş və həll olunmamış problemlər qalıb? – bütün bu suallara qısa cavabları hesabatda tapmaq mümkündür. Hesabatda gənclərin vəziyyəti və dinamikasına aid situasiya əks olunmuşdur. Rəsmi statistik məlumatlar və al- ternativ mənbələr əsasında Azərbaycan gənclərinin müxtəlif sahələr üzrə, yəni: təhsil, sağlamlıq, cinayətkarlıq, iş təminatı və işsizlik səviyyəsi, ölkənin ictimai – siyasi həyatında iştirakı haqqında vəziyyəti nəzərdən keçirilmişdir. Bu bir sıra asılılıqların və meyllərin aşkar edilməsinə və gənclərin vəziyyətini daha da dəqiq qiymətləndirməsinə şərait yaratmışdır. Hesabatda ilk dəfə olaraq Azərbaycanda gənc nəsilin vəziyyətinin səviyyəsini göstərən inkişaf indeksi hesablanmışdır. Hesablanmış indekslər gənclərin savadlılıq və təhsil səviyyəsini, sağlamlıq səviyyəsini və ümumiyyətlə inkişaf in- deksini göstərir. Hesabat YUNESKO-nun Moskva bürosunun sifarişi əsasında hazırlanmışdır.
Bu nəşrdə əks olunan fikir və mövqelər ümumilikdə müəlliflərin rəyini əks etdirir və YUNESKO-nun rəsmi mövqeyi ilə üst – üstə düşməyə də bilər. © YUNESKO-nun Moskva bürosu. 2007 Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 2
Ön söz Giriş I HİSSƏ Təhsil 1.1 Təhsilin səviyyəsi ............................................................................................................ 6 1.2 Kənd və şəhərlərdə orta təhsilin mümkünlüyü-müəllimlərin və işlək dövlət müəssisələrinin sayı 8 1.3 Ərazi təlabatlarına uyğun olaraq əlavə təhsilin alınması – texnikumların və digər xüsusi
tədris müəssisələrin mövcudluğu ...................................................................................... 11 1.4 Ali təhsil ......................................................................................................................... 14 1.5 Texniki və humanitar savadlılıq ......................................................................................... 19 1.6 Regionların iqtisadi inkişafı nəzərə alınmaqla ali təhsilin yerlərdə mümkünlük səviyyəsi ......... 22 1.7 Xarici tələbələrin sayı ....................................................................................................... 27 1.8 Xaricdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı – istiqamət ölkələri ..................................... 27 1.9 Maliyyə təminatı .............................................................................................................. 28 1.10 İnformasiya texnologiyaları, kompüter savadlılığı və texniki təhcizat .................................... 29 1.11 Elm ................................................................................................................................ 32 II HİSSƏ Gənclərin məşğulluğu 2.1 Ölkələr üzrə məşğulluq .................................................................................................... 34 2.2 Regionlarda məşğulluq səviyyəsi və işsizliyin azalması istiqamətindəki tədbirlər .................... 40 2.3 Əmək miqrasiyası ............................................................................................................ 45 III HİSSƏ Gənclərin məşğulluğu 3.1 Dövlətin gənclər siyasəti .................................................................................................. 50 3.2 Sosial istiqamət. Nigah, mənəvi sərvətlər .......................................................................... 52 3.3 Din, statistika, gənclərin münasibəti, ekstremizm , problemlər və nailiyyətlər ....................... 56 IV HİSSƏ Siyasi həyat 4.1 Gənclər təşkilatları ........................................................................................................... 57 4.2 Siyasətə, dövlət institutlarına münasibət, səsvermədə və ölkənin siyasi həyatında iştirak ....... 57 4.3 Gənclərin problemləri ....................................................................................................... 58 V HİSSƏ Cinayətkarlıq 5.1 Son üç il ərzində cinayətkarlığın statistikası ....................................................................... 60 VI HİSSƏ Sağlamlıq 6.1 Narktotiklər ..................................................................................................................... 66 6.2 Tütün və spirtli içkilər ...................................................................................................... 69 6.3 İnfeksion və xüsusi ağır xəstəliklər .................................................................................... 70 6.4 AIDS .............................................................................................................................. 72 6.5 Gənclərin reproduktiv sağlamlığı, ümumi statistika ............................................................. 76 6.6 Azərbaycanda doğum və ölum .......................................................................................... 80
