Biosfera (yunoncha «bios» — hayot, «sfera» — shar so'zlaridan olin- gan). Biosfera tirik organizmlar yashaydigan va ular ta’sirida o'zgarib turadigan yer sharining bir qismi hisoblanadi. Yerdagi hamma biogeotsenozlaniing yig'indisi biosferani tashkil qiladi. Shunday qilib, biosferaning elementar (eng kichik) birligi beogeotsenozlardir.
Biosferaga juda qadiiniy bakteriyalardan tortib, odamgacha bo'lgan organizmlar kiradi. Biosfera tirik va o*lik tarkibiy qismdan iborat. Sayyoramizda yashaydigan hamma tirik organizmlaming yig'indisi (bakteriyalar, o'simliklar, hayvonlar) biosferaning tirik qismini tashkil etadi. Tirik organizmlar asosan yerning gazsimon (atmosfera), suyuq (gidrosfcra), qattiq (litosfera) qobiqlarida joylashgan. Keyingi malumotlarga qaraganda biosferaning yuqorigi chegarasi dengiz sathidan 22 km balandlikda troposferada va paski chegarasi (litosferaning) 3—5 km Mintaqa biosferasiga sanoatning ta'siri, trasportning ta'siri, qishloq xo’jaligining ta'siri. Mintaqa biosferasiga sanoatning ta'siri. O’zbekiston sanoat markazlarida atmosfera havosining ifloslanish dinamikasi. Mintaqa biosferasiga transportning ta'siri. Mintaqa biosferasiga qishloq xo’jaligining ta'siri. Kimyolashtirish vositalaridan foydalanishning ijtimoiy-ekologik muammolari
Biosferada tirik organizm eng muhim ahamiyatga ega bo'lib, akade- mik V.I.Vemadskiy ularning quyidagi funksiyalarini bclgilab berdi:
Gaz ahna.shini.shi,konsentratsiyalash funksiyasi, oksidlanish - qaytarilish funksiyasi.biokimyoviy funksiyalari mavjud. Bu funksiya natijasida organizmlarning oziqlanishi, nafas olishi, ko'payishi, oigan organizmlarning parchalanishi, chirishi kabi jarayonlar bo'lib turadi. Biosferaning eng asosiy funksiyalaridan biri kimyoviy elementlarning davriy aylanishini ta’minlashdir. Biosferadagi biotik aylanish yerda yashay- digan hamma tirik organizmlar ishtirokida bo'ladi. Kimyoviy elementlarning bir-birikmadan ikkinchisiga yer qobig'i tarkibidan tirik organizmlarga, keyin esa ularning anorganik birikmalarga va kimyoviy elementlarga par- chalanib yana yer qobig'i tarkibiga o'tishi moddalar va energiyaning davriy aylanishi deyiladi. Bu aylanish uzluksiz davom etadigan jarayondir.
