0 ‘z b e k is t 0n respublikasi oliy уа 0 ‘rta m axsus ta’lim vazirligi
Yüklə 4,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
(tunica fibrosa) yoki halqum bazillar fassiya (fascia pharyngobasilaris) halqumning yuqori qismida rivojlangan. Bu qavat zich biriktiruvchi to'qim adan tuzilgan yupqa qatlam bo‘lib, shilliq osti asosining o'm ini egallaydi. U halqumni bosh suyagi asosini tashqi yuzasiga tortib turadi. Halqumning hiqildoq qismida esa bu qatlam bo'sh shilliq osti asos
shaklida bo'ladi. Mushak qavat
ko'ndalang-targ'il mushaklardan tuzilgan bo'lib ikki: halqumni qisuvchi va ko'taruvchi guruhlarga bo'linadi. Halqumning qisuvchi mushaklari uchta: Halqumning yuqori qisuvchi mushagi
ponasimon suyakning qanotsimon o'simtasini medial plastinkasidan, uning ilmog'i bilan pastki jag' o'rtasidagi fibroz parda, pastki jag'ning jag'-til osti chizig'i va til ildizidan tilning ko'ndalang mushagining davomi shaklida boshlanadi. Mushak tolalari orqaga va pastga yo'nalib halqumning orqa yuzasida qarama-qarshi mushak bilan birikib chok hosil qiladi. Halqumning o'rta qisuvchi mushagi
til osti suyagining katta va kichik shoxlaridan boshlanib, yuqoriga va pastga yelpig'ichga o'xshab yoyilib halqumning orqa yuzasiga yo'naladi. U qarama- qarshi tomondagi mushak bilan birikib chok hosil qiladi. Bu mushakning yuqori chekkasi yuqori qisuvchi mushakning pastki qismi tolalarini yopib turadi.
Pastki qisuvchi mushak (m.constrictor pharyngis inferior) hiqildoqning qalqonsimon va uzuksimon tog'aylarining lateral yuzasidan boshlanadi. Uning tolalari yelpig'ichga o'xshab orqaga yoyilib, yuqoriga, gorizontal va pastga qarab yo'naladi va o'rta qisuvchi mushakni pastki qismini yopadi. Ikki tomondagi mushak halqumning orqa yuzasida o'zaro birikib, halqum chokini (raphe pharyngis) hosil qilishda ishtirok etadi. Halqumni ko'taruvchi yoki bo'ylama mushaklari ikkita: 1. Bigizsimon-halqum mushagi (m. stylopharyngeus) bigizsimon o'simtadan boshlanib, mushak tolalari pastga va oldinga yo'naladi. Yuqorigi va pastki halqumni qisuvchi mushaklar o'nasidan o'tib halqum devoriga birikadi. 2. Tanglay-halqum mushagi
tanglay chodiridan boshlanib, halqum devoriga birikadi. Halqum mushaklari ovqatni yutishda ishtirok etadi. Halqum bo'shlig'iga ovqat luqmasi tushgan vaqtda uning bo'ylama mushaklari halqumni yuqoriga ko'taradi. Halqumni qisuvchi mushaklar esa yuqoridan pastga tom on birin- ketin qisqarib ovqat luqmasini qizilo'ngach tomon yo'naltiradi. Biriktiruvchi to'qim ali parda (tunica adventitia) halqumni mushak qavatini tashqaridan o'rab, qo'shni a’zolardan ajratib turadi. Halqum homila hayotining 5— 6-haftasida ichak nayining bosh qismidan rivojlanadi. Bu davrda bosh ichakning yon tomonlarida 4 juft jabra cho'ntaklari hosil bo'lib, shu cho'ntaklam ing 2 jufti halqum devorining hosil bo'lishida ishtirok etadi. Bosh ichakning markaziy qismi yassilashib birlamchi halqumga aylanadi. Yangi tug'ilgan chaqaloqning halqumi nisbatan keng va qisqa bo'lib, uzunligi 3 sm, kengligi 2,1—2,5 sm, oldingi-orqa o'lchami 1,8 sm, shakli quyg'ichsimon bo'ladi. Pastki chegarasi
