• Основные стратегические варианты

Bozorning raqobatchilik haritasi
- 1) raqobatchilarini bozorda egallab 
turgan o‘rniga ko‘ra tasniflash; 2) bozorda raqobatchining o‘rnini nazorat 
qilish imkonini beruvchi raqobatchilar ulushini taqsimlash. Aniq tovar 
bozorlarida raqobatchilarning o‘rnini talil qilish natijasida aniqlanadi. 
Brending
- marketing kommunikatsiyalari tizimining firma stili va 
uning elementlarini ishlab chiqish, firmani raqobatchilardan ajratib turuvchi 
o‘ziga xos imidjini yaratish sohasi 
Gorizontal
diversifikatsiya
- firma assortimentini ayni paytda ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar bilan bog‘liq bo‘lmagan, biroq mijozlarning 
qiziqishini uyg‘otishi mumkin bo‘lgan mahsulotlar bilan to‘ldirish. 
Demping
- tovarni o‘rtacha bozor narxidan arzon, ba’zida hatto o‘z 
tannarxidan arzon narxda sotish. Ko‘pchilik garb mamlakatlarida milliy ishlab 
chiqaruvchilar foydasini himoya qiluvchi va aksari hollarda boshqa 

---

164 
mamlakatlardan raqobatning kuchli emasligi sababli arzon narxda tovar olib 
kirishni ta’kiklovchi antidemping qonunlar amal qiladi. 
Diversifikatsiya
- 1) tovar strategiyasi turi, unga asosan korxona ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar sonini kengaytiradi; 2) yangi bozorlarni egallab 
olish va qo‘shimcha foyda olish maqsadida ishlab chiqarishning bir-biri bilan 
bog‘liq bo‘lmagan ikki yoki undan ortiq turini bir vaqtning o‘zida 
kengaytirish va rivojlantirish. 
Imij
- tovar obrazi, uning biron narsani eslatishi, o‘xshashi va aks 
ettirishi, tovar bozori iqtisodiyotiga chambarchas bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy-
psihologik holat. Tovar imiji tovarning obro‘yi, tovar markasi, tovar ishlab 
chiqarilgan korxona va mamlakat bilan assotsiatsiyalashadi. 
Informaцiya (axborotlar, ma’lumotlar)
- 1) ishlarning ahvoli haqida 
xabardor qilish; 2) tadbirkorlik, marketing va boshqa faoliyat turlari oldida 
to‘rgan vazifalarni bajarishda yordam berishi mumkin bo‘lgan turli xil bilim 
va ma’lumotlar; 3) marketing tizimi subyektlarining o‘zaro munosabatlar 
jarayonidagi bevosita va teskari aloqa natijalari tavsifnomasi; 4) turli xil 
energiyalarning o‘zaro aloqalari natijasi.