ÛÛÛ Cild Í ß Ñ È Ì È À Ä Û Í À Ä È Ë × È Ë È Ê È Í Ñ Ò È Ò Ó Ò Ó ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ Ä È Ë È Í È Í È Ç À Ù Ë Û

ÉÇ

èñ. [éóí.] Íàòàìàì èôëèú, áÿäÿíèí

ìöÿééÿí âÿçèôÿ äàøûéàí ùèññÿñèíèí çÿèôëÿ-

ìÿñè. Ïàðåç îëìàã.

ÏÀÐßÁÈÇßÍ

èñ. [ôàðñ.] çîîë. Öçÿðèíäÿ ãûð-

ìûçû, ñàðû âÿ éà àü õàëëàð îëàí áþúÿê; õàíûì-

áþúÿéè.

ÏÀÐÛËÄÀÄÛËÌÀ

“Ïàðûëäàäûëìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÐÛËÄÀÄÛËÌÀÃ

“Ïàðûëäàìàã”äàí ìÿúù.

ÏÀÐÛËÄÀÌÀ

“Ïàðûëäàìàã”äàí ô.èñ. Ýöíöí

ïàðûëäàìàñûíà áàõìàéàðàã, ìàøûíëà ïàìáûã

éûüìàã ìöìêöí äåéèëäè. ß.Âÿëèéåâ.

ÏÀÐÛËÄÀÌÀÃ

ô.  Ïàðûëòû âåðìÿê, áÿðã

âóðìàã, ïàðëàìàã, èøûëäàìàã. Èøûã äöøÿð ãàð

öñòöíÿ, ïàðûëäàð; Òàïäàëàéàí âàõòäà îíó õà-

ðûëäàð. À.Ñÿùùÿò. ..Øÿðã áóëóäëàðû àëòóí êèìè

ïàðûëäàéûð, Àé âÿ óëäóçëàð ñþíöê áèð ùàëäà

ýþçäÿí èòèðäè.. ×ÿìÿíçÿìèíëè.  Äàüëàð, ÷ÿ-

ìÿíëÿð ýåéèíÿð àë, éàøûë; Éåðëÿð, ýþéëÿð ïà-

ðûëäàð èøûë-èøûë. Ù.Úàâèä. Ìàâè ýþéëÿðäÿ àõ-

øàì ýöíÿøèíèí ñîí èøûãëàðû ïàðûëäàéûð.

Ì.Èáðàùèìîâ. // Àç èøûã âåðìÿê, èøûã ñà÷-

ìàã, èøàðìàã, øÿôÿãëÿíìÿê. 

◊ Ýþçëÿðè ïàðûëäàìàã –  á à õ ýþç.

ÏÀÐÛËÄÀØÌÀ

“Ïàðûëäàøìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÐÛËÄÀØÌÀÃ

ãàðø. 1. Áÿðã âóðìàã, ïà-

ðûëòû âåðìÿê (÷îõ øåé ùàããûíäà); ïàðëàøìàã.

Ïÿíúÿðÿëÿðäÿí è÷ÿðè èøûã äîëóð, òåëåãðàô òåëëÿðè,

äÿìèð òàõòàïóøëàð ïàðûëäàøûðäû. ß.Âÿëèéåâ.

Éàøûë îòëàð öçÿðèíäÿ õûðäàúà äàìúûëàð èíúè

êèìè ïàðûëäàøûðäû. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

2. Àçàúûã èøûã âåðìÿê, èøàðìàã (÷îõ øåé

ùàããûíäà), èøûëäàøìàã, ñàéðûøìàã. Ýþéäÿ èñÿ

àðà-ñûðà óëäóçëàð ïàðûëäàøûðäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÏÀÐÛËÄÀÒÌÀ

“Ïàðûëäàòìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÐÛËÄÀÒÌÀÃ

ô.  Áèð øåéè ñèëìÿêëÿ,

éàõóä öçÿðèíÿ áèð øåé ñöðòìÿêëÿ, ÷ÿêìÿêëÿ

îíà ïàðûëòû âåðìÿê; èøûëäàòìàã. Òàõòàíû ïàð-

äàãëàéûá ïàðûëäàòìàã. // Èøûëäàòìàã, ïàðëàò-

ìàã. Äèðÿêäÿí àñûëìûø èðè ôÿíÿðëÿðèí èøûüû àñ-

ôàëò éîëó ïàðûëäàäûðäû. Ì.Ùöñåéí.

ÏÀÐÛË-ÏÀÐÛË:

ïàðûë-ïàðûë ïàðëàìàã –

á à õ ïàð-ïàð ïàðûëäàìàã (“ïàð-ïàð”äà).

Ùàíû ïàðûë-ïàðûë ïàðëàéàí ýþçëÿð? Ñ.Ðöñòÿì.

Ñàìîâàðëàð ïàðûë-ïàðûë ïàðëàéàðàã ãàéíà-

éûðäûëàð. Ñ.Ðÿùìàí.

576

ÏÀÐ×À-ÒÈÊß

ÏÀÐÛË-ÏÀÐÛË

ÏÀÐÛËÒÛ

èñ. Ãûüûëúûì êèìè ñà÷àí ýþçãà-

ìàøäûðûúû èøûã. Ãàðàíëûã îòàãäà ïîãîíëàðûí

ïàðûëòûñûíäàí þçöíö èòèðÿí, .. òöôÿíý-òàïàí÷àëû

ßëÿìäàðäàí ÷ÿêèíÿí Àëàýþç óäãóíäó. Ñ.Ðÿ-

ùèìîâ.  ..Áðèëéàíòëàðûí ïàðûëòûñû ãàðàíëûãäà

øÿôÿã ñà÷äû. Ñ.Âÿëèéåâ. // Ïàðûëäàéàí, ñàéðû-

øàí èøûãëû íþãòÿëÿð, ïàðûëäàéàí äàèðÿúèêëÿð.

Âîëãà ñàùèëëÿðèíèí èøûãëàðû ñàéðûøûð; Óëäóç-

ëàðûí ÿáÿäè, ñîíñóç ïàðûëòûñûòÿê! ß.Úÿìèë.

// Óçàãäà ýþðöíÿí èøûãëû øåé. Ýþçöìÿ áèð ïà-

ðûëòû äÿéäè. Î ïàðûëòû íÿäèð? 

ÏÀÐÛËÒÛËÛ

ñèô. Ïàðûëòûñû îëàí, ïàðûëäàéàí,

áÿðã âóðàí. Äàü ýöëöíöí ÷è÷ÿêëÿðè; Íàíÿëÿðèí

ëÿ÷ÿêëÿðè; Ïàðûëòûëû øåùëÿ äîëäó. Ì.Äèëáàçè.