7.1 Ümumdaxili məhsul sosial-iqtisadi inkişafın göstəricisi kimi ................................................. 81 7.2 Azərbaycan gənclərinin inkişaf əmsalı ............................................................................... 81
Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 3 Fiziki və mənəvi cəhətdən sağlam yeni nəsil Azərbaycanı gələcək günlərə aparacaq nəsil olacaqdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ÖN SÖZ Azərbaycan son əlli il ərzində haqlı olaraq gənclər və uzun ömürlülər ölkəsi sayılır. Ölkə əhalisinin 2/3 hissəsini 35 yaşına qədər olan vətandaşlar təşkil edir. Bu faktor ölkənin daxili siyasətini müəyyən edir. Gənclər siyasəti dövlət siyasətində hər zaman öncül mövqelərdən birini tutmuşdur. Son on ildə realizə edilən Dövlət proqramının əsas tərkib hissələrindən biri gənclər siyasətidir. Ölkədə gənclər və idman nazirliyi uğurla fəaliyyət göstərir. Xüsusi Dövlət Proqramı- Azərbaycan gəncliyi adlı xüsusi proqram qəbul edilmişdir və bu sənəd gənclərin potensialının inkşafına istiqamətlənmiş bir sıra tədbirlərin kompleksini, gənclərin milli-mənəvi və vətənpərvər tərbiyyəsini və onun sağlamlığı üzrə qayğıları özündə əks etdirir. Proqram 2005-2009 illəri əhatə edir. Post- sovet məkanının hər bir keçid cəmiyyətində olduğu kimi, Azərbaycan gəncliyi də xüsusi dövlət proqramları ilə uğurla dəf olunan bir sıra problemlərlə üzləşmişdir. Gəncliyin ən kəskin problemlərindən biri məşğulluq və əmək təminatı problemidir. Bu problem bütün qlobal dövlət layihələrində öz əksini tapır və cənab prezident İlham Əliyev və hökumət tərəfindən realizə edilən daxili siyasətin əsas hissəsi hesab edilir. Gənclərin fiziki tərbiyyəsinə xüsusi diqqət verilir. Paytaxtda və regionlarda müasir idman-olimpiya kompleksləri ucaldılır. Gənclərin idman uğurları dəstəklənir və yalnız idman deyil, o cümlədən də mədəniyyət və elm sahələrində də gənclərin potensialının artırılması məqsədi ilə hər cür şərait yaradılır. Uğurlarla yanaşı yaxın zamanlarda öz həllini tapmalı olan bir sıra problemlər də mövcuddur. Bu sadala- nan sahələrdən hər biri öz spesifik problemlərinə malikdir. Təhsil sahəsində əsas problemlərdən biri orta və ali təhsilin keyfiyyətidir. Daha bir aktual problem - gənc ailələrin mənzil-yaşayış sahəsi ilə təmin olunmasındadır. Düzdür, sonuncu problem, qismən də olsa, dövlət ipoteka proqramının reallaşmasında öz əksini tapmışdır. Lakin bu yalnız qismən baş vermişdir. Hökumət bu problemin həlli məqsədi ilə alternativ layihələr üzərində işləyir. Narkomaniya və AIDS xəstəliyinin yayılması da aktual məsələlərdən biri olaraq qalır. O cümlədən, gənclərin idarəetmə orqanlarına sosial inteqrasiyası və onların, dövlətin daxili-siyasi həyatında iştitrakı məsələsi də əsas problemlərdən biri olaraq qalır. Bu problemlərin həlli yaxın illər üçün gənclər siyasəti strateqiyasının əsas prioritetidir. Bütün dövlət proqramları və yaradılan yeni qanunverici baza gənclərin vəziyyətinin yaxşılaşmasına istiqamətləndirilmişdir. Təklif olunan məruzə gənclərin vəziyyəti haqqında məlumatı müxtəlif qaynaqlara istinad edərək özündə cəmləşdirir. Gənclərin vəziyyətinin bütün əsas tərəflərini eyni vaxt çərçivəsində əhatə edən cari məruzə bu yönümdə ilk məruzədir. Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 4 «Azərbaycanda gənclərin vəziyyəti haqqında məruzə» YUNESKO-nun Moskva bürosunun təşəbbüsü ilə hazırlanmışdır. Məruzə yaxın illərə gənclər siyasəti ilə bağlı fəaliyyətin və strateqiyanın yenidən qurulması və qiymətləndirilməsi üçün bazis rolunu oynaya bilər və görülmüş işlərin yekunlarının qiymətləndirilməsi üçün əla indikatordur.
Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 5
Məruzə YUNESKO-nun Moskva bürosunun sifarişi ilə hazırlanmış və müasir Azərbaycanda gənclərin problemlərinə həsr olunmuşdur. Məruzə gənc nəslin inkşafı sferasındakı vəziyyəti əhatə edir. Məruzənin əhəmiyyəti, onun, gənclərin həyatındakı bütün vacib aspektləri əhatə etməsində və gənclər siyasəti tərəfindən həyata keçirilən bütün əsas problem və uğurları təsvir etməsindədir. Məruzə üçün əsas qaynaqlar müxtəlif dövlət idarə və müəssisələri, nazirliklər, statistika üzrə dövlət komitəsi tərəfindən alınmış informasiya və əhalinin son siyahıya alınması barədə məlumatlardan kompleksləşdirilmişdır. Alternativ mənbələr kimi son beş il ərzində həyata keçirilmiş layihələr və so- sioloji tədqiqatlardan istifadə olunmuşdur. Mətbuatın və İnternet qaynaqların icması da həyata keçirilmişdir. Nəzər diqqətə təklif edilən məruzədə təhsil, sağlamlıq, məşğulluq, əmək təminatı, cinayətkarlıq, qeyri-sosial davranış və gənclər həyatının digər problem və aspekləri öız əksini tapmışdır. Təhsil bölməsində savadlılıq üzrə statistika və ali tədris müəssisələrinə dövlət test imtahanlarının nəticələri təhlil edilir. Təhsilin çevrəsi, keyfiyyəti və mümkünlüyü ilə bağlı vəziyyət açıqlanır və təhsil prosesində imforma- siya texnologiyalarının tətbiqi təhlil edilir. İkinci fəsil məşğulluq probleminə həsr olunmuşdur. Bu fəsildə məşğulluq statistikası göstərilir, MDB ölkələri üzrə göstəricilər müqayisə edilir, məşğulluq ilə bağlı problemlər nəzərdən keçirilir və işsizliyin aradan qaldırılması ilə bağlı tədbirlər təhlil olunurlar. Bu fəslin yazılmasında tədqiqat qrupu məlumat qıtlığı ilə üz-üzə gəlmişdir. Təklif olunan rəsmi statistika məhdud xarakter daşımış və işədüzəlmə bazarında vəziyyətin hərtərəfli qiymətlənləndirilməsini qeyri-mümkün etmişdir. O cümlədən, ekspertlərin ümumi rəyinə əsasən bu statis- tika işsizlərin ümumi həcmini əks etdirməmişdir. Buna baxmayaraq, tədqiqat qrupu alternativ mənbələrdən istifadə edərək vəziyyəti daha dəqiq əks etdirməyə çalışmışdır. Gənclərin sağlamlıq səviyyəsini təsvir edən fəsildə əsas aksent Azərbaycan üçün aktual olan narkomaniya və AİDS problemləri üzərində edilmişdir. Məruzədə ölüm problemlərinə, ölüm səbəblərinə, bədbəxt hadisələr nəticəsində ölümə, doğum göstəricilərinə, reproduktiv sağlamlığa, uşaqlar və gənclər arasında ölüm hallarına xü- susi diqqət ayrılmışdır. Gənclər tərəfindən törədilən cinayətlər məsələsi nəzərdən keçirilərkən xüsusi diqqət narkotik maddələrin qey- ri-qanuni dövriyyəsi ilə bağlı cinayətlərə verilmişdir. Məruzə əsasən natamam statistik göstəricilərə əsaslanmışdır ki, buda yaş qrupları üzrə dəqiq differensasiyanı qeyri-mümkün etmişdir. Məlumatın sorğunandığı hər bir müəssisə müxtəlif yaş qrupları üzrə öz statistik hesablamalarını apardığına görə göstəricilərin müqaisəsi prosesi bir qədər işi çətinləşdirmişdir. Tədqiqat qrupunun üzləşdyi daha bir çətinlik regionlar üzrə məlumatın qıtlığı ilə bağlı olmuşdur. Subyektiv qiymətləndirmələrdən uzaq olmaq məqsədi ilə məruzədən birmənalı şərhi mümkün olmayan müddəalar çıxarılmışdır. Müxtəlif dəyərləndirmələr və nəticələrin mövcud olduğu hallarda tədqiqat qrupu ortaq mövqedən çıxış etmiş və mövcud olan bütün nəzər-nöqtələri əhatə etməyə çalışmışdır. «Azərbaycanda gənclərin vəziyyəti» adlı məruzə üzərində işləmiş «Khatt Research» şirkətinin yaradıcı kollek- tivi inkişaf indeksinin hesablanması metodikası üzrə texniki konsultasiyaya görə YUNESKO-nun Moskva büro- suna, habelə Təhsilin Monitorinqi və Statistikası Mərkəzinin rəhbəri cənab Mark Aqranoviçə öz minnətdarlığını bildirir. Həmçinin cari məruzənin hazırlanmasında iştirak etmiş nazirliklərə, idarə və təşkilatlara, butun QHT-lərə və ekspertlərə öz dərin təşəkkürümüzü bildiririk.
Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 6
TƏHSİL 1.1 Təhsilin səviyyəsi Bu və ya digər dövlətin sivil dövlət olmasından söhbət düşəndə, bu dövlətin gənclərə və yaşlı nəslə münasibəti əsas meyar kimi çıxış edir. Azərbaycanda son rəsmi statistikaya uyğun olaraq (2004-2006 cı illərin ortaq göstəriciləri), əhalinin 35,6 %-ni 15-34 yaşlarında olan gənclər təşkil edir. Bu böyük gənc kadr potensialına malik olma, təbii ki, təhsil səviyyəsinə olan qayğının artırılmasını tələb edir. Bu gün Azərbaycan əhalisinin ümumi savadlılıq səviyyəsi 98% təşkil edir. Lakin bu göstərici digər MDB dövlətlərindəki göstəricidən hələ də geridir. Təhsilin səviyyəsi haqqında son göstəricilər 1999-cu ildə əhalinin siyahıya alınmasının nəticələri üzrə toplanmışdır. Cədvəl: 15-34 yaş həddində əhalinin təhsil səviyyəsi (1999 ildə əhalinin siyahıya alınma göstəriciləri üzrə)
15-19
20-24 25-29 Azərbaycan Respublikası 100 0,8 99,2 0
100 0,5 93,3 6,2 100 0,5
88 11,5
kişilər 100 0,8 99,2 0 100 0,4 93,4 6,2 100
0,4 87,3 12,3 qadınlar 100 0,9 99,1 0 100 0,6 93,1 6,3 100
0,7 88,7 10,6 Abşeron İqtisadi zonası 100 0,8 99,2 0,0 100 0,5 92,9 6,6 100 0,4
89,3 10,3 kişilər
100 0,8 99,2 0,0 100 0,5 92,4 7,1 100 0,4
88,2 11,4 qadınlar 100 0,8 99,2 0,0 100 0,5 93,5 6,0 100 0,5
90,2 9,3 Gəncə-Qazax İqtisadi zonası 100 0,7 99,3 0,0 100 0,4 94,2 5,4 100
0,4 90,0 9,5 kişilər 100 0,7 99,3 0,0 100 0,4 94,4 5,2 100
0,4 89,8 9,8 qadınlar 100 0,7 99,3 0,0 100 0,4 93,9 5,6 100
0,5 90,3 9,3 Şəki-Zaqatala İqtisadi zonası 100 1,3 98,7 0,0 100 0,7 95,1 4,2 100 0,6
92,6 6,8 kişilər
100 1,2 98,8 0,0 100 0,6 95,2 4,2 100 0,5
92,9 6,6 qadınlar 100 1,4 98,6 0,0 100 0,8 95,0 4,2 100 0,6
92,4 7,0 Lənkaran İqtisadi zonası 100 0,8 99,2 0,0 100 0,5 97,1 2,3 100
0,6 95,0 4,4 kişilər 100 0,7 99,4 0,0 100 0,4 96,1 3,6 100
0,4 92,7 6,9 qadınlar 100 1,0 99,1 0,0 100 0,7 98,2 1,1 100
0,9 97,2 1,9 Quba-Xaçmaz İqtisadi zonası 100 1,4 98,6 0,0 100 0,9 96,1 3,0 100 0,7
94,6 4,6 kişilər
100 1,5 98,5 0,0 100 0,8 95,9 3,3 100 0,5
94,5 5,0 qadınlar 100 1,3 98,7 0,0 100 1,0 96,2 2,8 100 1,0
94,8 4,3 Cəmi
İbtidai Orta
Ali Cəmi
İbtidai Orta
Ali Cəmi
İbtidai Orta
Ali Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 7
15-19
20-24
25-29 Aran İqtisadi zonası 100 0,9 99,1 0,0 100 0,7 95,7 3,7 100 0,7
93,3 6,0 kişilər
100 0,8 99,2 0,0 100 0,6 95,6 3,8 100 0,5
92,6 6,9 qadınlar 100 1,0 99,0 0,0 100 0,7 95,7 3,5 100 0,9
94,0 5,1 Yuxarı Qarabax İqtisadi zonası 100 1,8 98,2 0,0 100 0,8 94,6 4,5 100
