ÁÒÎÐ
[ôð. ãàç âÿ ëàò. ýå-
íåðàòîð] Áÿðê âÿ éà äóðó éàíàúàüû ãûçüûí
ãàç ùàëûíà ñàëìàã ö÷öí àïàðàò.
ÃÀÇ(Î)ÝÅÍÅÐÀÒÎÐËÓ
ñèô. õöñ. Ãàçî-
ýåíåðàòîðó îëàí. Ãàçîýåíåðàòîðëó éöê àâòî-
ìîáèëè.
ÃÀÇÎËÈ´Í
[õàð.] Íåôòèí äèñòèëëÿñèíäÿí âÿ
éà íåôò ãàçûíûí ìàéåëÿøäèðèëìÿñèíäÿí àëûíàí
äóðó éàíàúàã, éàõøû òÿìèçëÿíìÿìèø áåíçèí.
ÃÀÇ
ÓÍ
[ôð.] Áàüëàðäà, ïàðêëàðäà âÿ ñ. éåð-
ëÿðäÿ áÿçÿê ö÷öí ÿêèëìèø âÿ áàøû äöìäöç
êÿñèëìèø îò ñàùÿñè. Áóëâàðëàðûí ãàçîíëàðû.
ÃÀÇÎÉË
èñ. Ãàç âÿ íåôò ñþçëÿðèíèí áèðëÿø-
ìÿñèíäÿí éàðàíàí ñþç.
ÃÀÇÞË×ßÍ
èñ. õöñ. Ëàáîðàòîðèéàëàðäà âÿ
ñ.-äÿ ìöõòÿëèô ãàçëàðû òîïëàìàã, ñàõëàìàã âÿ
ùÿúìëÿðèíè þë÷ìÿê ö÷öí úèùàç.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÄÛÐÛËÌÀ
“Ãàçñûçëàøäûðûë-
ìàã”äàí ô.èñ.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÄÛÐÛËÌÀÃ
ìÿúù. Ãàçñûç
ùàëà ýÿòèðèëìÿê, ãàçäàí òÿìèçëÿíìÿê.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÄÛÐÛËÌÛØ
ô.ñèô. 1. õöñ. Ãàç-
ñûç ùàëà ýÿòèðèëìèø, ãàçû ÷ûõàðäûëìûø.
2. ùÿðá. Çÿðÿðñèç ùàëà ýÿòèðèëìèø, ãàçäàí
òÿìèçëÿíìèø.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÄÛÐÌÀ
õöñ. “Ãàçñûçëàøäûð-
ìàã”äàí ô.èñ.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÄÛÐÌÀÃ
ô. 1. õöñ. Áèð øåéèí
è÷èíäÿ îëàí ãàçëàðû ìöõòÿëèô âàñèòÿëÿðëÿ ÷û-
õàðìàã, îíó ãàçñûç åòìÿê.
2. ùÿðá. Ìåõàíèêè âÿ êèìéÿâè öñóëëàðëà çÿ-
ùÿðëÿéèúè ìàääÿëÿðèí òÿñèðèíè çÿðÿðñèçëÿø-
äèðìÿê.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÌÀ
“Ãàçñûçëàøìàã”äàí ô.èñ.
ÃÀÇÑÛÇËÀØÌÀÃ
ô. õöñ. Ãàçñûç ùàëà ýÿë-
ìÿê, ãàçû áîøàëìàã, ãàçû ó÷ìàã (÷ûõìàã).
ÃÀÇÑÎÜÀÍÛ
èñ. áîò. Çàíáàüà îõøàð áÿ-
çÿê áèòêèñè. Ãàçñîüàíû úèíñèíèí ÷è÷ÿê éàíëûüû
àëòû ñÿðáÿñò éàðïàãäàí òÿøêèë îëóíìóøäóð, éàð-
ïàãëàð è÷ÿðè òÿðÿôäÿí ñàðû ðÿíýëè âÿ ïàðëàãäûð,
áÿçÿí àüûìòûë ðÿíýëèäèð, îíëàðûí õàðèúè òÿðÿ-
ôèíäÿ éàøûë ðÿíýëè åíëè çîëàã âàðäûð. Ãÿäèðîâ.
ÃÅ
“Ô ùÿðôèíèí âÿ áó ùÿðôëÿ èøàðÿ îëóíàí
ñÿñèí àäû.
ÃÅÉÁ
[ÿð.] 1. Ùàçûð âÿ ýþç þíöíäÿ îë-
ìàìà; ãàèáëèê.
Ãåéá åòìÿê – èòèðìÿê, ÿë-
äÿí ÷ûõàðìàã. Ùÿðýàù ñèç áóíà ðàçûëûã âåð-
ñÿíèç, áóðàäà ãåéá åäÿ áèëÿúÿéèíèç áó ãèé-
ìÿòëè øåéëÿðè äÿ þçöíöçëÿ áÿðàáÿð ñàëàìàò
àïàðà áèëÿúÿêñèíèç! Ì.Ñ.Îðäóáàäè. Ãåéá îë-
ìàã – ýþçäÿí èòìÿê, éîõ îëìàã, àðàäàí ÷ûõ-
ìàã. Êÿêëèê îíóí ÿëèíäÿí îõ êèìè ÷ûõäû âÿ áèð
àíäà îðìàíûí éàðïàãëàðû àðàñûíäà ãåéá îëäó.
À.Øàèã. [Ìèðçÿ Âàëåù] àáàñûíû ÷èéíèíÿ àòäû,
àéàããàáûëàðûíû äÿéèøäèðäè, ïèëëÿêÿí àøàüû òûðûã-
òûðûãëà äöøöá, ãàðàíëûã è÷èíäÿ ãåéá îëäó.
Ñ.Ðÿùèìîâ. Ãåéáÿ ÷ÿêèëìÿê – á à õ ãåéá
îëìàã. ×îõ õûðäàëàð áÿðê àéàãäà ãåéáÿ ÷ÿ-
êèëèð; Áþéöê äÿðäëÿ âóðóøàíà áþéöê äåéèëäè.
Ì.Àðàç.
2. Äèíÿ ýþðÿ ýþçëÿ ýþðöíìÿç îëàí ðóùè
àëÿì; àëÿìè-ãåéá. Áþéëÿ ãàðàíëûã äàìà äàø
àòìàã, éà ãåéáäÿí ñÿàäÿò óììàã, ÿúÿáà
ùàíñû äèâàíÿíèí õÿéàëûíäàí êå÷ÿð! Ñ.Ùöñåéí.
// Ìÿúùóë âÿ íàìÿëóì øåéëÿð, ýþðöíìÿç âÿ
áèëèíìÿç ùàë.
ÃÅÉÁßÒ
èñ. [ÿð.] 1. Áèðèíèí (þçö îëìàäûüû
ùàëäà) ùàããûíäà äàíûøìà, éàõóä ÿëåéùèíÿ ñþç
ñþéëÿìÿ, äàëûíúà äàíûøìà. Ìÿúàëû ãåéáÿòÿ îë-
ìàç î êÿñ êè, ÿùëè-ñÿíÿòäèð. Ñ.ß.Øèðâàíè. Ýåúÿ-
ýöíäöç èøè ãåéáÿò î úàùèë ãûçëàðûí, Ìþúöç!