ÏÀÐÈÊ

[ôð.] Ïàð÷àéà òèêèëìèø ñöíè òàõìà

ñà÷. Ïàðèê ãîéìàã. Òåàòð ïàðèêè. – Ïàðèêèí ÿí

õûðäà òÿôÿððöàòûíäà äà çàùèðè áÿíçÿéèøÿ õöñóñè

ôèêèð âåðèëìèøäè. Ì.Ùöñåéí.

ÏÀÐÈÊËÈ

ñèô. Áàøûíà ïàðèê ãîéìóø, áàøûíäà

ïàðèê îëàí.

ÏÀÐÈÒ

ÉÒ

èñ.  [ëàò.] Áÿðàáÿðëèê, áÿðàáÿð

âÿçèééÿò.

ÏÀÐÊ

[èíý.] 1. Õèéàáàíëàðû, ÷è÷ÿêëèêëÿðè,

íîùóðëàðû âÿ ñ. îëàí áþéöê áàü, àüàúëûã. Ìÿð-

êÿçè ìÿäÿíèééÿò âÿ èñòèðàùÿò ïàðêû. Äÿíèçêÿ-

íàðû ïàðê. – Ñÿëèì [Ìåùðèáàíû] ÿñêè ãÿáèðèñ-

òàíûí éåðèíäÿ éåíè ñàëûíìàãäà îëàí ïàðêà

àïàðäû. Ñ.Ùöñåéí. Øÿùÿðèí ÿòðàôûíäà èêè ïàðê,

òèíýëèêëÿð, ïàðíèêëÿð éàðàäûëûðäû. ß.Ñàäûã.

2. Íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðèíèí äàéàíäûüû âÿ òÿ-

ìèð îëóíäóüó éåð. Òðîëëåéáóñ ïàðêû. Àâòîáóñ

ïàðêû. Òðàìâàé ïàðêà ýåäèð.

3.  ùÿðá. Ìöùàðèáÿ çàìàíû îðäóíó äþéöø

ñóðñàòû, àëÿòëÿð, åùòèéàò ùèññÿëÿðè âÿ ñ. èëÿ òÿú-

ùèç åòìÿê ö÷öí ñÿééàð àíáàð. Àðòèëëåðèéà ïàðêû.

ÏÀÐÊ

ÉÒ

[ôð.] 1. Ùÿð ùàíñû áèð ùÿíäÿñè

øÿêèë ôîðìàñûíäà äþøÿìÿ ñàëìàã ö÷öí èøëÿ-

äèëÿí êè÷èê ùàìàð òàõòà ïàð÷àëàðû. 

2. Áåëÿ òàõòàúûãëàðäàí äöçÿëäèëìèø äþøÿìÿ.

[Âåéñÿë] íÿçÿðëÿðèíè ñèëèíìèø ïàðêåòäÿí àéûð-

ìàäû. Á.Áàéðàìîâ. // Áåëÿ òàõòàúûãëàðäàí

äöçÿëäèëìèø, ïàðêåòëÿ äþøÿíìèø. Ýöëíàç ïàð-

êåò äþøÿìÿíèí öñòöíäÿ éàëûí àéàãëàðûíû øàï-

ïûëäàäàðàã ïÿíúÿðÿéÿ òÿðÿô úóìäó. Ã.Èëêèí.

Ñóëòàí àéàüà ãàëõàíäà êðåñëîíó åëÿ ãÿçÿáëÿ

èòÿëÿäè êè, ïàðêåò äþøÿìÿäÿ àü ãîøà úûçûãëàð

äöøäö. È.Ùöñåéíîâ.

ÏÀÐÊÅÒ×È

èñ. Ïàðêåò óñòàñû, ïàðêåò äöçÿí

ôÿùëÿ. Ïàðêåò÷èëÿð áðèãàäàñû.

ÏÀÐËÀÄÛËÌÀ

“Ïàðëàäûëìàã”äàí ô.èñ. 

ÏÀÐËÀÄÛËÌÀÃ

á à õ ïàðûëäàäûëìàã.

ÏÀÐËÀÃ

ñèô. 1. Ïàðûëäàéàí, èøûã âåðÿí, èøûë-

äàéàí, èøàðàí, ïàðûëòûëû. Ïàðëàã ýöíÿø. – Àòà-

áàëà .. ïàðëàã øèìàë óëäóçóíà äîüðó éîë àëäû-

ëàð. Ìèð Úÿëàë. Ïàðëàã ýöíöí øþëÿñèíäÿ; Ýàù

éöéöðöð, ýàù äóðóðäó. Í.Ðÿôèáÿéëè. // Èøûãëû,

çèéàäàð. Àíúàã ñîë òÿðÿôäÿ âàüçàëûí ÷ûðàãëàðû

ïàðëàã (ç.) ýþðöíöðäö. Ñ.Ì.Ãÿíèçàäÿ. // Øÿô-

ôàô âÿ áÿððàã, ïàðûëäàéàí, áÿðã âóðàí, ñàô.

Ïàðëàã øåù. Ïàðëàã øöøÿ. Ïàðëàã ñó.

2. ìÿú. ×îõ ýþçÿë, ÿëà, ÷îõ ýþðêÿìëè, óíó-

äóëìàç, ÿâÿçñèç. Ïàðëàã èñòåäàä. Ïàðëàã ñèìà.

– [Àëï Àðñëàí:] Áóðäà, éîõ øöáùÿ êè, Õÿééàì

èêèäèð; Áèðè àëèì, áèðè ïàðëàã øàèð. Ù.Úàâèä.

// ìÿú. ×îõ áþéöê, ìöâÿôôÿãèééÿòëè, øàíëû.

Ïàðëàã ãÿëÿáÿ. Ïàðëàã íàèëèééÿò. Âÿòÿíïÿðâÿð-

ëèéèí ïàðëàã íöìóíÿñè. // ìÿú. Ìþùòÿøÿì,

òÿíòÿíÿëè, úàëàëëû, áöñàòëû. Ïàðëàã çèéàôÿò.

ÏÀÐËÀÃËÛÃ

èñ. Ïàðëàã øåéèí ùàë âÿ êåé-

ôèééÿòè. Ëàêûí ïàðëàãëûüû. Øöøÿíèí ïàðëàãëûüû.

– Ýöëøÿí áåëÿ ùåñàá åäèðäè êè, ýþé öçöíäÿêè

óëäóçëàðà ïàðëàãëûã âåðÿí, îíëàðû óúàëäàí

Ãÿùðÿìàíëàð êÿíäèíèí çÿùìÿòñåâÿð, ôÿäàêàð

úàâàíëàðûäûð. ß.Âÿëèéåâ.

