“ tasdiqlayman” Qumqo„rg„on tuman ixtisoslashtirilgan maktabi direktori: D. Qo„ziyeva “ ” 2023-yil Ixtisoslashtirilgan ta‟lim muassasalari agentligi tizimidagi Qumqo„rg„on tuman ixtisoslashtirilgan maktabi “ ”

1-bob. Umumiy qoidalar 
1. Umumiy oʻrta taʼlim muassasasining takomillashtirilgan namunaviy odob-axloq qoidalari 
(keyingi oʻrinlarda – Qoidalar) umumiy oʻrta taʼlim muassasasi ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari 
uchun odob-axloq tamoyillari, xulq-atvor meʼyorlariga qoʻyiladigan talablarni belgilaydi. 
Ushbu Qoidalar umumiy oʻrta taʼlim muassasasida (keyingi oʻrinlarda – taʼlim muassasasi) taʼlim 
va tarbiyaning oʻzaro uygʻunligini taʼminlash, oʻqituvchi mavqeyining daxlsizligini eʼtirof etish, 
doʻstona va ishchanlik muhitini yaratish, oʻquvchilar tomonidan oʻquv dasturini muvaffaqiyatli 
oʻzlashtirish, inson va uning huquqlariga hurmatni oshirish, odob-axloq va muloqot madaniyatini 
rivojlantirishga qaratilgan.
2. Mazkur Qoidalar Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi tasarrufidagi taʼlim muassasalarida 
tatbiq etiladi, nodavlat va boshqa turdagi oʻquv muassasalari uchun tavsiyaviy xususiyatga ega.
3. Qoidalarning maqsadi taʼlim muassasasida sogʻlom ijtimoiy-psixologik muhitni shakllantirish, 
oʻquvchilarga zamon talablari va milliy qadriyatlar asosida taʼlim-tarbiya berish, shaxs va uning 
huquqlarini hurmat qilish, odob-axloq madaniyati va muloqot qobiliyatini rivojlantirish, yuksak 
maʼnaviy-axloqiy fazilatlarini shakllantirish, oʻquvchilar sogʻligʻini saqlash, ta‟lim-tarbiya jarayoni 
ishtirokchilari xavfsizligini taʼminlashga imkon beradigan doʻstona ish muhitini yaratish va taʼlim 
muassasasi mulkini asrab-avaylashdan iborat. 
4. Qoidalar taʼlim muassasasi va uning hududida, darsda, tanaffusda, darsdan tashqari 
mashgʻulotlar paytida, taʼlim va tarbiya bilan bogʻliq tadbirlarda ta‟lim-tarbiya jarayoni 
ishtirokchilarining oʻzlarini tutishni tartibga soladigan me‟yorlar toʻplami hisoblanadi.
5. Mazkur Qoida talablari ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari uchun taʼlim muassasasi hududi 
doirasida majburiy hisoblanadi.
2-bob. Ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining Qoidalarga rioya qilishi
6. Taʼlim muassasasida shaffoflik, hamjihatlik, bagʻrikenglik, oʻzaro ishonch, izzat-hurmat, 
xavfsiz, doʻstona muhitni yaratish ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining oʻzaro munosabatlaridagi 
muhim shartlardan biri hisoblanadi. 
7. Taʼlim muassasalari har bir oʻquvchiga eʼtiborli va odilona munosabatda boʻladi, taʼlim-tarbiya 
jarayonida barcha oʻquvchilarning bilim olishlari uchun teng imkoniyatlarni yaratadi.
Taʼlim muassasasining ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari: 
taʼlim-tarbiya jarayonida vujudga kelgan muammolarni, shu jumladan, intizom bilan bogʻliq 
muammolarni Oʻzbekiston Respublikasi Qonunlari va qonun osti hujjatlariga va ushbu Qoidalarga 
koʻra hal etadi;
oʻquvchilarning jismoniy, fiziologik va psixologik rivojlanish darajasi, ularning shaxsiy hayotini 
hurmat qilish, ota-onalarining (oila) qonuniy manfaatlarini hisobga olish, oʻquvchi haqidagi shaxsiy 
maʼlumotlar maxfiyligini saqlashga amal qilishi kerak. 
8. Oʻquvchini oʻquv jarayonida ishtirok etishidan chetlatish, uni oʻz kuchi bilan erishgan 
imtiyozidan mahrum qilish, asossiz imtiyoz berishga yoʻl qo„yilmaydi. 