ßýÿð âàèç ãîéà ìÿøüóë îëàðëàð åëì èëÿ ãûçëàð.
Ì.Ìþúöç.
Ãåéáÿò åòìÿê (åëÿìÿê,
ãûðìàã) – áèðèíèí (þçö îëìàäûüû ùàëäà) ñþ-
çöíö äàíûøìàã, ùàããûíäà ñþç ñþéëÿìÿê, äà-
ëûíúà äàíûøìàã. Äàëäà ãåéáÿò, öçäÿ ñÿíà åò-
ìÿðÿì; Ýèçëè ñþéöø, çàùèð äóà åòìÿðÿì.
Ì.ß.Ñàáèð. [Éàãóá] ..îéóí ÿñíàñûíäà îíóí
ìÿäÿíèíäÿ õèäìÿò åäÿí ÿñêè ìöùÿíäèñè ùàã-
ãûíäà ãåéáÿò åäÿðäè. Á.Òàëûáëû. Ñàùèëäÿ ãûç-
90
ÃÀÇÌÀÃ
ÃÅÉÁßÒ
ëàð, ýÿëèíëÿð òîïëàíûá îíóí-áóíóí ãåéáÿòèíè
ãûðûðäûëàð. Ì.Ùöñåéí.
2. Ìåéäàíäà îëìàìà, ãàèá îëìà, ãàèáëèê.
Îë ýöí êè, éîõ èäè ìÿíäÿ ãöäðÿò; Ãûëäûí ìÿíÿ
ãåéáÿòèìäÿ ðÿüáÿò. Ôöçóëè.
ÃÅÉÁßÒÚÈË
ñèô. Ãåéáÿò åòìÿéè ñåâÿí.
ÃÅÉÁßÒ×È
èñ. Ãåéáÿò åäÿí, äàëúà äàíû-
øàí, äåäè-ãîäó÷ó. [Áàùàð Ìàùìóäà:] Ìÿí
òÿíáÿëÿì? Ìÿí ãåéáÿò÷èéÿì? ß.Ùàãâåðäèéåâ.
ÃÅÉÁßÒ×ÈËÈÊ
èñ. Ãåéáÿò÷è àäàìûí õàñèé-
éÿòè, ñþç ýÿçäèðìÿ õàñèééÿòè, äåäè-ãîäó÷óëóã.
ÃÅÉÄ
1
èñ. [ÿð.] 1. Ãûñà ñóðÿòäÿ éàçìà.
Áëîêíîòäà åäèëÿí ãåéäëÿð. – ..Ýþçëÿðè éàçû ñòî-
ëóíóí öñòöíäÿêè ãåéäëÿðèíÿ ñàòàøäû. Ì.Ùöñåéí.
// Êèòàá âÿ ñ. ùàøèéÿñèíäÿ, éàõóä àëòûíäà åäè-
ëÿí èøàðÿ âÿ éà éàçûëàí éàçû. Ñÿùèôÿíèí àëòûí-
äà ÷îõëó ãåéä âàð. // Áèð øåéè ùåñàáà àëìàã
âÿ éà ãàíóíè øÿêëÿ ñàëìàã ö÷öí îíó ìöÿé-
éÿí ãàéäàäà äÿôòÿðÿ âÿ ñ.-éÿ éàçìà. Ãåéä
çàìàíû Ìàùìóä ãûçûí òÿðÿôèíäÿí, éîëäàøû äà
îüëàí òÿðÿôèíäÿí âÿêèë îëàúàãäû. Á.Òàëûáëû.
Ãåéä åòäèðìÿê – äÿôòÿðÿ ñàëäûðìàã, éàç-
äûðìàã. Àäûíû ñèéàùûéà ãåéä åòäèðìÿê. Ãåéä
åòìÿê – 1) éàääà ñàõëàìàã ö÷öí ãûñàúà éàç-
ìàã. ×ûõûøëàðû ãåéä åòìÿê. Ìöùàçèðÿíèí
ìöùöì éåðëÿðèíè ãåéä åòìÿê. Äÿôòÿðèíÿ áÿçè
ãåéäëÿð åòìÿê; 2) èøàðÿ åòìÿê, éàçìàã. Ýå-
úèêÿíëÿðè ãåéä åòìÿê. Ýÿëìÿéÿíëÿðèí àäûíû
ñèéàùûéà ãåéä åòìÿê; 3) ýþñòÿðìÿê, íÿçÿðÿ
÷àðïäûðìàã, éàäà ñàëìàã, ñþéëÿìÿê. Êöòëÿ-
ëÿðèí àêòèâëèéèíè ãåéä åòìÿìÿê îëìàç. – Áóí-
ëàðûí ùàìûñû ãàáàãúûë àäàìëàðäûð, – äåéÿ
êàòèá èôòèõàðëà ãåéä åòäè. ß.Ñàäûã. Ãåéä îëóí-
ìàã – 1) éàçûëìàã, ñèéàùûäà âÿ ñ.-äÿ þç
àäûíû éàçäûðìàã; 2) ýþñòÿðèëìÿê, èøàðÿ åäèë-
ìÿê. Ìÿêòóáóí òàðèõè ãåéä îëóíìàìûøäûð.
Ãåéäÿ àëûíìàã – áèð éåðÿ éàçûëìàã, ñèéà-
ùûéà äàõèë åäèëìÿê. Ãåéäÿ àëìàã – áèð éåðÿ
éàçìàã, ñèéàùûéà äàõèë åòìÿê. Àíúàã ìöùÿí-
äèñëÿð áó îúàüû ãåéäÿ àëìûøäûëàð. Ìèð Úÿëàë.
2. Áèð øåé ùàããûíäà øèôàùè âÿ éà éàçûëû ãûñà
ôèêèð. Ëöòôÿí, ãåéäëÿðèíèçè äÿ áèçÿ áèëäèðñÿíèç,
íÿçÿðÿ àëàðûã. Ì.Èáðàùèìîâ.
ÃÅÉÄ
2
èñ. [ÿð.] Ôèêèð, ãàéüû, íàðàùàòëûã,
ÿíäèøÿ. Àù, áèëìÿì íåéëÿéèì, ãóðòóëìàã îë-
ìàç ãåéääÿí. Ôöçóëè. Ñàáèðà! Åé ÿñèðè-ãåéäè-
áÿëà! Øåèðäèð ýÿð÷è øèâåéè-øöÿðà. Ì.ß.Ñàáèð.
Áèð òÿðÿôäÿí ãûçûí ãåéäè éîõ èäè. ß.Ùàãâåð-
äèéåâ.
Ãåéäèíÿ ãàëìàã – ãàéüûñûíû ÷ÿê-
ìÿê, ôèêðèíè ÷ÿêìÿê, äÿðäèíÿ ãàëìàã, áèðèíèí
òàëåéè ö÷öí íàðàùàò îëìàã. Úöìëÿìèç ñè÷àí
êèìè åâëÿðèìèçèí äåøèêëÿðèíÿ ñîõóëóá, þç úà-
íûìûçûí ãåéäèíÿ ãàëûðûã. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.
