Ў збекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ma’ruza mashg’ulotlari


Ekologiyaga kirish. Autekologiya va ekologik omillar. Hayot muhitlari: suv, er-tuproq, havo va tirik organizm. Yashash muhitlarining o‘ziga xosligi. Moslanish.

Ekologiya fani haqida qisqacha tushuncha. Maqsadi vazifalari. Ekologiya fani bo’limi. Ekologiya faninning qisqacha tarixi, fanining vazifalari, bo’limlari. Autekologiya-tur vakllarining yashash sharoiti, bir-birlari hamda ularni o’rab turgan atrof-muhit bilan munosabatlarini organadi, shuningdek turning turg’unligini, uning turli ekologik omillar ta’sirida moslashuvini, muhitning organizmlarning morfologik, fizioligik va xulqiy o’zgarishlariga sabab bo’lishini aniqlaydi. Organizmlarning atrof-muhit ta’siriga reaksiyasiva o’zgarishiga oid ilmiy materiallarni taqqoslash. Natijada organizmlarning fasllar, yil va ko’p yillar davomida bo’lib o’tadigan o’zgarish qonuniyatlarini aniqlaydi, organizmgata’sir qiladigan tabiiy va sun’iy omillarning salbiy hamda ijobiy mohiyatini o’rgatadigan ilmiy materiallarni tasnif qilish natijasida qator ekologik qonunlarni ochadi (Libixninig minimum qonuni, Shelfordning ekologik tolerantlik qonuni, Lundogard-Poletaev qonunlari). O’simliklar dunyosi va hayvonot dunyosini o’rganishga qaratilgan ilmiy- uslubiy ishlar. Ekologiya (atrof-muhit) muammolarining tabiatdan foydalanish jihatlarini tadqiq qilish .

Tirik organizmlarning tashqi muhitga moslashuvining turli daraja va ko’rinishlarda namoyon bo’lishi.


Ekologik omillar,ularning organizmga ta’sir etish qonuniyatlari. Ekologik nisha.
Tashqi muhit, ekologik omillar. Ekologik omillarning ta'sir etish kuch bilan organizmda sodir bo’ladigan o’zgarishlarning o’zaro ta'siri. Ekologik muhit buzilishining sabab va oqibatlari. Ekologik omillarning tasniflanishi. Ekologik omillarning tirik organizmlarga ta'sir etishining umumiy qonuniyatlari ).ekologik joy-nisha tushunchasi ancha keng, ya’ny : makondagi nisha yoki makondagi ma’lum joylanish ; trofik nisha (turlararo aloqalardagi turning joyi), ko’p gomerli yoki giper hajmli nisha. Bulardan shu narsa ko’rinadiki, organizm ekologik nishasida organizm qaerda yashayotganligi va uning atrof –muhitga bo’lgan umumiy talabi inobatga olinishi haqidagi tushunchalar.