bo'yin umurtqalararo disk sohasida qizilo'ngachga o'tib ketadi. Devori yupqa. Eshituv nayining halqum teshigi yoriq shaklida va ochiq, qattiq tanglayga yaqin joylashadi. Eshituv nayining bo'rtiq maydoni yaxshi rivojlanmagani uchun o'rta quloqqa infeksiya kirishi mumkin. Bola 2—4 yoshlarga kirganida nay teshigi yuqoriga surilib, 12—14 yoshlarda aylanma shaklni oladi. Halqumning burun qismi bola 2 yoshga kirganida 2 barobar kattalashadi. Emizikli bolada yumshoq tanglay past, hiqildoq usti tog'ayi yuqori joylashgani va og'iz bo'shlig'i tubining tuzilishi ularga bir vaqtda ovqat yutish va nafas olish imkonini beradi. Bola o'sishi bilan birga halqumning o'lchamlari ham kattalashadi. Halqumning qismlari bir xil o'smaydi. Erta bolalik davrida bolaning burun bo'shlig'i o'sishi munosabati bilan halqum gumbazining shakli o'zgaradi. Yuqori va orqa devor o'rtasida burchak hosil bo'ladi. Halqumning burun qismi 3 yoshdan 7 yoshgacha tez o'sadi, so'ng 12 yoshgacha o'sish sekinlashadi. Halqumning tuzilishi 16 yoshda kattalamikiga o'xshab qoladi. Uning pastki chegarasi ikkinchi bolalik davri oxirida
bo'yin umurtqalararo tog'ay sohasigacha tushadi. Q iz ilo ‘ngach Qizilo'ngach (oesophagus) oldindan orqaga biroz yassilangan nay bo'lib, ovqat luqmasini halqumdan me’daga o'tkazib beradi. Uning uzunligi 25—30 sm. Qizilo'ngach VI—VII bo'yin umurtqalari sohasidan boshlanib, X —XI ko'krak umurtqalarining chap tomonida me’daning kirish qismiga o'tib ketadi. Unda uch: bo'yin, ko'krak va qorin qismlari tafovut qilinadi. Qizilo'ngachning bo'yin qismi (partes cervicalis) VII bo'yin umurtqasi sohasiga to'g'ri keladi. Uning old tomonida kekirdak, orqasida umurtqa pog'onasi, yon tomonlarida esa orqaga qaytuvchi hiqildoq nervi va umumiy uyqu arteriyasi joylashgan. Qizilo'ngachning ko'krak qismi (partes thoracica) eng uzun qismi bo'lib, orqa ko'ks oralig'ida umurtqa pog'onasining oldida joylashgan. U
ko'krak
umurtqasi sohasida biroz chapga va oldinga yo'nalib, umurtqa pog'onasidan uzoqlashadi. Uning ko'krak qismining old tomonida IV ko'krak umurtqasigacha bo'lgan sohada kekirdak joylashsa,
ko'krak umurtqasi sohasida aorta ravog'i, IV—V ko'krak umurtqasi sohasida esa chap bosh bronx kesib o'tadi. Qizilo'ngach ko'krak qismining pastki bo'lagi oldingi yuzasida chap, orqa yuzasida esa o'ng adashgan nerv joylashadi. Qizilo'ngachning qorin qismi (partes abdominalis) 1—3 sm bo'lib, jigar chap bo'lagining orqa yuzasiga tegib turadi. Qizilo'ngachning uchta anatomik toraymasi bo'lib, ularning birinchisi
bo'yin umurtqasi sohasida halqumning qizilo'ngachga o'tish joyida (constrictio pharyngoesophagealis), ikkinchisi IV—V ko'krak umurtqasi sohasida, qizilo'ngachning chap bosh bronx bilan kesishgan joyida bronxial
torayma (constrictio bronchialis), uchinchisi qizilo‘ngachning diafragmadan o'tgan joyida diafragmal torayma
Bundan tashqari, qizilo'ngachda ikkita fiziologik torayma ham bor: 1. Aortal torayma qizilo'ngachning aorta bilan kesishgan joyida. 2. Kardial torayma qizilgachning m e’daga o'tish joyida. Qizilo'ngachning devori quyidagi qavatlardan iborat: Shilliq qavat (tunica mucosa) nisbatan qalin bo'lib, unda yaxshi bilingan mushak qatlami bor. U ichki tomondan ko'p qavatli yassi epiteliy bilan qoplangan. Shilliq pardada bo'ylama burmalar, a’zo bo'shlig'iga ochiladigan qizilo'ngachning shilliq ishlab chiqaruvchi bezlari
va yakka-yakka limfoid tugunchalari bor. Shilliq osti qavat
yaxshi rivojlangan bo'lgani uchun shilliq qavatda bo'ylam a burm alar hosil qiladi va qizilo'ngachning ko'ndalang kesmasida uning bo'shlig'i yulduzsimon shaklda ko'rinadi. Bo'ylama burm alar ovqat luqmasi o'tgan vaqtda tekislanib, qizilo'ngach bo'shlig'i kengayadi. Mushak qavat