Áóíà ýþðÿ äÿ àèëÿ ñàùèáè îëàíà ãÿäÿð ãåéäèíÿ
ãàëìàã ìÿíèì âÿçèôÿìäèð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. Ùÿð
êÿñ þç ãîùóì-ÿãðÿáàñûíû àðàìàüà ìÿøüóë
îëóá, Ãàðàúà ãûçûí ãåéäèíÿ ãàëàí éîõ èäè.
Ñ.Ñ.Àõóíäîâ. Ãåéäèíè ÷ÿêìÿê – á à õ ãåé-
äèíÿ ãàëìàã. Ýÿë ÷ÿêìÿ úàùàí ãåéäèíè ñÿí,
úàí áåëÿ ãàëìàç. Ì.Â.Âèäàäè. Ñÿí îüëóíó
ìÿíäÿí èñòÿ. Ìÿíÿ âåðìèñÿí, ïàéûìäûð, ãîé
ãåéäèíè ìÿí ÷ÿêèì. Ìèð Úÿëàë.
ÃÅÉÄ×È
èñ. Ãåéä åäÿí, ñèéàùûéà àëàí; èäà-
ðÿéÿ ýÿëÿí âÿ îðàäàí ýþíäÿðèëÿí êàüûçëàðû
äÿôòÿðÿ ãåéä åäÿí èø÷è.
ÃÅÉÄ×ÈËÈÊ
èñ. Ãåéä÷è âÿçèôÿñè âÿ èøè.
ÃÅÉÄÅÄÈÚÈ
èñ. ôèç. Ùÿð ùàíñû áèð ùàäèñÿíè
ãåéä åäÿí úèùàç.
ÃÅÉÄÊÅØ
ñèô. [ÿð. ãåéä âÿ ôàðñ. ...êåø]
Ãåéäÿ ãàëàí, ãàéüû ÷ÿêÿí, äèããÿòëè, ìåùðè-
áàí. Ãåéäêåø àòà. – Éàðàëàðû ãåéäêåø ÿëëÿðëÿ
ñàðûíûá ñàüàëàí äþéöø÷öëÿð õÿñòÿõàíàíû òÿðê
åäèá, éåíèäÿí úÿáùÿéÿ ãàéûòäû(ëàð). ß.Ìÿì-
ìÿäõàíëû. [ßñýÿð áÿé:] ..Ìÿíäÿí áó ùàëÿ-
äÿê áèð åëÿ ÿìÿë ñàäèð îëìàéûáäûð êè, î ÿìÿëÿ
ýþðÿ ìÿíèì àäûì ìèëëÿò ãåéäêåøè ãîéóëñóí.
ß.Ùàãâåðäèéåâ.
ÃÅÉÄÊÅØËÈÊ
èñ. Ãåéä ÷ÿêìÿ, ãåéäÿ
ãàëìà, ãàéüûéà ãàëìà; ãàéüû÷ûëûã. Ãåéäêåø-
ëèê ýþñòÿðìÿê. Àòà-àíàíûí þç þâëàäëàðûíà
ãàðøû ãåéäêåøëèéè. Çÿùìÿòêåøëÿðèí òÿëÿáëÿðèíÿ
ãåéäêåøëèêëÿ (ç.) éàíàøìàã.
ÃÅÉÄËÈ
ñèô. Ãàéüûëû, ãàéüûñû îëàí, ùÿð áèð
øåéèí ôèêðèíè ÷ÿêÿí.
ÃÅÉÄÑÈÇ
ñèô. 1. Ãàéüûñû, ôèêðè, äÿðäè, ãÿìè
îëìàéàí; ùÿð øåéè ãóëàãàðäûíà âóðàí; ëàãåéä.
Î, ÷îõ ãåéäñèç àäàìäûð. [Ìèðçÿ:] Áàëàëàðûì,
äöíéàäà ìÿí ÷îõ þìöð åòìèøÿì. Ñèçèí éîëó-
íóçäà íÿ ãÿäÿð ÷àëûøûá ìÿðàìûìà ÷àòìûøàì
âÿ õàòèðúÿì, ãåéäñèç äöíéàäàí ýåäèðÿì.
ß.Ùàãâåðäèéåâ.
2. Á à õ ãåéäñèç-øÿðòñèç.
ÃÅÉÄÑÈÇËÈÊ
èñ. Ãåéäñèç àäàìûí ùàëû;
ãàéüûñûçëûã.
ÃÅÉÄÑÈÇ-ØßÐÒÑÈÇ
çÿðô Ùå÷ áèð øÿðò îë-
ìàäàí, ùå÷ áèð ìÿùäóäëàøäûðûúû øÿðò îëìà-
äàí; ñþçñöç. Ãåéäñèç-øÿðòñèç òÿñëèì îëìàã.
Øÿðòëÿð ãåéäñèç-øÿðòñèç ãÿáóë åäèëäè. – [Îüëàí:]
Ðöòáÿúÿ þçöíäÿí áþéöêëÿðèí ÿìðèíè ãåéäñèç-
øÿðòñèç éåðèíÿ éåòèðìÿê! È.Ìÿëèêçàäÿ.
91
ÃÅÉÁßÒÚÈË
ÃÅÉÄÑÈÇ-ØßÐÒÑÈÇ
ÃÅÉÐ
[ÿð.] á à õ ãåéðè 3-úö ìÿíàäà.
Åäÿñÿí ãåéð èëÿ ñåéðè-ýöëöñòàí; Õÿñòÿ Çàêèð
ãàëà êöëõàí è÷èíäÿ. Ã.Çàêèð.
ÃÅÉÐßÒ
èñ. [ÿð.] 1. Âÿòÿí, õàëã, àèëÿ íà-
ìóñó; ÿí ÿçèç âÿ ìöãÿääÿñ ñàéûëàí áèð øå-
éèí òÿÿññöáöíö ÷ÿêìÿ, øÿðÿôèíè, ùåéñèééÿ-
òèíè ãîðóìà. Âÿòÿí ãåéðÿòè. – Ýÿë, àíà éóð-
äóìóí ãûçû, ýÿëèíè! Èíäè ùöíÿð âàõòû, ãåéðÿò
äÿìèäèð. Ñ.Âóðüóí. [Úàááàð:] Ãåéðÿò! Âàðëû
áàëàñûíäà ãåéðÿò îëìàç, ïóë îëàð, ñÿðâÿò îëàð,
ãåéðÿò, íàìóñ îëìàç. Á.Òàëûáëû.
Ãåéðÿ-
òèíÿ òîõóíìàã – ùåéñèééÿòèíÿ òîõóíìàã,
òÿùãèð åòìÿê. ßñëèíÿ áàõñàí, áó ýåðèëèê
øÿõñÿí îíóí [Úÿìèëèí] ãåéðÿòèíÿ äÿ òîõó-
íóðäó. Ì.Ùöñåéí.
2. Ôþâãÿëàäÿ ñÿé, úÿùä; ÷àëûøìà. Áó èøè
ýþðìÿê ö÷öí ãåéðÿò ëàçûìäûð. – Áàøà ýÿëèð
åëÿäèéèí íèééÿòëÿð; Ýÿð ñàô èëÿ äîüðó ãåéðÿò
åéëÿðñÿí. Ì.Â.Âèäàäè. ×öíêè áèëèð: ðàùÿò
ÿçèééÿòäÿäèð; Øàä éàøàìàã ñÿéäÿ, ãåéðÿò-
äÿäèð. Ì.ß.Ñàáèð.