ÏÀÐËÀÌÀ

“Ïàðëàìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÐËÀÌÀÃ

1. Á à õ ïàðûëäàìàã. Âàãè-

ôèí ñûíàãëû ýþçëÿðè àðâàäûíà ðàñò ýÿëÿðÿê ïàð-

ëàäû. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Óëäóçëàð äà ïàðëàéûð áèð

úöò ãàðà ýþçöíòÿê.. Ì.Ðàùèì.

2. ô. ìÿú. Àä-ñàí ãàçàíìàã, íöôóç âÿ åòè-

áàð ãàçàíìàã, àäû éöêñÿëìÿê, àäû ÷ûõìàã,

àä ãàçàíìàã. Áóðäà Ëîìîíîñîâ ãàëõäû, ïàð-

ëàäû; Îëäó êàèíàòà ìÿøÿë äöùàñû. Ì.Ðàùèì.

ÏÀÐËÀÌÀÍ

á à õ ïàðëàìåíò. Î, áèð ýöí

ïàðëàìàí þíöíäÿ äóðìóø; Êèìñÿñèçëÿð êèìè

áîéíóíó áóðìóø; Áàõûðäû ãàéÿñèç áèð èçäè-

ùàìà. Ì.Ìöøôèã.

ÏÀÐË

ÁÌÅÍÒ

[ôð.] Áöòöíëöêëÿ âÿ éà ãèñ-

ìÿí ñå÷èëìèø íöìàéÿíäÿëÿðäÿí òÿøêèë îëóí-

ìóø àëè ãàíóíâåðèúè ìÿúëèñ. Ïàðëàìåíò áèíàñû.

ÏÀÐËÀÌÅÍÒÀÐÈ´ÇÌ

[ôð.] Áàøäà ïàðëà-

ìåíò îëàí äþâëÿò èäàðÿ ñèñòåìè.

ÏÀÐËÀÌÅÍÒËÈ

ñèô. Ïàðëàìåíòàðèçìÿ ÿñàñ-

ëàíàí. Ïàðëàìåíòëè ðåñïóáëèêà.

ÏÀÐËÀÒÌÀ

“Ïàðëàòìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÐËÀÒÌÀÃ

á à õ ïàðûëäàòìàã. Åé äèâ

àääûìëàðèëÿ éöêñÿëÿí äèéàð; Ôèêðèíè õàëãûìûí

çþâãèëÿ ïàðëàò! Ì.Ìöøôèã.

ÏÀÐËÀÉÛÚÛ

ñèô.  Ïàðëàã, ïàðëàéàí, ïàðûë-

äàéàí.

577

ÏÀÐÛËÒÛ

ÏÀÐËÀÉÛÚÛ

ÏÀÐËÀÉÛØ

èñ. Ïàðëàìà, ïàðûëäàìà, èøàðòû,

èøûã.  Åëäÿí ãàíàä àëäûì, øèìøÿêäÿí ñöðÿò;

Ýöíÿøäÿí ïàðëàéûø, ìöùèòäÿí ãöââÿò. À.Øàèã.

ÏÀÐÍÈÊ

[ðóñ.] Øèòèë, ýöë, òåçéåòèøÿí òÿðÿ-

âÿç, ýþéÿðòè éåòèøäèðìÿê ö÷öí öñòö øöøÿ ñàëûí-

ìûø ÷ÿð÷èâÿëÿðëÿ þðòöëö ëÿêëÿðäÿí èáàðÿò îðàí-

æåðåéà íþâö; øèòèëëèê. Ïàðíèêäÿ øèòèë éåòèøäèð-

ìÿê. Ïàðíèêäÿí õèéàð äÿðìÿê. – [Òåéìóð]

àòàñûíäàí éàäèýàð ãàëìûø áàü÷àíûí áèð êöí-

úöíäÿ ïàðíèê äöçÿëäèá, ãûøäà äà ýöë-÷è÷ÿê

ÿêèðäè. Ì.Ùöñåéí. Øÿùÿðèí ÿòðàôûíäà èêè ïàðê,

òèíýëèêëÿð, ïàðíèêëÿð éàðàäûëûðäû. ß.Ñàäûã.

ÏÀÐ

ÓÄÈÉÀ

[éóí.] Ñàòèðèê ÿäÿáèééàòûí

íþâëÿðèíäÿí áèðè; ùÿð ùàíñû ÿäÿáè úÿðÿéàíû,

æàíðû, ìÿøùóð éàçû÷ûíû, éàõóä ÿñÿðè ìÿñõÿðÿ-

éÿ ãîéìàã ìÿãñÿäèëÿ éàçûëàí ÿñÿð. Ñàáèðèí

ïàðîäèéàëàðû. Ìóñèãè ïàðîäèéàñû.  Ïàðîäèéà

éàçìàã.

ÏÀÐÎÕ

ÓÄ

[ðóñ.] Áóõàð ìöùÿððèêè èëÿ ùÿ-

ðÿêÿòÿ ýÿòèðèëÿí ýÿìè.

ÏÀÐÎÕÎÄ×Ó

èñ. êþùí. Ïàðîõîä ñàùèáè.

ÏÀÐ

ÓË

[ôð. ïàðîëå – ñþç] Ùÿðáè õèäìÿò âÿ

éà ýèçëè òÿøêèëàòëàðäà þç àäàìëàðûíû òàíûìàã

ö÷öí èøëÿäèëÿí ìÿõôè, øÿðòè ñþç âÿ éà èôàäÿ.

–  Äàéàí! – Þçýÿ äåéèë; – Ñþéëÿ ïàðîëó!

Ì.Ðàùèì.

ÏÀÐÎÂ

ÓÇ

[ðóñ.] Äÿìèð éîëóíäà ãàòàðëàðû

÷ÿêèá àïàðìàã ö÷öí áóõàð ìöùÿððèêëè ëîêî-

ìîòèâ.  Ïàðîâîç äåïîñó. Ïàðîâîç òöñòöñö.

– Éàëíûç ïàðîâîçóí ôèòè åøèäèëèðäè. Ì.Ùöñåéí.

ÏÀÐÎÂÎÇ×Ó

èñ.  Ïàðîâîçó ñöðÿí, ïàðî-

âîçà õèäìÿò åäÿí äÿìèðéîë÷ó.

ÏÀÐ-ÏÀÐ:

ïàð-ïàð ïàðûëäàìàã – ýþçëÿðè

ãàìàøäûðàúàã äÿðÿúÿäÿ ïàðûëäàìàã. Ïÿíúÿ-

ðÿëÿð ïàð-ïàð ïàðûëäàéûð. Ñòîëóí öñòö ïàð-ïàð

ïàðûëäàéûð.

