Pul massasi jarayoni qisqacha tafsiloti Bizda hozir pul massasi jarayoni namunasi bor. Bu jarayonda Federal zaxira,
depozitorlar va banklar to‘g‘ridan to‘g‘ri pul massasiga ta‘sir o‘tkazadi. 1 jadvalda
pul massasi yo‘qorida muhokama bo‘lgan 5 ta faktorga javob beradi va quyida
qisqacha synopsis berilgan (5.2-jadval).
O‘zgaruvchilar asosiy ta‘sir kuchiga ega ishtirokchilari orqali guruhlanadi.
Masalan Federal zaxira birinchi ikkita o‘zgaruvchini nazorat qilish orqali pul
taklifiga ta‘sir ko‘rsatadi. Depozitorlar pul taklifiga valyutani saqlab turish qarori
orqali ta‘sir qiladi, banklar esa Federal zaxiradan qarz olish va zaxirlarni oshirish
qarori orqali pul taklifiga ta‘sir ko‘rsatadi.
Pul multiplikatori
Pul multiplikatori – muomaladagi pul massasini qay darajada o‘sib yoki
kamayib borayotganini ko‘rsatadi.
Yuqoridagi bo‘limdan olingan ma‘lumotlar pul taklifi jarayoni ishlashini
tushunish uchun yetarli. Matematikaga tayanadigan odamlar yuqoridagi natijalarni
pul multiplikatori nazariyasi orqali farqlaydi, …….. bu pul bazasini o‘zgarishining
pul taklifiga ta‘sirini ifodalaydi. Pul taklifi, pul multiplkatori va pul bazasi
o‘rtasidagi aloqadorlik quyidagi tenglik orqali ifodalanadi:
M=m x MB
Pul multiplikatoridagi m bizga shuni anglatadiki pul bazasining ko‘payishi
pul taklifidan kelib chiqadi. Chunki pul multiplikatori doim birdan katta, mos pul
bazasi qadri yuqori pul, quyidagi mazmunni bildiradi: pul bazasini 1 $ ga
o‘zgarishi pul taklifini 1 $ dan ko‘proqqa o‘zgarishiga olib keladi.
5.2-jadval Pul massasiga ta‘sir etuvchi omillar tahlili pul massasi qaytimi ishtiro kchi o'zgar ish o'zgaruvch anlik pul massasi