3. Ñÿáèð, äþçöì, ìÿòàíÿò; áèð áÿëà âÿ
ôÿëàêÿò ãàðøûñûíäà ìÿðäúÿñèíÿ äóðìà.
ÃÅÉÐßÒÊÅØ
ñèô. âÿ èñ. [ÿð. ãåéðÿò âÿ
ôàðñ. ...êåø] Ãåéðÿò ÷ÿêÿí; âÿòÿí, õàëã, àèëÿ
íàìóñó ÷ÿêÿí (àäàì).
ÃÅÉÐßÒËßÍÄÈÐÌß
“Ãåéðÿòëÿíäèð-
ìÿê”äÿí ô.èñ.
ÃÅÉÐßÒËßÍÄÈÐÌßÊ
ô. Ãåéðÿòÿ ýÿòèð-
ìÿê, ðóùëàíäûðìàã, öðÿêëÿíäèðìÿê.
ÃÅÉÐßÒËßÍÌß
“Ãåéðÿòëÿíìÿê”äÿí ô.èñ.
ÃÅÉÐßÒËßÍÌßÊ
ô. Ãåéðÿòÿ ýÿëìÿê,
ñÿé åòìÿê, úÿùä åòìÿê, ðóùëàíìàã, ôÿàëèé-
éÿòÿ ýÿëìÿê, úÿñàðÿòÿ ýÿëìÿê, öðÿêëÿíìÿê.
ÃÅÉÐßÒËÈ
ñèô. Þç âÿòÿíèíèí, õàëãûíûí,
éàõûí àäàìëàðûíûí ãåéðÿòèíè ÷ÿêÿí, øÿðÿô âÿ
íàìóñóíó ãîðóéàí. Ùÿð áèðèìèç ýóéà ìèë-
ëÿòèí ÿí ãåéðÿòëè ùàìèñè, úàíûéàíàíû äîíóíà
ýèðèá çÿìàíÿ àñëàíû, ãÿùðÿìàíû îëóðóã.
Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Ùàøûì ãåéðÿòëè âÿ ÷à-
ëûøãàí àäàì îëäóüóíäàí, áèð ýöí ðàùàò îòóð-
ìóðäó. Á.Òàëûáëû.
ÃÅÉÐßÒÌßÍÄ
[ÿð. ãåéðÿò âÿ ôàðñ.
...ìÿíä] êþùí. á à õ ãåéðÿòëè. Ãåéðÿòìÿíä
âÿ ñàùèáè-íàìóñ øÿõñ áåëÿ ñÿëòÿíÿòäÿí àð
åäÿð âÿ áåëÿ ïàäøàùëàðäàí áèçàð îëàð.
Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.
ÃÅÉÐßÒÏßÐßÑÒ
[ÿð. ãåéðÿò âÿ ôàðñ.
...ïÿðÿñò] á à õ ãåéðÿòëè.
QEYRßTSÈZ
sif. Qeyrÿti, namusu, hey-
siyyÿti olmayan. Äÿðäëÿðèìèç äàhà äà;
Öðÿêäÿ êþç-êþç îëóð; Áó hàãäûð, àüëàäûãúà;
Êèøè ãåéðÿòñèç îëóð. Á.Âàùàáçàäÿ.
ÃÅÉÐßÒÑÈÇËÈÊ
èñ. Ãåéðÿòè, íàìóñó,
ùåéñèééÿòè îëìàìà. [Øàùëàðûí] ãÿôëÿòè âÿ ãåé-
ðÿòñèçëèéè öçöíäÿí âÿòÿíèìèç .. ÿí àúûíàúàãëû
áèð âÿçèééÿòÿ äöøìöøäöð. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.
QEYRÈ
1. qoø. Baøqa. Sÿndÿn qeyri. On-
dan qeyri. ßhmÿddÿn qeyri he÷ kÿsin yazûsû
hazûr deyil. – Ey sevdiyim, sÿndÿn qeyri
kimim var? M.V.Vidadi. // Sif. mÿnasûnda.
Bahadûr qeyri bir halÿtdÿ idi. N.Nÿrimanov.
2. sif. Þzgÿ, yad, kÿnar, baøqa. Ãåéðè
àäàìëàðà è÷ÿðè äàõèë îëìàã ãàäàüàíäûð.
Ãåéðè øÿõñëÿðèí áèëìÿñèíÿ èúàçÿ éîõäóð.
// sif. Kÿnar, iøÿ, mÿsÿëÿyÿ aid olmayan.
Qeyri sþhbÿtlÿrlÿ vaxtûnû almaq. – Ùå÷ î
êþðïÿ îëìàñàéäû; Áÿëêÿ ñÿíè ýþðìÿçäèì
ìÿí; Ãÿáðèñòàíû åâ åòñÿí äÿ; Ãåéðè ìÿíà
âåðìÿçäèì ìÿí. Ì.Àðàç.
3. is. Baøqa adam, baøqasû. // Cÿm øÿk-
lindÿ: qeyrilÿri – baøqalarû, digÿrlÿri, o bir-
ilÿri. Qoy qeyrilÿrinÿ dÿ dÿrs olsun. Elmi
iø÷ilÿri, yazû÷ûlarû vÿ qeyrilÿrini dÿ bu iøÿ
cÿlb etmÿk lazûmdûr. – Ãîíøóëàðûí úÿùä åëÿñÿ
ñÿíÿòÿ; Éåòñÿ äÿ ãåéðèëÿðè ùöððèééÿòÿ; Âåðìÿ
ãóëàã ñþùáÿòè-ìèëëèééÿòÿ.. Ì.ß.Ñàáèð.
ãåéðè áèð ïàðà ñþçëÿðèí ãàáàüûíà ýÿòèðèëÿðÿê
“îëìàéàí” ìÿíàñûíäà ìöðÿêêÿá ñèôÿò âÿ çÿðô
äöçÿëäèëèð; ìÿñ.: ãåéðè-òÿáèè, ãåéðè-ðÿñìè,
ãåéðè-èðàäè.
ÃÅÉÐÈ-ÀÄÈ
ñèô. [ÿð.] Àäè îëìàéàí, àäÿò-
äÿí êÿíàð, ôþâãÿëàäÿ, ýþðöíìÿìèø. Ãåéðè-
àäè èñòåäàä. Ãåéðè-àäè ñåâèíú. Ãåéðè-àäè
ýþçÿëëèê. – Ìóðàäëû îíóí öçöíÿ áàõûá ãåéðè-
àäè (ç.) ùàëäà ãàããûëäàäû. Ìèð Úÿëàë. Ñÿìÿä
ßçèçÿ áàõäû. Äîñòóíóí ñèôÿòèíäÿ ãåéðè-àäè áèð
ñåâèíú ÿëàìÿòè äóéóëóðäó. ß.Âÿëèéåâ. // Ãÿ-
ðèáÿ, òÿÿúúöáëö. Ãåéðè-àäè èø. Ãåéðè-àäè àäàì.