ÏÀÐÒ

òÿãë. Ïàðòëàéàí, éàõóä àòûëàí âÿ éà-

õóä äà éåðÿ äöøÿí àüûð áèð øåéäÿí ÷ûõàí ñÿñ.

ÏÀÐÒÀÏÀÐÒ

èñ. ×îõëó ñèëàùäàí àòÿø à÷û-

ëàðêÿí ÷ûõàí ñÿñ. Ýþéäÿí äîëó êèìè òîï ýöë-

ëÿñè òþêöëöð, ïàðòàïàðòäàí ãóëàã òóòóëóð.

ß.ßáöëùÿñÿí.

ÏÀÐÒÅÐ

[ôð.] Òàìàøà çàëûíûí òàìàøà÷ûëàð

ö÷öí éåðëÿðè îëàí àøàüû ìÿðòÿáÿñè. Ïàðòåðÿ

áèëåò àëìàã. Ïàðòåðèí 3-úö ñûðàñû.

ÏÀÐÒÛËÄÀÃ

èñ. Àüàúäàí, ãàìûøäàí, êà-

üûçäàí âÿ ñ.-äÿí äöçÿëäèëìèø òàïàí÷à êèìè

ñÿñëÿíÿí óøàã îéóíúàüû.

ÏÀÐÒÛËÄÀÌÀ

“Ïàðòûëäàìàã”äàí ô.èñ. 

ÏÀÐÒÛËÄÀÌÀÃ

ô. Ïàðòûëòû ñÿñè ÷ûõàðìàã;

ïàðòëàìàã, ïàðò-ïàðò åëÿìÿê.

ÏÀÐÒÛËÒÛ

èñ.  1. Ïàðòëàéûø ñÿñè, ïàðòëàéàí

øåéèí ÷ûõàðäûüû ñÿñ, ïàðòëàéûøà áÿíçÿð ñÿñ.

Àüàéàðûí áàëêîíóíäà éöíýöë áèð ïàðòûëòû åøè-

äèëäè. ß.ßáöëùÿñÿí.

2. Ùàé-êöé, äàâà-äàëàø, ãàðüàøàëûã. Áèð

ïàðòûëòû ãîïäó êè... – [ßäèë áÿé:] Áó ïàðòûëòûíû,

ýóðóëòóíó åøèòìèðñèíèç! Ñ.Ñ.Àõóíäîâ.

ÏÀÐÒÈÒÓÐÀ

[èòàë.] ×îõñÿñëè ìóñèãè ÿñÿ-

ðèíèí áöòöí ïàðòèéàëàðûíûí (3-úö ìÿíàäà)

ìÿúìóñó. Îïåðàíûí ïàðòèòóðàñû. // Áåëÿ ÿñÿ-

ðèí áöòöí ïàðòèéàëàðûíûí éàçûëäûüû íîò äÿôòÿðè.

ÏÀÐÒÈÉÀ

[ôð.] 1. Áèð ñèíôèí, ñèéàñè òÿøêè-

ëàò øÿêëèíäÿ áèðëÿøìèø, þç ñèíôè ìÿíàôåéèíè

èôàäÿ âÿ áàøãà ñèíèôëÿðëÿ ìöáàðèçÿñèíÿ ðÿù-

áÿðëèê åäÿí ùèññÿñè. Ñèéàñè ïàðòèéàëàð. 

2. Àäÿòÿí áþéöê ìèãäàðäà îëàí øåé, ìàë

âÿ ñ. Áèð ïàðòèéà ìàë. Éöêëÿðè ïàðòèéàëàðëà

ýþíäÿðìÿê.

3. ×îõñÿñëè ìóñèãè ÿñÿðèíèí áèð îõóéàí âÿ

éà áèð àëÿò òÿðÿôèíäÿí èôà îëóíàí ùèññÿñè.

“Êîðîüëó” îïåðàñûíäàí Íèýàðûí ïàðòèéàñû.

Ñêðèïêà ïàðòèéàñû. – Ïàðòèéà – ìóñèãè àí-

ñàìáëûíäà  (îðêåñòðäÿ, õîðäà, îïåðà ÿñÿð-

ëÿðèíäÿ, òðèîäà âÿ ñ.) èøòèðàê åäÿíëÿðäÿí ùÿð

áèðè ö÷öí éàçûëìûø ìóñèãèäèð. ß.Áÿäÿëáÿéëè.

// Áåëÿ ùèññÿíèí íîòëàðû. // Îïåðàäà ñîëî ðîëó. 

4. ßââÿëäÿí àõûðà ãÿäÿð øàùìàò, êàðò âÿ ñ.

îéóíó. Áèð ïàðòèéà îéíàìàã. Ö÷öíúö ïàðòè-

éàíû óäìàã. Äàìà ïàðòèéàñû.

ÏÀÐÒÈÇÀÍ

[ôð.] Äöøìÿí àðõàñûíäà ìöñ-

òÿãèë ùÿðÿêÿò åäÿí ñèëàùëû õàëã äÿñòÿëÿðèíèí

èøòèðàê÷ûñû. Ïàðòèçàíëàð òåç-òåç éåðëÿðèíè äÿéè-

øèð, ùÿð ýöí äÿ òÿçÿ áèð öñóë èøëÿäèðäèëÿð.

Ì.Ùöñåéí.

ÏÀÐÒÈÇÀÍ×ÛËÛÃ

èñ. 1. Ãåéðè-ìöòÿøÿêêèë,

èíòèçàìñûç, þçáàøûíà ùÿðÿêÿò, þçáàøûíàëûã.

Ïàðòèçàí÷ûëûã åòìÿê – áèð èøè þçáàøûíà

åòìÿê, áèð èøè þçáàøûíà ýþðìÿê, ùå÷ êÿñëÿ

ùåñàáëàøìàéàðàã, èíòèçàì ýþçëÿìÿäÿí ùÿðÿ-

êÿò åòìÿê.

2. Á à õ ïàðòèçàíëûã 1-úè ìÿíàäà.

ÏÀÐÒÈÇÀÍËÛÃ

èñ. 1. Ïàðòèçàí ìöáàðèçÿ-

ñèíäÿ, ïàðòèçàí äÿñòÿñèíäÿ èøòèðàê åòìÿ; ïàð-

òèçàí ùÿðÿêàòû, ïàðòèçàí ìöáàðèçÿñè. 

Ïàð-

òèçàíëûã åòìÿê – ïàðòèçàí ìöáàðèçÿñè àïàð-

ìàã, ïàðòèçàí äÿñòÿñèíäÿ èøòèðàê åòìÿê, ïàðòè-

çàí îëìàã.

2. Á à õ ïàðòèçàí÷ûëûã 1-úè ìÿíàäà.

