=0 tenglamaning barcha ildizlari to`plami , 1, -1, -1, -1 elementlardan iborat bo`lmasdan, balki va -1 elementlardan iborat

Misollar
1 – misol. 3,678624. . . va 0,786422 . . . sonlarning yig`indisini 0,001 gacha aniq likda toping.
Yechish.

2 – misol. х=1,42303. . . va u=1,63424 . . . bo`lsa, ko`paytmaning to`rtta o`nli ishorasi topilsin.
Yechish. Ta’rifga ko`ra

3 – misol. х=4,432412. . . va u=3,324539 . . . bo`lsa, ayirmaning birinchi uchta o`nli ishorasini toping.
Yechish. Ta’rifga ko`ra

4 – misol. х=4,532. . . va u=2,147 . . . bo`lsa, bo`linmani 3 ta o`nli ishorasi topilsin.
Yechish. Ta’rifga ko`ra

Mustaqil yechish uchun misollar.

1. 
   Berilgan sonlarning yig`indisi va ayirmasini 0,001 gacha aniqlikda toping?
   

2. 
   Berilgan sonlarning ko`paytmasini va bo`linmasini 0,001 gacha aniq likda toping.
   

1.3. Sonlarni yaxlitlash va taqribiy sonlar ustida amallar.
1. Taqribiy sonlar:
a) texnik o‘lchash natijasida;
b) jadvallardan (kvadratlar, logarifmlar,...) foydalanishda;
v) ildizlar chiqarishda;
g) sonlarni yaxlitlashda;
va hokazo kabi hollarda hosil bo‘ladi.
2. Agar sonimizda raqamlar keragidan ortiq bo‘lsa, u holda son yaxlitlanadi.
Masalan. 475427475000 (kami bilan) 475827476000 (ortig‘i bilan)
Ba’zi hollarda kami bilan ham, ortig‘i bilan ham yaxlitlash mumkin.
3,l<<3,2
3,14<<3,15
3,141<<3,142
3. Agar x soni a₁ va a₂ qiymatlari orasidagi qiymat bo‘lsa, ya’ni a₁<x< a₂, y holda
a₁ - quyi chegara - q.ch.
a₂ - yuqori chegara - yu.ch.
a₁=q.ch. x, a₂=yu.ch. x
q.ch.xBulardan:
q.ch.(x+y)= q.ch.x+ q.ch.y q.ch.(x-y)= q.ch.x- yu.ch.y
yu.ch.(x+y)= yu.ch.x+ yu.ch.y yu.ch.(x-y)= yu.ch.x+ q.ch.y
q.ch.(xy)= q.ch.x q.ch.y
yu.ch.(xy)= yu.ch.x yu.ch.y
q.ch.
yu.ch.
Chegaralar usuli bilan hisoblash x formulasi bilan amalga oshiriladi.
4. 1) Agar a soni x -ning taqribiy qiymati bo‘lsa, u holda |x – a|= a absolyut xato lik deyiladi.
x – a=a =>x = a±a.
2) nisbiy xatolik deyiladi va 8(a) = - kabi belgilanadi,

5. Agar absolyut xatolik oxirgi razryad birligini yarmidan ortiq bo‘lmasa, u holda taqribiy sonning hamma raqamlari ishonchli.
Masalan, 1)
2) a=2,537; bunda birinchi 2 ta raqam ishonchli, qolganlari shubhali.
6. Sonning oxiri va boshidagi noldan tashqari barcha raqamlari qiymatli raqam deyiladi. Nol son yozuvi oxirida qiymatli hisoblanadi, agar u ishonchli bo‘lsa.
250 - hammasi qiymatli.
500 536, bunda nollar qiymatli emas.
7. a) Yig‘indining xatosi.
agar bo‘lsa.
b)

v)

g)

Savollar
1. Taqribiy son haqida tushuncha bering.
2. Sonlarni yaxlitlash qoidalarini ayting.
3. Taqribiy sonning quyi va yuqori chegarasi haqida ma’lumot bering.
4. Absolyut va nisbiy xato ta’riflarini ayting, ularni hisoblash yo‘lini tushuntiring.
5. Absolyut va nisbiy xatoning taqribiy hisobdagi ahamiyati qanday?
6. Taqribiy son yozuvidagi ishonchli va qiymatli raqamlar qanday aniqlanadi?