ÃÅÉÐÈ-ÀÄÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-àäè øåéèí ùàëû;
àäÿòäÿí êÿíàð îëìà; ãåéðè-àäè ùàë, ãåéðè-
àäè øåé (ùàäèñÿ). Èëéàñ áó ýöí ùÿð òÿðÿôäÿ áèð
ãåéðè-àäèëèê ùèññ åäèðäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.
ÃÅÉÐÈ-ÀÍÒÀÃÎÍÈÑÒ
ñèô. [ÿð. ãåéðè âÿ
éóí. àíòàãîíèñò] ôÿëñ. Àíòàãîíèñò îëìàéàí.
Ãåéðè-àíòàãîíèñò çèääèééÿò.
ÃÅÉÐÈ-ÁÅËß
ñèô. äàí. Áàøãà úöð. Áåëÿ-
äèð, éà ãåéðè-áåëÿ?
92
ÃÅÉÐ
ÃÅÉÐÈ-ÁÅËß
ÃÅÉÐÈ-ÁßÄÈÈ
ñèô. [ÿð.] Áÿäèè îëìàéàí.
Ãåéðè-áÿäèè ÿñÿð.
ÃÅÉÐÈ-ÁßÄÈÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-áÿäèè øåéèí
ùàëû.
ÃÅÉÐÈ-ÁßÐÀÁßÐ
ñèô. âÿ çÿðô Áèð áÿðà-
áÿðäÿ îëìàéàí, áèð áÿðàáÿðäÿ ýåòìÿéÿí.
Qeyri-bÿrabÿr inkiøaf. – Ãåéðè-áÿðàáÿð äþ-
éöøäÿí ãàëèá ÷ûõà áèëìÿéÿúÿêëÿðèíè áàøà äöø-
äöêäÿí ñîíðà ÿñýÿðëÿð àü áàéðàã ãàëäûðäû-
ëàð. È.Øûõëû.
ÃÅÉÐÈ-ÁßÐÀÁßÐËÈÊ
èñ. Ãåéðè-áÿðàáÿð
îëìà.
ÃÅÉÐÈ-ÚÀÈÇ
ñèô. [ÿð.] êþùí. Úàèç îëìà-
éàí, èúàçÿ âåðèëìÿéÿí, ðöñõÿò âåðèëìÿéÿí;
ãàäàüàí.
ÃÅÉÐÈ-ÚÈÄÄÈ
ñèô. Úèääè îëìàéàí, úèääèé-
éÿòñèç. Ãåéðè-úèääè àäàì. – Ìóñèãèëè ÿñÿðëÿ-
ðèí çÿðÿðè âÿ þç òÿðáèéÿâè ðîëóíà ýþðÿ äðàìà
íèñáÿòÿí ö÷öíúö äÿðÿúÿëè ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèê
îëìàñû ùàããûíäàêû ñþùáÿòëÿðè ñàäÿúÿ îëàðaã
ìóñèãè ñÿíÿòèíÿ ãåéðè-úèääè ìöíàñèáÿò êèìè
èçàù åäèðÿì. Ö.Ùàúûáÿéîâ.
ÃÅÉÐÈ-ÚÈÄÄÈËÈÊ
èñ. Úèääè îëìàìà;
ãåéðè-úèääè èø, ùÿðÿêÿò, ñþç; úèääèééÿòñèçëèê.
ÃÅÉÐÈ-ÅËÌÈ
ñèô. [ÿð.] Åëìè ïðèíñèïëÿðÿ
ÿñàñëàíìàéàí, åëìÿ çèää îëàí, ùÿãèãè åëìÿ
àèä îëìàéàí, åëìäÿí óçàã îëàí. Ãåéðè-åëìè
ìöáàùèñÿ. Ãåéðè-åëìè ìÿñÿëÿ. Ãåéðè-åëìè íÿ-
çÿðèééÿ. Ìÿñÿëÿíèí ãåéðè-åëìè (ç.) ãîéóëóøó.
ÃÅÉÐÈ-ÅËÌÈËÈÊ
èñ. Åëìè ïðèíñèïëÿðÿ
ÿñàñëàíìàìà, åëìÿ àèä îëìàìà, åëìÿ çèää
îëìà, åëìäÿí óçàãëûã.
ÃÅÉÐÈ-ßÄßÁÈ
ñèô. [ÿð.] ßäÿáè îëìàéàí,
ãàáà, êîáóä, âóëãàð. Ãåéðè-ÿäÿáè ñþç, èôàäÿ.
ÃÅÉÐÈ-ßÄßÁÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ÿäÿáè îëìà,
ãàáàëûã, âóëãàðëûã. Ñþçöí ãåéðè-ÿäÿáèëèéè.
ÃÅÉÐÈ-ßÕËÀÃÈ
ñèô. [ÿð.] ßõëàã íîðìà-
ëàðûíà çèää îëàí, ÿõëàã ãàéäàëàðûíà óéìàéàí.
ÃÅÉÐÈ-ÔßÀË
ñèô. [ÿð.] Ôÿàë îëìàéàí,
ïàññèâ.
ÃÅÉÐÈ-ÙßÃÈÃÈ
ñèô. [ÿð.] Äîüðó îëìà-
éàí, ùÿãèãè îëìàéàí; ñàõòà. // Éàëàí÷û, ñÿ-
ìèìè îëìàéàí. Ãåéðè-ùÿãèãè äîñò.
ÃÅÉÐÈ-ßÑÝßÐÈ
á à õ ãåéðè-ùÿðáè.
ÃÅÉÐÈ-ÙßÃÈÃÈËÈÊ
èñ. Äîüðó îëìàìà,
ùÿãèãè îëìàìà; ñàõòàëûã.
ÃÅÉÐÈ-ÙßÐÁÈ
ñèô. [ÿð.] Ùÿðáè îëìàéàí;
ìöëêè. Ãåéðè-ùÿðáè îáéåêòëÿð.
ÃÅÉÐÈ-ÙßÉÀÒÈ
ñèô. [ÿð.] Ùÿéàòè îëìà-
éàí, ðåàë îëìàéàí; ëàçûì îëìàéàí, éàõóä
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ìöìêöí îëìàéàí. Ãåéðè-
ùÿéàòè òÿêëèô. Ãåéðè-ùÿéàòè ëàéèùÿ.
ÃÅÉÐÈ-ÙßÉÀÒÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ùÿéàòè øå-
éèí ùàëû.
ÃÅÉÐÈ-ÈÚÒÈÌÀÈ
ñèô. [ÿð.] Èúòèìàè îëìà-
éàí.
ÃÅÉÐÈ-ÈÕÒÈÉÀÐÈ
á à õ
ãåéðè-èðàäè.
Ãåéðè-èõòèéàðè ýöëöø. Ãåéðè-èõòèéàðè àüëà-
ìàã. Ãåéðè-èõòèéàðè àéàüà ãàëõäû. – [Âàãèô]
ãåéðè-èõòèéàðè îëàðàã ÿëèíè ïÿíúÿðÿéÿ òÿðÿô
ùÿðëÿéÿíäÿ ýöëäàíà òîõóíóá ñàëäû. ×ÿìÿí-
çÿìèíëè. Ùàìûíûí ýþçö ãåéðè-èõòèéàðè îëàðàã
áó ÿúàèá øåéÿ äèêèëìèø. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.