ikki: tashqi bo'ylama va ichki aylanma qavatdan tashkil topgan. Qizilo'ngachning yuqori qismida mushak qavati ko'ndalang-targ'il mushaklardan iborat bo'lib, o'rta qismida sekin-asta silliq mushak bilan almashadi. Pastki qismi esa silliq mushak tolalaridan tuzilgan bo'lib, me’da devoriga davom etadi. Bo'ylama mushak tolalarining qisqarishi uni kengaytirsa, halqasimon mushak tolalari toraytiradi. Tashqi biriktiruvchi to'qim ali qavat (tunica adventitia) yumshoq
tolali biriktiruvchi to'qimadan tashkil topgan. Homila hayotining 4-haftasida oldingi ichakning halqumdan pastki qismi torayib qizilo'ngachga aylanadi. Dastlab qizilo'ngach juda qisqa bo'ladi, keyinchalik me’da pastga tushishi munosabati bilan uzayadi va m e’daga o'tish joyida torayadi. Taraqqiyotning boshlang'ich davrida qizilo'ngach mushaklari mezenximadan rivojlangan silliq mushak tolalaridan iborat bo'lsa, halqum pardasi yorilganidan so'ng uning yuqori qismini mezodermadan rivojlangan ko'ndalang-targ'il mushaklar qoplaydi. Rentgenoanatomiyasi. Qizilo'ngach orqa ko'ks oralig'ida joylashib, halqum bilan me’dani ulab turuvchi naydan iborat. Bariy bilan to'latilgan qizilo'ngach kengligi 1,5—4 sm bo'lgan uzun tasmasimon soya beradi. Halqum bilan qizilo'ngachning yuqori qismi bariy bilan bir butunday to'ladi va to'g'ri proyeksiyada to'qmoq shaklda, yon proyeksiyada esa noto'g'ri quyg'ich shaklida ko'rinadi. Ular o'rtasidagi chegara to'g'ri proyeksiyada halqumning toraygan joyining qizilo'ngachning to'g'ri soyasiga o'tish sohasida. Yon proyeksiyada kontrastlangan qizilo'ngachning soyasi umurtqa pog'onasi va kekirdakning havo ustuni o'rtasida joylashadi. Qiya proyeksiyada qizilo'ngach umurtqa pog'onasi bilan yurak o'rtasida yotadi. Qizilo'ngachning uchta toraymasi bor. Rentgenologik ko'rinishda toraymalar qizilo'ngach bo'shlig'ining biroz toraygan qismi shaklida ko'rinib, doim bir xil bo'lmay, o'zgaruvchandir. Uchta asosiy toraymadan tashqari, me’daga o'tish joyida ham torayma ko'rinadi. Qizilo'ngachning shilliq pardasida 2—4 parallel joylashgan bo'ylama burmalar rentgenogrammada bor bo‘yiga ko'rinadi. Homila hayotining 4-haftasidan boshlab oldingi ichakning halqumdan pastki qismi torayib qizilo'ngachga aylanadi. Dastlab qizilo'ngach juda qisqa bo'lib, keyinchalik m e’da pastga tushishi munosabati bilan uzayadi. T a raq q iy o tn in g b o sh la n g 'ic h d avrlarida q izilo 'n g ac h m ushaklari mezenximadan rivojlangan silliq mushak tolalaridan iborat bo'lib, halqum pardasi yorilganidan so'ng uning yuqori qismini mezodermadan rivojlangan ko'ndalang-targ'il mushak qoplaydi. Yangi tug'ilgan chaqaloqning qizilo'ngachi uzunligi 10—12 sm, kengligi 2 oygacha 4—9 mm bo'lib, anatomik toraymalari yaxshi bilinmaydi. 2—6 oylikbolada uning bo'shlig'i kengligi 8,5—12 mm, 6 yoshdan so'ng 13—18 mm bo'ladi. Yangi tug'ilgan chaqaloqda uning boshlanish joyi III—IV bo'yin umurtqalari o'rtasidagi tog'ay disk sohasida bo'lsa, 2 yoshda ГУ—V, 15 yoshda VI—VII bo'yin umurtqalari sohasiga tushadi. Uning pastki chegarasi X ko'krak umurtqasi sohasida bo'lib, yoshga qarab kam o'zgaradi. Bola 2 yoshga to'lguniclia qizilo'ngach quyg'ichsimon shaklda bo'ladi. Bolalikning ikkinchi davrida u tez o'sib uzunligi ikki marta (20—22 sm) kattalashadi. Yangi tug'ilgan chaqaloqda qizilo'ngachning shilliq qavati nozik va silliq bo'lib, bir yoshgacha bezlari yaxshi rivojlanmaydi. Shilliq va shilliq osti qavatlar qon tomirlarga boy bo'lib, 2—3 yoshda shilliq qavatida bo'ylama burmalar paydo bo'ladi. Ikkinchi bolalik davrida shilliq qavatda juda ko'p shoxlangan naysimon bezlar paydo bo'ladi. Mushak qavati yangi tug'ilgan chaqaloqda yaxshi rivojlanmagan, yupqa bo'ladi, 12—15 yoshgacha tez o'sadi, so'ng aytarli o'zgarmaydi.