---

9. Taʼlim muassasasi hududida har bir ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari hamda tashrif 
buyuruvchi boshqa fuqarolar shaxsiy mobil aloqa vositalarini ovozsiz holatga keltirishlari, ta‟lim 
muassasalarida ichki imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda (maktab foyesi, ma‟naviyat xonasi, sinf 
xonalari va boshqa qulflanadigan joylarda) qulfli qutilar tashkil etilishi, ta‟lim muassasasining binosiga 
kirilganda mobil aloqa vositalarini topshirish va dars jarayonlari tugagandan so„ng qabul qilib olish 
tartibini yo„lga qo„yish tavsiya etiladi. 
Ta‟lim muassasasida pedagog va texnik xodimlar hamda tashrif buyuruvchi boshqa shaxslar 
tomonidan mobil telefondan foydalanish qoidalariga rioya 5 etilishini maktab rahbariyati, o„quvchilar 
tomonidan mobil telefondan foydalanish qoidalariga rioya etilishini barcha pedagoglar, jumladan sinf 
rahbarlari shaxsan nazorat qiladi. 
Oʻqituvchi tomonidan ogohlantirilishiga qaramay dars jarayonida telefondan foydalanish holatlari 
davom etganda fan o„qituvchisi, sinf rahbari, direktor o„rinbosari, psixolog (inspektor-psixolog) 
ishtirokida oʻquvchining telefoni (smartfon, planshet va boshqa qurilmalar) olib qoʻyiladi va holat 
yuzasidan maktab direktori hamda oʻquvchining ota-onasi yoki boshqa qonuniy vakillari 
ogohlantiriladi. Maktabning “Oila-mahalla-ta‟lim muassasasi” hamkorligi Jamoat kengashi va kuzatuv 
kengashi a‟zolari ishtirokida holat muhokama etilib, tegishli tushuntirishlar olib borilganidan soʻng 
mobil aloqa vositalari oʻquvchining ota-onasi yoki boshqa qonuniy vakillariga qaytarib beriladi.
Shunday holat oʻquv yili davomida bir o„quvchi tomonidan ikki va undan ortiq marotaba 
takrorlanganda oʻquvchining ota-onasi yoki boshqa qonuniy vakillari Oʻzbekiston Respublikasining 
Maʼmuriy javobgarlik toʻgʻrisidagi kodeksining tegishli moddasi asosida maʼmuriy javobgarlikka 
tortiladi, oʻquvchi ichki ishlar organlarining profilaktik roʻyxatiga olinadi.
10. Ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari taʼlim muassasasida quyidagilarga amal qilishlari 
lozim:
pedagog shaʼni va qadr-qimmatini hurmat qilishlari;
oʻzaro munosabatlarda yagona jamoa sifatida hurmat, doʻstlik, hamjihatlik, halollik va adolat 
tamoyillariga rioya etishlari;
turli xil zoʻravonlik va kamsituvchi (bulling) xatti-harakatlariga yoʻl qoʻymaslik;
pedagog va oʻquvchilar tasdiqlangan mashgʻulotlar jadvali asosida ishga va darsga oʻz vaqtida 
kelishlari;
taʼlim muassasasining hududi va yoʻlaklarida tartib bilan yurishlari; 
bir-biri bilan salomlashishlari, bunda, oʻquvchilar pedagoglarga, kichik yoshdagilar katta 
yoshdagilarga birinchi boʻlib salom berishlari (ushbu holatlarda qoʻl berib soʻrashish istisno boʻlib, 
yoshi katta shaxslar yoki xotin-qizlar birinchi boʻlib qoʻl uzatganidan keyingina ularga javoban qoʻl 
uzatishlari tavsiya etiladi); 
pedagog va texnik xodimlardan ish vaqtida kasb etikasi hamda maktabning ustavi bilan 
tasdiqlangan talablarga koʻra kiyinishlari; 
kiyimlarning oʻta tor yoki oʻta keng bichimda boʻlmasligi;
kiyimlarning toza va dazmollangan boʻlishi. 
Taʼlim muassasa ustavida ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining mehnat faoliyati davomida 
kiyinish madaniyatiga boʻlgan talablar aks ettirilmagan boʻlsa, quyidagilar namunaviy talab sifatida 
tavsiya etiladi:
erkaklar mavsumga qarab – klassik uslubdagi shim, kostyum-shim (imkon qadar qora, toʻq koʻk 
rangdagi), koʻylak (oq, havorang va shu kabi), boʻyinbogʻ, poyabzal (qora rangda boʻlishi tavsiya 
etiladi) kiyishi;
ayollar mavsumga qarab – klassik uslubdagi yubka, kostyum-yubka (imkon qadar qora, toʻq koʻk 
rangdagi), havo haroratiga qarab klassik uslubdagi shim 6 (imkon qadar qora, toʻq koʻk rangdagi), 
tanani ochiq koʻrsatib turmaydigan yupqa (harir) boʻlmagan kofta (oq, havorang va shu kabi), koʻylak, 
past poshnali yoki poshnasiz poyabzal (qora rangda boʻlishi tavsiya etiladi) kiyishi;
(Taʼlim muassasa Ustavi bilan taʼlim muassasasi rahbariyati va pedagog xodimlari formasining 
rangi va qoʻshimcha belgilariga oʻzgartirishlar kiritilishi mumkin). 
umumeʼtirof etilgan milliy-anʼanaviy shakllarga va maʼnaviy-axloqiy tarbiyaga zid keladigan yoki 
sport (dars jarayonida maxsus yoki sport kiyimida jismoniy tarbiya va chaqiriqqa qadar boshlangʻich 
tayyorgarlik fanlari oʻqituvchilarining yurishiga ruxsat beriladi, shuningdek, taʼlim muassasasi hududida 
oʻtkaziladigan turli sport va koʻngilochar tadbirlar bundan mustasno) kiyimlarida boʻlmasligi lozim.
Shuningdek, ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining tashqi koʻrinishi boʻyicha quyidagi 
talablar belgilanadi: 