ÃÅÉÐÈ-ÈÍÑÀÍÈ
ñèô. [ÿð.] Èíñàí ãöââÿñè,
èíñàí áàúàðûüû õàðèúèíäÿ îëàí; ôþâãÿëàäÿ.
Ãåéðè-èíñàíè áèð ãöââÿ èëÿ.
QEYRÈ-ÈRADÈ
sif. [ÿr.] Èradÿsindÿn, ar-
zusundan asûlû olmayan. Qeyri-iradi gölöø.
Qeyri-iradi hÿrÿkÿt. // zÿrf. Èradÿsiz olaraq,
iradÿsindÿn asûlû olmayaraq; ixtiyarsûz, bil-
mÿyÿrÿk, qeyri-øöuri, xÿbÿri olmadan, istÿr-
istÿmÿz. Qeyri-iradi gölmÿk. Qeyri-iradi
hÿrÿkÿt etmÿk. Qeyri-iradi diksinmÿk. – Êè-
ïèàíè ãåéðè-èðàäè ýöëöìñöíäö âÿ øëéàïàñûíû
÷ûõàðäûá àçàúûã òÿçèì åòäè. È.Øûõëû.
ÃÅÉÐÈ-ÈÐÀÄÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-èðàäè îëìà,
èðàäÿäÿí àñûëû îëìàìà. Ùÿðÿêÿòèí ãåéðè-èðà-
äèëèéè. Ýöëöøöí ãåéðè-èðàäèëèéè.
ÃÅÉÐÈ-ÊÀÔÈ
ñèô. [ÿð.] Êèôàéÿòñèç, êèôàéÿò
åòìÿéÿí, áÿñ îëìàéàí, òÿìèí åòìÿéÿí.
Ãåéðè-êàôè ìèãäàðäà ïóë. // Ïèñ. Ãåéðè-êàôè
ãèéìÿò. // Çÿðô ìÿíàñûíäà. Éåðëè êîìèòÿíèí
èøè ãåéðè-êàôè ùåñàá îëóíäó.
ÃÅÉÐÈ-ÊÀÔÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-êàôè øåéèí ùàëû;
êèôàéÿòñèçëèê, àçëûã; ãÿíàÿòáÿõø îëìàìà.
ÃÅÉÐÈ-ÊÀÌÈË
ñèô. [ÿð.] Êàìèë îëìàéàí,
ìöêÿììÿë îëìàéàí, éåòêèí îëìàéàí, áèò-
êèí îëìàéàí; éåòèøìÿìèø, íþãñàíëû, ãöñóðëó,
íàòàìàì, íàãèñ.
ÃÅÉÐÈ-ÊÀÌÈËËÈÊ
èñ. Ãåéðè-êàìèë øåéèí
ùàëû âÿ êåéôèééÿòè; íþãñàíëûëûã, íàãèñëèê,
ãåéðè-ìöêÿììÿëëèê.
ÃÅÉÐÈ-ÃÀÁÈË
ñèô. [ÿð.] 1. Ìöìêöí îëìà-
éàí, ùÿéàòà êå÷èðèëÿ áèëìÿéÿí. Ùÿéàòà êå÷è-
ðèëìÿéÿ ãåéðè-ãàáèë èø.
2. Áèð èøÿ áàúàðûüû îëìàéàí, ãàáèë îë-
ìàéàí, ãàáèëèééÿòè îëìàéàí; ãàáèëèééÿòñèç,
èñòåäàäñûç. Ìóñèãèéÿ ãåéðè-ãàáèë àäàì.
ÃÅÉÐÈ-ÃÀÁÈËËÈÊ
èñ. Ãàáèë îëìàìà, ãàâ-
ðàìàìàçëûã, èñòåäàäñûçëûã, ãàáèëèééÿòñèçëèê.
93
ÃÅÉÐÈ-ÁßÄÈÈ
ÃÅÉÐÈ-ÃÀÁÈËËÈÊ
ÃÅÉÐÈ-ÃÀÍÓÍÈ
ñèô. âÿ çÿðô [ÿð.] Ãàíóí-
ñóç, ãàíóíäàí êÿíàð, ãàíóíäàí õàðèú, ãàíóíà
çèää. Ãåéðè-ãàíóíè ùÿðÿêÿò. Ãåéðè-ãàíóíè
ùÿðÿêÿò åòìÿê.
ÃÅÉÐÈ-ÃÀÍÓÍÈËÈÊ
èñ. Ãàíóíè îëìàìà,
ãàíóíà çèää îëìà.
ÃÅÉÐÈ-ÃßÍÀßÒÁßÕØ
ñèô. âÿ çÿðô [ÿð.]
Ùÿð ùàíñû áèð òÿëÿáÿ úàâàá âåðìÿéÿí, ãàíå
åòìÿéÿí; éàðûòìàç, êèôàéÿòñèç, ïèñ. Ãåéðè-
ãÿíàÿòáÿõø èø. Î, ùÿëÿ èíäèéÿäÿê ãåéðè-ãÿ-
íàÿòáÿõø èøëÿéèð.
ÃÅÉÐÈ-ÃßÒÈ
ñèô. âÿ çÿðô [ÿð.] Ãÿòè îëìà-
éàí. Ãåéðè-ãÿòè ùÿðÿêÿò. Ãåéðè-ãÿòè úàâàá
âåðìÿê.
ÃÅÉÐÈ-ÃßÒÈËÈÊ
èñ. Ãÿòè îëìàìà, ãåéðè-
ãÿòè øåéèí ùàëû. Úàâàáûí ãåéðè-ãÿòèëèéè.
ÃÅÉÐÈ-ËÀÉÈÃ
ñèô. [ÿð.] Ëàéèã îëìàéàí,
ìöíàñèá îëìàéàí, íàìöíàñèá, éàðàøìàç,
ëÿéàãÿòñèç.
ÃÅÉÐÈ-ËÅÃÀË
ñèô. [ÿð. ãåéðè âÿ ôð. ëåãàë]
Ëåãàë îëìàéàí, ýèçëè øÿðàèòäÿ èøëÿìÿéÿ ìÿú-
áóð îëàí, ãàíóíÿí éîë âåðèëìÿéÿí. Ãåéðè-
ëåãàë ãÿçåò. Ãåéðè-ëåãàë äÿðíÿê. Ãåéðè-ëåãàë
ìÿòáÿÿ. Ãåéðè-ëåãàë èø øÿðàèòè.
ÃÅÉÐÈ-ÌÀÄÄÈ
ñèô. [ÿð.] ôÿëñ. Ìàääè
îëìàéàí; ìÿíÿâè.
ÃÅÉÐÈ-ÌÀÄÄÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìàääè øåéèí
ùàëû âÿ êåéôèééÿòè; ìàääè îëìàìà.