578

ÏÀÐËÀÉÛØ

ÏÀÐÒÈÇÀÍËÛÃ

ÏÀÐÒËÀÄÛÚÛ

ñèô. Ïàðòëàòìàã èøè èëÿ ìÿø-

üóë îëàí, ïàðòëàòìàã ö÷öí îëàí. Ïàðòëàäûúû

ìàääÿ. Ïàðòëàäûúû ãóðüó.

ÏÀÐÒËÀÄÛËÌÀ

“Ïàðòëàäûëìàã”äàí ô.èñ. 

ÏÀÐÒËÀÄÛËÌÀÃ

“Ïàðòëàòìàã”äàí ìÿúù.

Ïàðòëàäûëìûø (ô.ñèô.) áîìáà. – Ñóðõàé ïàðòëà-

äûëàúàã ãàéàéà ýþç ýÿçäèðäè. Äèíàìèò ãîé-

äóðäó. Ì.Èáðàùèìîâ.

ÏÀÐÒËÀÃ

ñèô. Ïàðòëàìûø ùàëäà îëàí; ïàðò-

ëàìûø.

ÏÀÐÒËÀÌÀ

“Ïàðòëàìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÐÒËÀÌÀÃ

ô.  1. Ïàðòëàìà íÿòèúÿñèíäÿ

ùèññÿëÿðÿ àéðûëìàã, ïàð÷àëàíìàã, õûíúûì-

õûíúûì îëìàã, ãÿëïÿëÿíìÿê. Áîìáà ïàðò-

ëàäû. Êþðïö ìèíàäàí ïàðòëàäû. – Ñÿôÿð âÿ

Òàíðûâåðäè .. áàøëàðûíû àøàüû äèêÿðÿê áàõûð-

êÿí ãóéó è÷èíäÿ ïàðòëàéàí ãàçûí ýóðóëòóñóí-

äàí äèêñèíèá ÷ÿêèëäèëÿð. À.Øàèã. ..Úÿëàëýèëèí

éóðäóíäà ìèíà ïàðòëàäû.. Ñ.Âÿëèéåâ.

2. À÷ûëìàã (ñèëàù ùàããûíäà). Òàïàí÷à ïàðò-

ëàð, ßøðÿôèí ñîë ãîëó éàðàëàíàð. Ù.Úàâèä. Áó

ìöêàëèìÿ àðàñûíäà Êÿéàí ëàï ãóëàüûíûí äè-

áèíäÿ áèð íå÷ÿ ýöëëÿ ïàðòëàäûüûíû åøèòäè.

ß.ßáöëùÿñÿí.

3. Äåøèëìÿê, úûðûëìàã (è÷è ùàâà èëÿ äîëó

âÿ éà áîø øåéëÿð ùàããûíäà). Ôóòáîë òîïó ïàðò-

ëàäû. – [Òàùèð:] Ìàøûíûìûí òÿêÿðèíèí êàìåðàñû

ïàðòëàìûøäû, äÿéèøäèðèá òÿçÿñèíè òàõàíàúàí øÿð

ãàðûøäû. Ì.Ùöñåéí.

4. ×àòëàìàã, öçÿðèíäÿ ÷àòëàãëàð ÿìÿëÿ ýÿë-

ìÿê, úàäàð-úàäàð îëìàã, ïàð÷àëàíìàã (áèð

øåéèí ãàáûüû, ñÿòùè, öçö). ..Àüàúëàðäà ïàðò-

ëàìûø (ô.ñèô.)  íàðëàðûí ùÿð äÿíÿñè .. ãûçàðûá

øÿôÿã âåðèðäè. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Äîäàã úàäàð-

úàäàð îëóá ïàðòëàéûðäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

5. ìÿú. Àäÿòÿí “ùèðñèíäÿí”, “àúûüûíäàí”

âÿ ñ. ñþçëÿðëÿ – áÿðê ùèðñëÿíìÿê, úîøìàã,

àúûãëàíìàã, ãÿçÿáëÿíìÿê. Ñàðû Ìóñà àúû-

üûíäàí ïàðòëàéûðäû. À.Øàèã. Áöíéàä Õÿëèëîâ

ãÿçÿáèíäÿí ïàðòëàìàã äÿðÿúÿñèíÿ ýÿëäè.

Ì.Ùöñåéí. // ìÿú. Ïàð÷àëàíìàã (öðÿê ùàã-

ãûíäà). [Àëû:] Áó ãàðà õÿáÿðäÿí ïàðòëàéûð

öðÿê; Ýåòìèð áîüàçûìäàí íÿ ñó, íÿ ÷þðÿê.

Ñ.Ðöñòÿì. // ìÿú. Ùèðñèíäÿí þçöíö ñàõëàéà

áèëìÿéèá äåìÿê. Úàâàí ýÿëèí ïàðòëàéûá áèð

ñóàë âåðäè.. Ñ.Ðÿùèìîâ. Ñÿëìèíàç àðâàä áþ-

éöðäÿí ïàðòëàäû.. Ì.Ùöñåéí.

6. ìÿú. äàí. Ïàõûëëûã åòìÿê, äàðýþçëöê åò-

ìÿê, ýþçö ýþòöðìÿìÿê, àúûã ÷ÿêìÿê. [Ðöñ-

òÿì:] Úàìààòûìûç äàðýþçäöð, áèðè èðÿëè ýå-

äÿíäÿ ïàðòëàéûðëàð, àüûçëàðûíà íÿ ýÿëäè äåéèð-

ëÿð. Ì.Èáðàùèìîâ.

ÏÀÐÒËÀÒÌÀ

“Ïàðòëàòìàã”äàí ô.èñ. [Äàø-

ëàð] êàíàë ãàçûëàðêÿí àïàðûëàí ïàðòëàòìà èø-

ëÿðèíèí íÿòèúÿñèäèð.. Ì.Èáðàùèìîâ.

ÏÀÐÒËÀÒÌÀÃ

ô. 1. Ïàðòëàéûø íÿòèúÿñèíäÿ

äàüûòìàã, ïàð÷àëàìàã. Äàüû ïàðòëàòìàã.

– [Ôèðÿíýèç:]  Ãàáàüû êÿñÿí, ìàíå îëàí ñàë

ãàéàëàðû íåúÿ äÿ ïàðòëàäûá äÿðÿéÿ åíäèðèðëÿð.

Á.Áàéðàìîâ. // Ïàðòëàéûø ÿìÿëÿ ýÿòèðèá äà-

üûòìàã, ìÿùâ åòìÿê. Äöøìÿí ýÿìèñèíè ïàðò-

ëàòìàã. Åëåêòðèê ñòàíñèéàñûíû ïàðòëàòìàã.