---

tanasining ochiq qismiga tatuirovka tushirilmagan yoki pirsing qilinmagan boʻlishi, sochi tartibga 
keltirilgan va yorqin (gʻayrioddiy) ranglarga boʻyalmagan boʻlishi;
erkaklarning soqoli olingan boʻlishi;
ayollar quloq va barmoqlardan tashqari tananing turli qismlariga zirak yoki metall buyumlar taqib 
yurmasligi; 
oʻz faoliyatida manfaatlar toʻqnashuviga sabab boʻladigan holatlarga yoʻl qoʻymasliklari;
pedagoglar oʻzining pedagogik va psixologik sohadagi bilim va ko„nikmalarini doim 
takomillashtirib borishi, shu bilan birga malakasini hamda professionallik darajasini oshirishga koʻmak 
beradigan tadbirlarda muntazam ishtirok etishi;
pedagoglar huquqiy ong va huquqiy madaniyatni shakllantirishga qaratilgan Oʻzbekiston 
Respublikasi Qonunlari, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni va qarorlari, Oʻzbekiston 
Respublikasi Hukumatining qarorlari va boshqa normativ-huquqiy hujjatlari bilan tanishib borishi, 
ularga ogʻishmasdan amal qilishi, mavjud barcha standartlar, bayonlar, tavsiyalardan xabardor boʻlishi 
lozim.
11. Taʼlim muassasasi hududida ta‟lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining munosabatlari oʻzaro 
hurmat va xushmuomalalik tamoyillariga asoslanishi lozim, biror bir taraf tomonidan boshqasining 
shaxsiyatiga zoʻravonlikni (bulling) aks ettiruvchi va kamsituvchi (diskriminatsiya) xatti-harakatlarning 
sodir etilishiga yoʻl qoʻyilmaydi; 
oʻquvchining ota-onasi yoki boshqa qonuniy vakillari taʼlim muassasasidagi dars jarayoniga 
aralashishi mumkin emas, tomonlar oʻrtasida yuzaga keladigan bahsli vaziyatlar faqatgina muassasa 
rahbariyati (direktor va uning oʻrinbosarlari) hamda muassasa psixologi bilan dars jarayoniga xalaqit 
bermagan holatda hal etiladi;
tomonlar bahsli vaziyatlar yuzasidan kelishuvga erishmagan holatlarda oʻzini oʻzi boshqarish 
organlari vakili va taʼlim muassasasiga biriktirilgan ichki ishlar organlarining inspektor-psixologiga 
murojaat etiladi;
taʼlim muassasasi oʻquvchi manfaatlari yoʻlida barcha maʼlumotni oʻquvchining ota-onasi yoki 
boshqa qonuniy vakillariga yetkazadi;
pedagog taʼlim muassasasi, oila va jamiyat oʻrtasidagi munosabatlarda pozitiv va faolligini 
namoyish etishi lozim. 
12. Pedagoglar dars mashgʻulotlari boshlanganidan soʻng besh daqiqa ichida oʻquvchilarning 
davomatini aniqlash, surunkali va muntazam dars qoldirayotgan oʻquvchilar haqida muassasa 
rahbariyatiga yozma ravishda ma‟lumot taqdim etishi talab etiladi.