QEYRÈ-MßCBURÈ
sif. [ÿr.] Ìÿúáóð îë-
ìàéàí, êþíöëëö. Qeyri-mÿcburi dÿrs. –
Òÿçêèðÿëè ìöòÿõÿññèñëÿð (äîêòîðëàð, ìöùÿí-
äèñëÿð âÿ äàâà âÿêèëëÿðè) þç àíà äèëëÿðèíäÿí
âÿ þç òàðèõ âÿ ÿäÿáèééàòëàðûíäàí áèõÿáÿð-
äèðëÿð. Âÿ áóíóí éåýàíÿ ñÿáÿáè î äÿðñëÿðèí
ùþêóìÿò ìÿêòÿáëÿðèíäÿ ãåéðè-ìÿúáóðè îë-
ìàñûäûð. À.Ñÿùùÿò.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÚÁÓÐÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìÿúáóðè
îëìà, ìÿúáóðè îëìàìà.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÙÄÓÄ
ñèô. [ÿð.] 1. Ùÿääè-ùö-
äóäó îëìàéàí, óúñóç-áóúàãñûç, ñîíñóç.
Ãåéðè-ìÿùäóä ñÿùðàëàð, äöçÿíëèêëÿð.
2. Ùå÷ áèð øåéëÿ ìÿùäóäëàøäûðûëìàéàí.
Ãåéðè-ìÿùäóä èõòèéàð. Ãåéðè-ìÿùäóä ùàêè-
ìèééÿò. Ãåéðè-ìÿùäóä ñÿëàùèééÿò.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÙÄÓÄËÓÃ
èñ. Ãåéðè-ìÿùäóä
îëìà, ùÿääè-ùöäóäó îëìàìà, ãåéðè-ìÿùäóä
øåéèí ùàëû. Ùàêèìèééÿòèí ãåéðè-ìÿùäóäëóüó.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÙÑÓËÄÀÐ
ñèô. [ÿð.] 1. Ìÿù-
ñóëäàð îëìàéàí, ìÿùñóë âåðìÿéÿí, áÿùÿð
âåðìÿéÿí, àðòûì âåðìÿéÿí.
2. äèë÷. Ñþçëÿð âÿ øÿêèë÷èëÿð ùàããûíäà:
éåíè ñþçëÿð ÿìÿëÿ ýÿòèðìÿéÿí, éàõóä ÷îõ
àç ÿìÿëÿ ýÿòèðÿí. Ãåéðè-ìÿùñóëäàð øÿêèë÷è.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÙÑÓËÄÀÐËÛÃ
èñ. Ãåéðè-
ìÿùñóëäàð øåéèí ùàëû.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÃÁÓË
ñèô. [ÿð.] Ãÿáóë îëóíà
áèëìÿéÿí, áÿéÿíèëìÿéÿí, éàðàðñûç. Ãåéðè-
ìÿãáóë äÿëèë. Ãåéðè-ìÿãáóë èø. Ãåéðè-ìÿã-
áóë òÿêëèô. Ãåéðè-ìÿãáóë øÿðòëÿð. // Ïèñ.
Ãåéðè-ìÿãáóë ãèéìÿò.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÃÁÓËËÓÃ
èñ. Ìÿãáóë îëìà-
ìà, ãÿáóëà êå÷ìÿìÿ, ãÿáóë åäèëÿ áèëìÿìÿ.
ÃÅÉÐÈ-ÌßËÓÌ
ñèô. [ÿð.] Ìÿëóì îëìà-
éàí, áÿëëè îëìàéàí, òàíûíìàéàí. Ãåéðè-
ìÿëóì àäà. ßñÿðèí ãåéðè-ìÿëóì ìöÿëëèôè.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÌÍÓÍ
ñèô. [ÿð.] Ìÿìíóí îë-
ìàéàí, ðàçû îëìàéàí, õîøíóä îëìàéàí.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÌÍÓÍËÓÃ
èñ. Ãåéðè-ìÿì-
íóí îëìà, ìÿìíóíñóçëóã, õîøíóäñóçëóã.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÍÒÈÃÈ
ñèô. Ìÿíòèãÿ çèää îëàí;
çèääèééÿòëè, àðäûúûë îëìàéàí. Ãåéðè-ìÿíòèãè
ìöùàêèìÿ. Ãåéðè-ìÿíòèãè èôàäÿ.
ÃÅÉÐÈ-ÌßÑÊÓÍ
ñèô. [ÿð.] Ìÿñêóí îëìà-
éàí, àäàì éàøàìàéàí. Ãåéðè-ìÿñêóí éåðëÿð.
ÃÅÉÐÈ-ÌÞÒßÁßÐ
ñèô. [ÿð.] Ìþòÿáÿð îë-
ìàéàí, åòèáàð åäèëÿ áèëìÿéÿí. Ãåéðè-ìþòÿáÿð
õÿáÿðëÿð.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖßÉÉßÍ
ñèô. [ÿð.] Ìöÿééÿí
îëìàéàí, äÿãèãëÿøäèðèëìÿìèø, ìöÿééÿí
åäèëìÿìèø. Ãåéðè-ìöÿééÿí èñòèãàìÿò. Ãåéðè-
ìöÿééÿí âàõò. Ãåéðè-ìöÿééÿí øÿðòëÿð. // Òàì
àéäûí âÿ ìöÿééÿí îëìàéàí, ãÿòè îëìàéàí,
íàìÿëóì. Ãåéðè-ìöÿééÿí úàâàá. Ãåéðè-
ìöÿééÿí ðÿíýëÿð. – Øèðàñëàíñà èíäè ãåéðè-
ìöÿééÿí áèð âÿçèééÿòäÿ ãàëìûøäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖßÉÉßÍËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìöÿé-
éÿí øåéèí ùàë âÿ âÿçèééÿòè.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÊßÌÌßË
ñèô. [ÿð.] Ìöêÿì-
ìÿë îëìàéàí, òàìàìëàíìàìûø, òÿêìèë-
ëÿøìÿìèø; áèòìÿìèø, éàðûì÷ûã. Ãåéðè-ìö-
êÿììÿë ðÿñì. Ãåéðè-ìöêÿììÿë öñóë.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÊßÌÌßËËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìö-
êÿììÿë øåéèí ùàëû; íàòàìàìëûã, éàðûì÷ûãëûã.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÌÊÖÍ
ñèô. [ÿð.] Ìöìêöí îë-
ìàéàí, èìêàíñûç, èìêàí õàðèúèíäÿ îëàí, ùÿ-
éàòà êå÷èðèëÿ áèëìÿéÿí. Ãåéðè-ìöìêöí èø.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÌÊÖÍËÖÊ
èñ. Ìöìêöí îë-
ìàìà, èìêàí õàðèúèíäÿ îëìà, ùÿéàòà êå÷è-
ðèëÿ áèëìÿìÿ.
94
ÃÅÉÐÈ-ÃÀÍÓÍÈ
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÌÊÖÍËÖÊ
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÍÁÈÒ
ñèô. [ÿð.] Ìöíáèò îëìà-
éàí, áèòêèíè éàõøû áèòèðìÿéÿí, ìÿùñóë âåð-
ìÿéÿí, áÿðÿêÿòñèç. Ãåéðè-ìöíáèò òîðïàã.