2. ìÿú. Ýöëëÿ èëÿ âóðóá þëäöðìÿê. [Ñÿðâÿð:]

Ãîë ãîé, éîõñà ïàðòëàäàðàì ñÿíè! Ö.Ùàúû-

áÿéîâ.

3. Ïàðòëàìàñûíà ñÿáÿá îëìàã (øèí âÿ ñ. ùàã-

ãûíäà). Øèíè ïàðòëàòìàã. Âîëåéáîë òîïóíó ïàðò-

ëàòìàã.

4. Éàðûã-éàðûã åòìÿê, öçÿðèíäÿ äÿðèí ÷àòëàð

ÿìÿëÿ ýÿòèðìÿê; ÷àòëàòìàã. Øàõòà äÿðèñèíè

ïàðòëàòäû. Éàüûø íàðëàðû ïàðòëàòäû. // ìÿú. Äà-

õèëè ÿçàá âåðìÿê, èíúèòìÿê, öçöíòö âåðìÿê

(àäÿòÿí “öðÿéèíè”, “áàøûíû” ñþçëÿðè èëÿ). Ùàã-

ñûçëûã àäàìû ïàðòëàäûð. – [Èíúÿ:] Äóðñóí äàéû,

àíëàò êè, ìÿí ìöãÿññèð äåéèëÿì, ìÿíèì öðÿ-

éèìè ïàðòëàòìàñûíëàð. Ú.Úàááàðëû. Áåéíèì-

äÿêè ãàðà ôèêèðëÿð áàøûìû ïàðòëàòìàã èñòÿéèðäè.

Ù.Íÿçÿðëè.

ÏÀÐÒËÀÉÀÍ

ñèô. 1. Á à õ ïàðòëàéûúû.

2. Ïàðòëàéûø íÿòèúÿñèíäÿ òÿëÿôôöç îëóíàí

(á à õ ïàðòëàéûø 3-úö ìÿíàäà). Ïàðòëàéàí

ñàìèòëÿð.

ÏÀÐÒËÀÉÛÚÛ

ñèô.  Ïàðòëàéàí, ïàðòëàäûúû.

Ïàðòëàéûúû ìàääÿëÿð.

ÏÀÐÒËÀÉÛØ

èñ. 1. Ïàðòëàìà èøè; ïàðòëàìà.

Ìÿðìèíèí ïàðòëàéûøû. Áîìáà ïàðòëàéûøû.

– [ßìðàùîâ:]  Áÿíä ãóðàíëàð áó ýöíëÿðäÿ

ïàðòëàéûø [èøëÿðè] àïàðàúàãëàð. Ã.Èëêèí.

2.  ôÿëñ. Ùÿð ùàíñû áèð ùàäèñÿíèí, àíòàãî-

íèñòèê çèääèééÿò ÿñàñûíäà êþùíÿ êåéôèééÿòäÿí

éåíè êåéôèééÿòÿ ñû÷ðàéûøâàðè êå÷ìÿñè ôîðìà-

ëàðûíäàí áèðè.

3. äèë÷. Ñÿñëÿðè òÿëÿôôöç åäÿðêÿí ãàïàíìûø

íèòã öçâëÿðèíèí àðàëàíìàñû íÿòèúÿñèíäÿ ùàâà

àõûíûíûí àíè îëàðàã ÷ûõìàñû.

4. ìÿú. Áàø âåðìÿ, ùÿéàòà êå÷ìÿ; îëìà.

Èíãèëàáè ïàðòëàéûø.

ÏÀÐÒËÀÉÛØËÛ

á à õ ïàðòëàéàí.

579

ÏÀÐÒËÀÄÛÚÛ

ÏÀÐÒËÀÉÛØËÛ

ÏÀÐÒÍÉÎÐ

èñ. [ôð.] ×åøèäëè ñàùÿëÿðäÿ áèð-

áèðèëÿ ãàðøûëûãëû ÿëàãÿäÿ îëàíëàðûí ùÿð áèðè;

òÿðÿô ìöãàáèëè.

Ï

ÁÐÓÑÈÍ

[ðóñ. ïàðóñèíà – éåëêÿíëèê

ïàð÷à] Êîáóä áÿðê êÿòàí ïàð÷à íþâö. // Ùÿ-

ìèí ïàð÷àäàí òèêèëìèø. Ïàðóñèí øàëâàð. – Ùÿð

èêè äèâàð óçóíó àü ïàðóñèí þðòöêëö ñòóëëàð äö-

çöëìöøäö. Ì.Ùöñåéí. [Îüëàíûí] ÿéíèíäÿ öòö-

ëÿíìèø àü ïàðóñèí ïàëòàð .. âàð èäè. È.ßôÿí-

äèéåâ.

ÏÀÑ

1

èñ.  1. Ùàâàäà âÿ ñóäà îêñèäëÿøìÿ

íÿòèúÿñèíäÿ äÿìèðèí öçÿðèíäÿ ÿìÿëÿ ýÿëÿí

ãûðìûçû-ãîíóð íàçèê òÿáÿãÿ; ïàõûð, úÿíý. Àäÿ-

òÿí öñò-áàøû äÿìèð ïàñû âÿ éàüäàí ÷èðêëÿíìèø,

ïàëòàðëàðû éàìàãëû îëàí ôÿùëÿëÿð éàâàø-éàâàø

èøÿ áàøëàéûð.. Ì.Èáðàùèìîâ. 

Ïàñ àòìàã

(áàñìàã, òóòìàã) –  á à õ ïàñëàíìàã. ..Ðÿô-

ëÿðäÿ ïàñ áàñìûø .. ãàáëàð öñò-öñòÿ éûüûëìûøäû.

×ÿìÿíçÿìèíëè. Áó íèçÿëÿð, áó ñöíýöëÿð ìó-

çåéëÿðäÿ ïàñ òóòàúàã. Ñ.Âóðüóí. Ïàñ éåìÿê –

ïàñäàí õàðàá îëìàã, éåéèëìÿê (ìåòàë øåéëÿð

ùàããûíäà). ..Äÿìèð úèâëÿðè, ìûõëàðû ïàñ éåéèá

íàçèëòìèøäè. Á.Áàéðàìîâ. // ìÿú. Îáðàçëû òÿø-

áåùëÿðäÿ.  Ýþçöì ýþðäö, ýþíëöì ãÿìäÿí

àéûëäû; Øèêÿñòÿ êþíëöìöí ïàñû ñèëèíäè. Àøûã

ßëÿñýÿð. ×ÿêÿðÿì ùÿð çàìàí éàñû; Ñèëèíìÿç

êþíëöìöí ïàñû. Àøûã Êÿðÿì.

