§ 12. Çevrənin istənilən sayda bərabər hissələrə bölünməsi

Şəkil 61
Vasitəli qoşulma

1. 
   Düz, iti və kor bucaqların (şəkil 61 a, c, d) iki tərəfinin R radiuslu çevrə qövsü ilə qoşulması aşağıdakı ardıcıllıqla yerinə yetirilir. Bucağın tərəflərinə R radiusuna bərabər məsafədən paralel köməkçi düz xətlər çəkilir və O kəsişmə nöqtəsi tapılır. O nöqtəsi qoşulma mərkəzidir. Hə­min nöqtədən bucağın tərəflərinə endirilmiş per­pen­di­kul­yar­lar­la tərəflərin kəsişmə nöqtələri n və n₁ qoşulma nöq­tə­lə­ri­dir. Mərkəzi O olmaqla n və n₁ nöqtələri R radiuslu (R=On=On₁) çevrə qövsü ilə birləşdirilir.
   
2. 
   R radiuslu çevrə ilə AB düz xəttinin r, yaxud r₁ radiuslu aralıq qövsü vasitəsilə qoşulması (şəkil 61ə). Qoşulmanı qurmaq üçün əvvəl R radiuslu çevrə və AB düz xətti çəkilir. Verilmiş AB düz xəttinə, r radiusuna bərabər məsafədən, paralel köməkçi ab düz xətti, O mərkəzindən isə R+r radiuslu köməkçi çevrə çəkilir. Qövslə ab düz xəttinin O₁ (yaxud O₂) kəsişmə nöqtəsi tapılır. O₁ qoşulma mər­kə­zi­dir. C₂ qoşulma nöqtəsi OO₁ düz xətti ilə verilmiş R radiuslu çev­rənin kəsişməsindən, C₃ qoşulma nöqtəsi isə O₁ mər­kə­zindən AB düz xəttinə endirilmiş perpendikulyarla həmin düz xəttin kəşisməsindən tapılır. Mərkəzi O₁ olmaqla C₂ və C₃ nöqtələri r radiuslu (r=O₁C₂=O₁C₃) qövslə birləşdirilir.
   

Şəkil 61g-də R radiuslu çevrə ilə onun O mərkəzindən keçən düz xəttin qoşulması yerinə yetirilmişdir. Burada keçən düz xəttin qoşulması yerinə yetirilmişdir. Burada r –qoşulma radiusudur. O₁ qoşulma mərkəzi isə verilmiş çevrəyə O mərkəzindən paralel çəkilmiş R-r radiuslu köməkçi qövslə, düz xəttə r məsafədən paralel çəkilmiş köməkçi düz xəttin kəsişməsindən tapılır.

C₁ qoşulma nöqtəsi O₁ mərkəzindən düz xəttə endirilmiş perpendikulyarın oturacağı, C nöqtəsi isə O və O₁ mərkəzlərini birləşdirən düz xəttin verilmiş R radiuslu çevrə ilə kəsişməsindən alınır. Mərkəzi O₁ nöqtəsi olmaqla C və C₁ qoşulma nöqtələri r radiuslu qövslə birləşdirilir.

3. 
   İki çevrənin xarici, daxili və qarışıq qoşulması.
   

Xarici qoşulmada verilmiş O mərkəzli R₁ radiuslu və O₁ mərkəzli çevrələr R₂ radiuslu qoşulma qövsünün xaricində (şəkil 62 a) daxili qoşulmada R₁ və R₂ radiuslu çevrələr qoşulma qövsünün daxilində (şəkil 62 b, qarışıq qoşulmada isə verilmiş çevrələrdən biri (məsələn R₁ radiuslu çevrə) qoşulma qövsünün daxilində, digəri isə xaricində yerləşir (şəkil 62).

Xarici qoşulmanın quruluşu. Verilir:

1. 
   R₁ və R₂ verilmiş çevrələrin radiusu (şəkil 62a);
   
2. 
   L₁, L₂ – çevrələrin mərkəzləri arasındakı məsafə;
   

c) R – qoşulma (aralıq) qövsünün radiusu
Tələb olunur:

1. 
   O₂ qoşulma qövsünün mərkəzini təyin etməli;
   
2. 
   S, S₁ – qoşulma nöqtələrini tapmalı;
   

c) qoşulma qövsünü çəkməli.
Verilmiş L₁ və L₂ məsafələrinə görə, əvvəlcə O və O₁ mərkəzləri tapılır və uyğun olaraq həmin mərkəzlərdən R₁ və R₂ radiuslu çevrələr çəkilir. O mərkəzindən R+R₁, O₁ mərkəzindən isə R+R₂ radiuslu köməkçi qövsələr çəkilir. Qövsələr O₂ nöqtəsində kəsişir. Bu nöqtə qoşulma qövsünün mərkəzidir. Qoşulma nöqtələrini tapmaq üçün OO₂ və O₁O₂ mərkəzləri düz xətlə birləşdirilir. Düz xətlər verilmiş çevrələri S və S₁ qoşulma nöqtələrində kəsir. Mərkəzi O₂ nöqtəsi olmaqla R radiuslu qoşulma qövsü çəkilir.
Daxili qoşulmanın qurulması. Verilir:

1. 
   R₁ və R₂ – verilmiş çevrələrin radiusu (şəkil 62 b);
   
2. 
   L₁, L₂ çevrələrin mərkəzləri arasındakı məsafə;
   

v) R-qoşulma qövsünün radiusu
Tələb olunur:

1. 
   O₂ – qoşulma qövsünün mərkəzini təyin etməli;
   
2. 
   S, S₁ qoşulma nöqtələrini tapmalı;
   

c) qoşulma qövsünü çəkməli