Ãåéðè-ìöíáèò ñàùÿ.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÍÁÈÒËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìöíáèò
òîðïàüûí ùàëû; áÿðÿêÿòñèçëèê.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÍÒßÇßÌ
ñèô. [ÿð.] Ìöíòÿçÿì
îëìàéàí, òÿðòèáñèç, íèçàìñûç. Ãåéðè-ìöíòÿçÿì
ãîøóí. – Öçÿíýèëÿð ãåéðè-ìöíòÿçÿì (ç.) áèð
ùàëäà úèíýèëäÿäè. Ì.Ùöñåéí.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÍÒßÇßÌËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìöí-
òÿçÿì øåéèí ùàëû; òÿðòèáñèçëèê, íèçàìñûçëûã.
Ùÿðÿêÿòèí ãåéðè-ìöíòÿçÿìëèéè.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßÙßÐÐÈÊ
ñèô. [ÿð.] Áèð éåð-
äÿí áàøãà éåðÿ êþ÷öðöëÿ áèëìÿéÿí, éåðèíäÿí
òÿðïÿäèëÿ áèëìÿéÿí, ùÿðÿêÿò åòìÿéÿí.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßÙßÐÐÈÊËÈÊ
èñ. Ãåéðè-
ìöòÿùÿððèê øåéèí ùàëû.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßÍÀÙÈ
ñèô. êþùí. Èíòÿùàñûç;
ñîíó-àõûðû îëìàéàí.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßÍÀÙÈËÈÊ
èñ. êþùí. Ñîí-
ñóçëóã, èíòÿùàñûçëûã, ñîíó-àõûðû îëìàìà.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßÍÀÑÈÁ
ñèô. [ÿð.] Ìöòÿíàñèá
îëìàéàí; áèð-áèðè èëÿ óéüóí îëìàéàí, òóòìà-
éàí. // Àðàëàðûíäà íèñáÿò îëìàéàí.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßÍÀÑÈÁËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ìöòÿ-
íàñèá øåéèí ùàëû; áèð-áèðè èëÿ óéüóí îëìàìà,
òóòìàìà.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßØßÊÊÈË
ñèô. [ÿð.] Òÿøêèë
îëóíìàìûø; ìöòÿøÿêêèëëèêäÿí, òÿøêèëàòäàí
ìÿùðóì. Ãåéðè-ìöòÿøÿêêèë êöòëÿ. Ãåéðè-
ìöòÿøÿêêèë ÷ûõûø. Ãåéðè-ìöòÿøÿêêèë èø. Ãåéðè-
ìöòÿøÿêêèë (ç.) ùÿðÿêÿò åòìÿê.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÒßØßÊÊÈËËÈÊ
èñ. Ãåéðè-
ìöòÿøÿêêèë øåéèí ùàëû. Êîíñåðòèí ãåéðè-ìö-
òÿøÿêêèëëèéè íÿçÿðÿ ÷àðïäû.
ÃÅÉÐÈ-ÌÖÂÀÔÈÃ
ñèô. [ÿð.] Ìöâàôèã îë-
ìàéàí, óéüóí îëìàéàí, ìöíàñèá îëìàéàí,
ìÿãñÿäÿ óéìàéàí.
ÃÅÉÐÈ-ÍÈÇÀÌÈ
ñèô. [ÿð.] Íèçàìè îëìà-
éàí. Ãåéðè-íèçàìè ãîøóí. // çÿðô Íèçàìñûç
áèð ñóðÿòäÿ, ùå÷ áèð íèçàì âÿ ãàéäàéà ðèàéÿò
åòìÿäÿí.
ÃÅÉÐÈ-ÍÈÇÀÌÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-íèçàìè
ãîøóíóí ùàëû.
ÃÅÉÐÈ-ÍÎÐÌÀË
ñèô. [ÿð. ãåéðè âÿ ëàò.
íîðìàë] Íîðìàë îëìàéàí, àäè íîðìàäàí êÿ-
íàðà ÷ûõàí; ãåéðè-àäè. Ãåéðè-íîðìàë ùàë. Ãåé-
ðè-íîðìàë ùÿðÿêÿò. Ãåéðè-íîðìàë âÿçèééÿò.
ÃÅÉÐÈ-ÍÎÐÌÀËËÛÃ
èñ. Ãåéðè-íîðìàë
îëìà; ãåéðè-íîðìàë âÿçèééÿò, ùàë. Âÿçèééÿ-
òèí ãåéðè-íîðìàëëûüû.
ÃÅÉÐÈ-ÐÅÀË
ñèô. [ÿð. ãåéðè âÿ ëàò. ðåàë]
Ðåàë îëìàéàí, ýåð÷ÿê îëìàéàí, ùÿéàòè
îëìàéàí, ùÿéàòà êå÷èðèëÿ áèëìÿéÿí.
ÃÅÉÐÈ-ÐÅÀËËÛÃ
èñ. Ðåàë îëìàìà,
ùÿéàòè îëìàìà, ùÿéàòà êå÷èðèëÿ áèëìÿìÿ.
Òÿêëèôèí ãåéðè-ðåàëëûüû.
ÃÅÉÐÈ-ÐßÑÌÈ
ñèô. [ÿð.] Ðÿñìè îëìàéàí,
ðÿñìèééÿòÿ ñàëûíìàìûø, ðÿñìè úÿùÿòäÿí
ÿùÿìèééÿòè îëìàéàí. Ãåéðè-ðÿñìè ìÿëóìàò.
Ãåéðè-ðÿñìè áÿéàíàò. Ãåéðè-ðÿñìè òÿëÿá.
Ãåéðè-ðÿñìè (ç.) áèëäèðìÿê, åëàí åòìÿê. –
[Ìÿììÿäáàüûð] ÿââÿë ôèêðèíäÿ áóíó
òóòìóøäó êè, Ñèòàðÿíè “ãåéðè-ðÿñìè” ñóðÿòäÿ
àëñûí. Ñ.Ùöñåéí.
ÃÅÉÐÈ-ÐßÑÌÈËÈÊ
èñ. Ãåéðè-ðÿñìè îëìà,
ðÿñìè îëìàìà. Ìÿëóìàòûí ãåéðè-ðÿñìèëèéè.
ÃÅÉÐÈ-ÑÀÁÈÒ
ñèô. [ÿð.] Ñàáèò îëìàéàí,
ìþùêÿì îëìàéàí, ãÿðàðñûç.
ÃÅÉÐÈ-ÑÀÁÈÒËÈÊ
èñ. Ñàáèò îëìàéàí øå-
éèí ùàëû.
ÃÅÉÐÈ-ÑßÌÈÌÈ
ñèô. [ÿð.] Ñÿìèìè îëìà-
éàí, þç ùÿãèãè ùèññ âÿ ôèêèðëÿðèíè ýèçëÿéÿí,
èêèöçëö, ðèéàêàð. Ãåéðè-ñÿìèìè àäàì. Ãåéðè-
ñÿìèìè (ç.) ùÿðÿêÿò åòìÿê.
ÃÅÉÐÈ-ÑßÌÈÌÈËÈÊ
èñ. Ñÿìèìè îëìà-
ìà, öðÿêäÿí ýÿëìÿìÿ; ñÿìèìè îëìàéàí èø,
ùÿðÿêÿò, ìöíàñèáÿò; èêèöçëöëöê, ðèéà.
ÃÅÉÐÈ-ÑÈÌÌÅÒÐÈ Dostları ilə paylaş: |