2. õöñ. Áèòêèíèí (ÿñàñÿí éàðïàã âÿ ýþâäÿ-

ñèíèí) öçÿðèíäÿ òöôåéëè ýþáÿëÿêëÿð îëàí éåðäÿ

ÿìÿëÿ ýÿëÿí ñàðû-íàðûíúû ðÿíýëè ëÿêÿ.

3. ìÿú. Åéèá, íþãñàí, ëÿêÿ. 

Ïàñû (ïàñû-

íûí öñòö) à÷ûëìàã – åéáè, íþãñàíû, ýèçëè èø-

ëÿðè àøêàðà ÷ûõìàã, ôàø åäèëìÿê, èôøà îëóíìàã.

Ïàñûíû (ïàñûíûí öñòöíö) à÷ìàã – åéáèíè,

íþãñàíûíû, ýèçëè èøëÿðèíè à÷ûá äåìÿê, ôàø

åòìÿê, àøêàðà ÷ûõàðìàã. Ìÿíÿ ãîùóì îëäó

áó úöð áèÿäÿá; Âàðûìû êîðëàäû, ïàñûìû à÷äû.

Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

4. “Áèð” ñþçö èëÿ – áèð ìöääÿò, áèð âàõò.

..Àëû êèøè èëõûíû ÷þëÿ àïàðàð, áöòöí ýöíö îòà-

ðàð, ýåúÿäÿí äÿ áèð ïàñ êå÷ÿíäÿí ñîíðà õàë-

õàëà ýÿòèðÿðäè. “Êîðîüëó”. Èëéàñ ýåúÿäÿí áèð

ïàñ êå÷èðäèá, äóðóá ýåòìÿêäÿ îëñóí. (Íàüûë).

ÏÀÑ

2

èñ.  [ôð.] Îéóíäà íþâáÿíè áóðàõìàã

(“ìÿíäÿí êå÷äè” ìÿíàñûíäà).

ÏÀÑ

3

èñ. [èíý.] Òîïó áèð-áèðèíÿ þòöðìÿ.

ÏÀÑ

ÁÆ

[ôð.] Ùÿð èêè òÿðÿôèíäÿ äöêàíëàð

îëàí þðòöëö ãàëåðåéà. Êèòàá ïàñàæû. – [Îüëàí]

áèð ýöí øÿùÿðèí ÿí ìÿøùóð ïàñàæûíûí àíáà-

ðûíäà îëàí ìåéõàíà ãàðøûñûíäà äóðóá îâ àðà-

éûðäû. À.Øàèã.

ÏÀÑÀÃ

èñ. äàí. ×èðê, êèð, ùèñ. Ïàñàüûíû

éóìàã.

ÏÀÑÀÃËÛ

ñèô. äàí. ×èðêëè, êèðëè, ùèñëè. Ïà-

ñàãëû ïàëòàð.

ÏÀÑÕÀ

[ãÿä. éÿù. ïåñàù – êå÷ìÿ] 1. Õðèñ-

òèàíëûüûí ÿôñàíÿâè áàíèñè ñàéûëàí Èñàíûí “äèðèë-

ìÿñèíÿ” ùÿñð îëóíìóø õðèñòèàí éàç áàéðàìû.

2. Õðèñòèàíëàðäà ùÿìèí áàéðàì ìöíàñèáÿ-

òèëÿ áèøèðèëÿí äþðäöçëö êè÷èê ïèðàìèäà øÿêëèíäÿ

êÿñìèêëè øèðèí éåìÿê.

ÏÀÑÈÁÀÍ

èñ.  [ôàðñ.] êëàñ.  1. Ãàðîâóë÷ó,

ãîðóéóúó, êåøèê÷è, íÿçàðÿò÷è. Âàðäû Áîçëàð

àäûíäà áèð êþïÿéè; Ãîéóíóí ïàñèáàíû, ùÿì

êþìÿéè. Ñ.ß.Øèðâàíè.  Áàü÷àíûí âÿ ñàðàéûí

ÿòðàôûíäà äîëàøàí ïàñèáàíëàðûí ñÿñëÿðèíäÿí

áàøãà áèð ñÿñ éîõ èäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

2. ìÿú.  Ùàìè, ùèìàéÿ÷è. ßõëàãû ïîçüóí,

àäÿòè ïèñ, ïàñèáàíû éîõ; Ãÿëáèì éàíàð, îíà

äåéÿðÿì: “Àé éàçûã ÷îúóã!” À.Ñÿùùÿò. [Áÿù-

ðàì Ïÿðèéÿ:] Éîõ, éåíÿ ñÿùâ åäèðñèíèç, ìÿí

õèäìÿò÷è äåéèëÿì, ìÿí ÿìèì ãûçûíûí ïàñèáà-

íûéàì. Ú.Úàááàðëû.

ÏÀÑÈÁÀÍËÛÃ

èñ. êþùí. 1. Ïàñèáàíûí èøè,

âÿçèôÿñè; ãàðîâóë÷óëóã. Øÿùÿð éàòìûøäû. Òÿê-

áèð øÿùÿð ïàñèáàíëûüû åäÿí õîðóçëàð áèð-

áèðëÿðèíÿ îéàã îëäóãëàðûíû õÿáÿð âåðèðäèëÿð.

ß.Ùàãâåðäèéåâ.

2. Ùèìàéÿ÷èëèê, ùàìèëèê.

ÏÀÑÈÁÀÍÑÛÇ

ñèô. êþùí. Ïàñèáàíû îëìàéàí

(á à õ ïàñèáàí). Ö÷ íÿôÿð ôÿëÿêçÿäÿ ïàñèáàí-

ñûç äöíéà öçöíäÿ ãàëäû. Ú.Úàááàðëû.

ÏÀÑÈÔÈÑÒ

[ëàò.] Ïàñèôèçì òÿðÿôäàðû.

ÏÀÑÈÔÈ´ÇÌ

[ëàò. ïàúèôèúóñ – ñàêèòëÿøäèðÿí]

Ùÿð úöð ìöùàðèáÿíè, î úöìëÿäÿí ìèëëè àçàä-

ëûã, èíãèëàáè âÿ á. ÿäàëÿòëè ìöùàðèáÿëÿðè èíêàð

åäÿí âÿ ÿáÿäè ñöëùö êàïèòàëèçì ìöíàñèáÿò-

ëÿðèíèí ìþâúóäèééÿòè èëÿ áàüëàéàí ñèéàñè úÿ-

ðÿéàí.

Ï

ÁÑÊÂÈË

èñ. [àëì.] Òÿùãèðåäèúè, áþùòàí÷û

ÿñÿð.

ÏÀÑËÀÍÄÛÐÌÀ

“Ïàñëàíäûðìàã”äàí ô.èñ. 