0,9 89,0 10,1 kişilər 100 1,8 98,2 0,0 100 0,8 95,4 3,8 100
0,5 88,8 10,6 qadınlar 100 1,9 98,1 0,0 100 0,9 93,9 5,2 100
1,2 89,1 9,8 Kəlbəcər-Laçın İqtisadi zonası 100 1,0 99,1 0,0 100 0,9 94,6 4,6 100 0,8
91,1 8,1 kişilər
100 0,7 99,3 0,0 100 0,6 94,7 4,7 100 0,5
90,2 9,3 qadınlar 100 1,2 98,8 0,0 100 1,2 94,5 4,4 100 1,1
92,0 7,0 Yuxarı Şirvan İqtisadi zonası 100 1,3 98,7 0,0 100 1,3 96,2 2,6 100
1,2 94,7 4,1 kişilər 100 1,0 99,0 0,0 100 0,7 95,5 3,9 100
0,5 94,0 5,5 qadınlar 100 1,6 98,4 0,0 100 1,8 96,7 1,6 100
1,9 95,4 2,8 Naxçıvan İqtisadi zonası 100 0,7 99,3 0
100 0,3 94,4 5,3 100 0,4
90,8 8,8 kişilər
100 0,7 99,3 0
100 0,2 94,6 5,2 100 0,2
89,9 9,9 qadınlar 100 0,7 99,3 0
100 0,5 94,2 5,3 100 0,5
91,7 7,8 BMT-nin Uşaq Fondunun göstəricilərinə uyğun olaraq (YUNİSEF) Azərbaycanda 99% kişilər və 96% qadınlar savadlıdırlar. Ölkədə ibtidai təhsilin əhatə əmsalı kişilər arasında-93%, qadınlar arasında isə 92% təşkil edir. Həm kişilər, həm də qadınlar üçün ibtidai məktəb siniflərində təhsil alma əmsalı 88%-ə bərabərdir. Orta təhsilin əhatə əmsalı Azərbaycanda kişilər üçün 81%, qadınlar üçün isə 79% təşkil edir. Cəmi
İbtidai Orta
Ali Cəmi
İbtidai Orta
Ali Cəmi
İbtidai Orta
Ali BMT-nin uşaq fondu (UNİCEF) tərəfindən 2005-ci ildə Azərbaycan əhalisi arasında keçirilən sorğunun nəticələri (%) Kişilər Qadınlar savadlıdırlar ibtidai təhsilin əhatə əmsalı orta məktəblərdə dərsə gəlmə əmsalı orta təhsilin əhatə dairəsi Azərbaycanda Gənclərin Vəziyyəti Haqqında Analitik Hesabat 2007 8
mümkünlüyü-müəllimlərin və işlək dövlət müəssisələrinin sayı Bu gün ölkənin təhsil sistemində 4 541 məktəb fəaliyyət göstərir ki, onlardan 4 529 - gündüz məktəbləridir. Bundan başqa axşam məktəbləri və məhdud imkanlı uşaqlar üçün xüsusi məktəblər də mövcuddur. Bütövlükdə respublikamızın məktəblərində 1 600 000 dən cox uşaq təhsil alır. Onların tərbiyyəsi və tədrisi ilə 177 738 təhsil işçisi məşğul olur. Ümumtəhsil məktəblərində qadın müəllimlərin ümumi payı, bütün müəllim heyətinin 70-90 %- ni təşkil edir ki, bunlardan da 87%-i ali təhsillidir. Müəllimlərin sayı azalma meylinə malik olduğundan, (xüsusilə regionlarda ibtidai təhsil işçiləri arasında), Təhsil nazirliyinin təklifi əsasında kənd yerlərində işləyən müəllimlər üçün Nazirlər Kabineti bir sıra imtiyazlar müəyyən etmişdir. Bu imtiyazlar özünü əmək haqqına əlavələrdə, yaşayış sahəsi və ya ev tikilməsi üçün sahənin ayrılmasında əks etdirir. Belə ki, gənc mütəxəssis iş yerinə gəldiyi vaxt ona bir stavka həcmində aylıq