― pul va banklar

5.2-rasm. 1929-1933-yillarda ortiqcha zaxira stavkasi va valuta stavkasi 
Birinchi bank sarosimasi davomida (1930 yil, oktabr – 1931 yil, yanvar) c 
ko‘tarilishni bochladi, bu vaqtda e 1930 yil noyabrdan 1931 yil yanvarigacha ikka 
baravardan ko‘proq oshgan. Keyinchalik, bank inqirozining davom etishi ikkala c 
da ham va e da ham o‘sishni davom etishiga olib bordi 
Bank sohasining inqirozi 1931 yildan 1933 yilgacha davom etdi va bizning 
model davomi orqali namuna bashorat qilindi: c o‘sishni davom etdi va e ham. 
Inqirozning oxiriga kelib 1933 yilning martida pul taklifi (M1) 25%ga susaydi – 
butun Amerika tarixidagi eng katta susayish – va bu millatning eng yomon 
iqtisodiy qisqarishi bilan bir vaqtda ro‘y bergan. Ushbu susayish monetar baza 
darajasida 20% o‘sishga qaramay sodir bo‘lganligi ajoyibdir . Monetar baza c dagi 
o‘zgarishlar qanchalik muhimligini ifodalaydi va a ning bank sarosimasi davomida 
pul taklifining aniqlanishida bo‘lishi mumkin. Bu yana Fedning monetary siyosatni 
boshqarish kasbi omonatchi va bank tabiati orqali murakkablashishi mumkin. 
2007-2009-yillarda Moliyaviy Inqiroz va Pul Taklifi 
Oldingi mavzu pul taklifi va monetar bazaning doim birgalikda 
harakatlanmasligini ko‘rsatadi. 
Oxirgi 
moliyaviy 
inqirozlar, 
4-shaklda 
ko‘rsatilganidek, moliyaviy 
inqirozlarni to`xtatish uchun qar bershning yangi qulayliklari yaratilganligi va 
Federal Zaxiraning mol mulklarni sotib olganligi natijasida pul bazasi 200 %dan 

---

oshgan bir paytda pul taklifi 25%dan kamroqqa ko`tarilgan. Namunaviy pul taklifi 
buni qanday izohlaydi? 
5.3.-rasm. 1929-1933 yillarda
3-rasm 2007-2009 yillar davri uchun bo`lgan muomaladagi valyuta c va 
zaxiradagi ortiqcha valyuta c ni ko`rsatadi. Biz shuni ko`rishimiz mumkinki , 
muomaladagi valyuta bu davr mobaynida kamayib ketgan, bizning namunviy pul 
taklifida pul taklifini oshirish tavsiya qilinadi, chunki u bankdagi pulni ( depozitni) 
umumiy hajmini oshiradi.
Har qanday holatda ham c dagi pasayishning natijalari zaxiradagi qo‘shimcha 
valuta c dagi kutilmagan ko‘taririlish orqali boshqariladi, m bu davr mobaynida 
500 dan ortiq omillarni yuzaga keltiradi.M1 va pul bazasi C dagi o‘sish uchun izoh 
shundan iboratki,banklar ulkan mablag‘ni zaxirada ushlab turishga harakat qiladi, 
chunki Federal Zaxira bu zaxiralar uchun foiz to‘lashni boshlaydi va bu foizning 
qiymati koeffitsiyentini oshiradi,hamda banklar mablag‘ evaziga ularni qarzga 
berib tura oladi.