” kafedrasi 5111018 “KT: Informatika va at”

-DBE administrator - bu utilita bo’lib MBga psevdonimlar, parametrlar va MB o’rnatish uchun ishlatiladi. Delphida tuzilgan ilova yordamida MB bilan ishlash vaqtida Mbdan foydalanish uning psevdonimi bo’yicha amalga oshiriladi.
-DataBase Destop (DBD). Mbni ko’rish, taxrirlash va tashkil qilish uchun maxsus vosita (utilita). Bu utilita asosan Paradox va Dbase MBBT uchun uning jadvallari
bilan ishlashga yo’naltirilgan bo’lib, ayrim hollarda boshqa tashqi MBBT jadvallari bilan ishlashda ham foydalaniladi. Ilovalarning o’zaro bog`lanishining umumiy modeli quyidagi sxemada berilgan. otlar bazasida ishlash
-DataBase Explorer (SQL Explorer). MB psevdonimi, konfigurastiyasi va strukturasini ko’rish, hamda MB jadvaliga so’rov berish utilitalarini o’z ichiga oladi.
-SQL manitor. SQL so’rovlarini bajarish vositasi.
-Visual Query Builder. Delphi tarkibiga kiruvchi vosita bo’lib, SQL –so’rovlarini avtomatlashtirishni tashkil etadi.
-Data Dictionary –ma’lumotlar lug`ati. MB jadvali maydonlari atributini saqlaydigan vosita.
BDE bo’limi – bir nechta komponentalardan tashkil topib,ular quyidagilar:
Table – ma’lumotlar omborini (faylni) bog`lash. TTable ob’ekti ma’lumotlar omboridagi mavjud jadval bilan mulokot o’rnatish uchun xizmat qiladi. TTable ixtiyoriy tipdagi (FoxPro, ODBC, SQL ...) ma’lumotlar omborining har bir yozuviga va maydoniga to’g`ridan-to’g`ri murojaat qila oladi. Bu komponent shuningdek, alohida hisobotlar bilan ham muloqot o’rnata oladi. TTABLE ob’ektidan foydalanishdan oldin unga ma’lumotlar ombori alyasini ulash kerak, ya’ni shu komponentning DatabaseName xususiyatida chiqadigan ro’yxatdan kerakli alyasni tanlash va TableName xususiyatidagi ro’yxatdan kerakli jadval nomini tanlash kerak. TTABLE ob’ektini faollashtirish uchun Active xususiyati qiymatini true ga o’tkazish kerak.
Query – ma’lumotlar omboridagi yozuvlarni boshqarish.
StoredProc – serverdan ma’lumotlar omborini yuklash.
Database – yagona ma’lumotlar omborini bog`lash
Delphida ilova yordamida MBdan foydalanish uchun Ilova=> BDE=> MB
ketma-ketligi bajariladi. Bu shuni bildiradiki har qanday MBga ilovadan murojaat qilinganda uning aniq adresi BDEga uzatiladi. BDE o’zining maxsus funksiyalarini MB bilan bog`lanishda ishlatadi. BDE aniq bir MB bilan ishlaganda quyidagilarni bilishi kerak.
-MB qaysi joyda joylashganligini;
-MB parametrlari haqidagi ma’lumotni.
MB parametrlari va uning joylashishi MB psevdonimida aniqlanadi. Psevdonim - MB ga berilgan biror nom bo’lib MBga mantiqiy murojaat qilinganda ishlatiladi.
MB psevdonimi BDE adminisrator utilitasi yordamida aniqlanadi. MBning har bir jadvali uchun fayl tuziladi. Xuddi shunday jadval indekslari va memo maydonlari uchun maxsus fayllar tuziladi. MBga dastur va utilitalardan murojaat qilinish MBning psevdonimidan amalga oshiriladi. Psevdonim BDE administrator utilitasi yordamida aniqlanadi. Psevdonim - biror bir nom bo’lib MBga Delphi komponenti ilovalari (masalan Ttable va Tquery) tamonidan mantiqiy murojaat qilishda ishlatiladi. Aytaylik biz tashkil qilishimiz kerak bo’lgan MB “C:\PROBA\” katologida joylashsin. Biz tashkil qiladigan psevdonim nomi aytaylik “Proba” bo’lsin. BDE administrator utilitasini ishga tushiramiz. Asosiy menyudan Object/New buruqlarini tanlaymiz. Hosil bo’lgan darchadan tuziladigan MB turini aniqlash uchun “Standart” parametrini o’zgartirmasdan Ok tugmasini bosamiz. Chap oynada (MB administratori oynasida) biz “Standart1” nomini ko’ramiz va uni “Proba”ga o’zgartiramiz. O`ng oynada MB parametrlari berilgan, u yerda faqat Path (yo’l) o’zgartiriliadi. Bu parametr MB katalogiga yo’lni ko’rsatadi. Path nomini ko’rsatib, o’ng darchadan uch nuqtali tugmani va keyin chap oynadan “Proba”ni tanlab Ok tugmasini bosamiz. MB uchun aniqlangan psevdonimni saqlash uchun chap oynaga kelib, sichqoncha o’ng tugmasini chiqillatib dialog oynasidan “Apply” elementini tanlaymiz va Ok tugmasini bosamiz. Keyin esa BDE administratoridan chiqamiz.
MBni psevdonimini tuzishni yanada chuqurroq ko’rib chiqaylik. Uning algoritmi quyidacha:
1.BDE administrator utilitasi ishga tushiriladi.
2.Menyudan Object=>New buyrug`i beriladi.
3.Darchadan Standart turi o’zgartirilmasdan Ok tugmasi bosiladi.

4.Chap oynadan Standart1 nomi yangi psevdonim nomiga o’zgartiriladi.
5.O’ng oynada Path qatoriga o’tilib, uch nuqtali tugmacha va keyin Ok bosiladi.
6.Menyudan Object=>Apply=>Ok buyrug`i beriladi.
7.BDE administratordan chiqiladi.