əmək haqqı ödənilir. Bundan başqa, şərti maliyyə vahidinin 10 misli həcmində ona kommunal xərcləri ödəmək üçün aylıq kompensasiya ödənilir. Əgər müəllim, rayon mərkəzindən 20 km uzaq olan məktəbdə işləyirsə, ona sadalananlardan başqa əlavə ödəniş də ödənir. Hal-hazırda respublikada 34 internat mövcuddur. O cümlədən, özəl sektor formalaşır və özəl məktəblər fəaliyyət göstərir. Belə özəl məktəblərə Odlar Yurdu Universitetinin nəznində fəaliyyət göstərən Oksford məktəbi, müstəqil «Müasir Təhsil kompleksi məktəbi», habelə «XXI əsr» məktəbi aiddirlər. Bundan başqa Beynəlxalq Uni- versitetin nəznində orta ümumtəhsil məktəbi də mövcuddur. Özəl sektor məktəbləri, Azərbaycan Təhsil nazirliyinin təsdiq etdiyi tədris planına uyğun şəkildə işləyirlər. Bununla belə, özəl məktəblər Təhsil nazirliyinin tabeçiliyində deyillər. Məsələn, türk litseyləri «Çağ öyrətim işlətmələri şirkəti» konserninə tabedirlər. Yerli özəl məktəblər maliyyə və idarəetmə məsələlərini müstəqil qaydada həll edirlər. Özəl məktəblərdəki təhsilin vəziyyəti isə Təhsil nazirliyinin nəzarəti altındadır. Nümunəvi məktəblərə misal olaraq, Azərbaycan sektoru arasında Sumqayıt şəhərinin texniki və təbii elmlər litseyini, «İstedad» litseyini, təbii-elmi yönümlü Sumqayıt şəhər gimnaziyasını, Bakı şəhərinin 287 saylı «Zəkalar» litseyini, Mingəçevir şəhərinin təbii-riyazi və humanitar yönümlü litseyini, rus sektorunun orta məktəbləri arasında isə Bakı şəhəri Səbail rayonunun 160 saylı orta məktəbini, Bakı şəhəri Avropa Litseyini və digər orta tədris ocaqlarını göstərmək mümkündür. İmtahan fənnləri üzrə yüksək nəticələr göstərmiş orta təhsil müəssisələri arsında kənd məktəbləri də vardır. Misal üçün, Qəbələ rayonunun Vandam kəndinin 1 saylı orta məktəbini və Tovuz rayonunun Bozalqanlı məktəbini göstərmək olar. Qəbul imtahanlarında xüsusilə yüksək göstəriciləri respublikanın müxtəlif regionlarında yerləşən özəl türk litseyləri və Bakı şəhərinin Yasamal rayonunun Avropa Litseyi göstərmişdi. 2004-cü ildə qaçqın məktəblərini bitirmiş və ali məktəblərə daxil olmaq məqsədi ilə sənəd vermiş abituryenlərin rayonlar üzrə sayı aşağıdakı kimidir: Ağdam rayonu 1064 nəfər, Fizuli rayonu 892 nəfər, Laçın rayonu 789, Kəlbəcər rayonu 587, Şuşa, Xocalı və Xocavənd rayonlarından ümumilikdə 443, Cəbrail rayonundan 462 nəfər, Zəngilan rayonundan 388, Qubadlı rayo- nundan 344 nəfər (ümumilikdə 4969 abituriyent), onlardan 1021 nəfər tələbə olmuşdur (20,55 %)
Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|