ÏÀÑËÀÍÄÛÐÌÀÃ

ô. Áèð øåéèí ïàñ àòìà-

ñûíà, ïàñëàíìàñûíà ñÿáÿá îëìàã. Éàüûø äÿìèðè

ïàñëàíäûðäû.

ÏÀÑËÀÍÌÀ

“Ïàñëàíìàã”äàí ô.èñ.

ÏÀÑËÀÍÌÀÃ

ô. Äÿìèð øåéëÿðèí öçÿðèíäÿ

ïàñ ÿìÿëÿ ýÿëìÿê. [Öìèä] à÷ûã ùàâàäà ïàñ-

580

ÏÀÐÒÍÉÎÐ

ÏÀÑËÀÍÌÀÃ

ëàíìàüà áàøëàéàí áèð “Óíèâåðñàë”à éàõûí-

ëàøûá áàõäû. Á.Áàéðàìîâ.

ÏÀÑËÀÍÌÛØ

ô.ñèô.  Ïàñ àòìûø, öñòöíö ïàñ

áàñìûø, ïàñëà þðòöëìöø; ïàñëû. Ïàñëàíìûø ãûôûë.

Ïàñëàíìûø áû÷àã. – Î ýöíäÿí øàèð èëÿ Àôàã

áàü÷àëàðûíû ïàñëàíìûø íèçÿ, ãàëõàí âÿ ãûëûíú

ïàð÷àëàðûíäàí òÿìèçëÿäèëÿð.. ß.Ìÿììÿäõàíëû.

ÏÀÑËÀÒÌÀ

“Ïàñëàòìàã”äàí ô.èñ. 

ÏÀÑËÀÒÌÀÃ

á à õ ïàñëàíäûðìàã.

ÏÀÑËÛ

ñèô.  Ïàñû îëàí, ïàñ àòìûø; ïàõûðëû,

úÿíýëè. Ïàñëû ãàçàí. – Òåç-ýåú ãûðûëàúàã ïàñëû

çÿíúèðëÿð; Àë ýåéèá äîüàúàã àçàä áèð ñÿùÿð.

Ñ.Âóðüóí. [Îòàãäà] àüçûíäàí éóìðóã èðèëèêäÿ

ïàñëû ãûôûë àñûëìûø ñàíäûã, ñàíäûüûí öñòöíäÿ

áèð úöò ãàðà õðîì ÷ÿêìÿ .. âàðäû. È.Ùöñåéíîâ.

// Ìÿú. ìÿíàäà. ßíòèãÿíèí ñÿñè .. çöëìÿò ýå-

úÿäÿ àõàí óëäóç êèìè ïàñëû ãÿëáëÿðÿ íóð ñÿïèá

òåç þòÿð, òÿêðàð îëóíìàçäû. Ìèð Úÿëàë.

ÏÀÑËÛËÛÃ

èñ. Ïàñëû øåéèí ùàë âÿ êåéôèééÿòè.

Ï

ÁÑÏÎÐÒ

[ôð.] 1. Ñàùèáèíèí øÿõñèééÿòèíè

âÿ âÿòÿíäàøëûüûíû òÿñäèã åäÿí ñÿíÿä. Õàðèúè

ïàñïîðò.

2. Ùÿð ùàíñû áèð ìàøûí, àâàäàíëûã, ãóðüó,

òÿñÿððöôàò àëÿòè âÿ ñ. ùàããûíäà ÿñàñ ìÿëóìàò-

ëàð éàçûëìûø ãåéä øÿùàäÿòíàìÿñè. Àâòîìà-

øûíûí ïàñïîðòó. Äÿçýàùûí ïàñïîðòó. Òåëåâè-

çîðóí ïàñïîðòó.

ÏÀÑÏÎÐÒ×Ó

èñ. Ïàñïîðòëàðû ãåéä åäÿí èø÷è.

Ïàñïîðò÷óíóí ãÿáóë ñààòëàðû. Ïàñïîðòó ïàñ-

ïîðò÷óéà âåðìÿê.

ÏÀÑÏÎÐÒËÀØÄÛÐÛËÌÀ

ô.èñ. Ïàñïîðò ñèñ-

òåìè òÿòáèã åäèëìÿ, ïàñïîðò âåðèëìÿ, áèð øåé

ö÷öí ïàñïîðò òÿðòèá åäèëìÿ. ßùàëèíèí ïàñ-

ïîðòëàøäûðûëìàñû. Àâàäàíëûüûí ïàñïîðòëàøäû-

ðûëìàñû.

ÏÀÑÑ

ÁÒ

èñ. [àëì.] Øèìàë âÿ úÿíóá éàðûì-

êöðÿëÿðèíäÿ òðîïèêëÿð âÿ åêâàòîð àðàñûíäàêû

ñàùÿëÿðäÿ ÿñÿí äàèìè øèìàë-øÿðã êöëÿéè. Ïàñ-

ñàòëàð àâðîïàëûëàðà ùÿëÿ Êîëóìáóí áèðèíúè

åêñïåäèñèéàñûíäàí ìÿëóì èäè.

ÏÀÑÑÈÂ

1

[ëàò. ïàññèâóñ – ôÿàëèééÿòñèç] ìàë.

Ìöÿññèñÿíèí áîðú âÿ òÿÿùùöäëÿðèíèí ìÿú-

ìóñó (àêòèâ

2

ÿêñè).

ÏÀÑÑÈÂ

2

[ëàò.] 1. ñèô.  Ãåéðè-ôÿàë, ëàãåéä.

Ïàññèâ ìöíàñèáÿò. Ïàññèâ ìöáàðèçÿ. Ïàññèâ

ðîë. Ïàññèâ ìöøàùèäÿ.

2. ãðàì. Ôåèëèí ìÿúùóë ôîðìàñû.

◊ Ïàññèâ ñå÷êè ùöãóãó – âÿòÿíäàøëàðûí

íöìàéÿíäÿëè äþâëÿò îðãàíëàðûíà ñå÷èëìÿê

ùöãóãó.

ÏÀÑÑÈÂËßØÌß

“Ïàññèâëÿøìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÀÑÑÈÂËßØÌßÊ

ô. Ïàññèâ îëìàã, ôÿàëèé-

éÿòñèçëÿøìÿê, ýåòäèêúÿ ôÿàëèééÿòñèç îëìàã,

ôÿàëèééÿòäÿí äöøìÿê.

ÏÀÑÑÈÂËÈÊ

èñ. Ôÿàëèééÿòñèçëèê, ëàãåéäëèê,

ùÿðÿêÿòñèçëèê. [Ùÿñÿí] íþãñàíëàðû áîéíóíà

àëûð, öçâëÿðèí êþìÿê åòìÿäèéèíäÿí, ïàññèâëè-

éèíäÿí øèêàéÿòëÿíèð. Ìèð Úÿëàë.

Ï