Me’da
(ventriculus seu gaster) hazm nayining eng kengaygan (67-rasm) qismi hisoblanadi. M e’da qorin bo'shlig'ining yuqori qismida, diafragma va jigar ostida joylashadi. Uning 3/4 qismi chap qovurg'a osti, 1/4 qismi qorin usti sohasida turadi. M e’dada oldingi va orqa devor
tafovut qilinadi. Devorlaming o'zaro birikishidan yuqoriga va o'ng tarafga qaragan m e’daning kichik egriligi
pastga va chap tarafga qaragan me’daning katta egriligi (curvatura ventriculi major) hosil bo'ladi. Kichik egrilikning pastki qismida burchak o'ymasi (incisura angularis) bor. Kichik egrilikning yuqori qismida qizilo'ngachning me’daga o'tish teshigi
joylashgan bo'lib, u me’daning bu teshikka yondosh qismi
deb ataladi. Bu qism chap tomonga gumbaz shaklida ko'tarilib, me’da tubini (gumbazini)
yoki
fornix) hosil qiladi. Me’daning o'ng toraygan qismi chiqish qismi
deb ataladi. Unda ikki qism: kengaygan chiqish g'ori
va tor chiqish kanali
tafovut qilinadi. M e’daning o'n ikki barmoq ichakka o'tish yerida chiqish teshigi
joylashgan. M e’daning tubi bilan chiqish qismi o'rtasidagi soha m e’da tanasi
deb ataladi. 67-rasm. A. M e’da (old tomondan ko'rinishi). 1-pars cardiaca; 2-fundus ventriculi; 3- corpus ventriculi; 4-curvatura ventriculi major; 5-pars pylorica; 6-pars desendens duodeni; 7-pars superior duodeni; 8-curvatura ventriculi minor; 9-oesophagus. B. M e’daning mnsh-
o'tish joyi; 4-oesophagus. Katta odam m e’dasining o'lchamlari zgaruvchan. Uning uzunligi bo‘sh holatda 18—20 sm, katta va kichik egrilik o'rtasidagi masofa (kengligi) 7—8 sm, o'rtacha hajmi 3 1. Me’daning devori quyidagi qavatlardan iborat: Shilliq qavat
kulrang pushti rangli bo'lib, bir qavatli silindrsimon epiteliy bilan qoplangan. Shilliq qavatning qalinligi 0,5—2,5 mm. Unda shilliq parda mushak qatlami (lamina muscularis mucosae) borligi va shilliq osti asosi yaxshi rivojlangani uchun turli yo'nalishdagi burmalar
hosil bo'ladi. Burmalar kichik egrilik bo'ylab bo'ylamasiga yo'nalib m e’da yo'lini
hosil qiladi. Bu yo'l m e’daning kirish va chiqish qismlarini o 'zaro bog'laydi. M e’daning qolgan qismlarida burm alar yulduzsimon shaklda bo'ladi. Uning ostium pyloricum sohasida burmalar halqa shaklida bo'lib klapanni
hosil qiladi. Burmalaming ichida uncha katta bo'lmagan ( 1—6mm) me’da maydonchalari (areae gastricae) ko'tarihb turadi. Bu maydonchalaming yuzasida ko'p sonli (35 mln ga yaqin) m e’da bezlarining teshiklari ochiladigan m e’da chuqurchalari
joylashgan. Me’da bezlari joylashishiga qarab uch guruhga bo'linadi: 1.M e’daning kardial qismidagi bezlar (glandulae cardiacae). 2.Me’daning tanasi va gumbaz qismidagi xususiy bezlar (glandulae gastricae propriae) ikki xil hujayralardan iborat. Asosiy hujayralar pepsinogen fermenti ishlab chiqarsa, qo'shim cha hujayralar xlorid kislota ishlab chiqaradi. 3.M e’daning chiqish qismidagi bezlar (glandulae pyloricae). Bu bezlar ovqatni m e’dada kimyoviy parchalovchi suyuqlik — m e’da shirasi ishlab chiqaradi. M e’da shirasi ta’sirida me’dada oqsil, qisman yog‘ parchalanadi. Bundan tashqari, me’da shilliq pardasi qon ishlab chiqarishga ta’sir qiluvchi antianemik modda ham ishlab chiqaradi. Shilliq osti qavat
nisbatan qalin va harakatchan bo‘lgani uchun shilliq qavat burmalar hosil qiladi. Mushak qavat (tunica muscularis, 67-rasm B) uch qavat silliq mushakdan iborat: tashqi bo'ylama qavat
qizilo'ngach bo'ylama mushak qavatining davomi bo'lib, ko'proq kichik va katta egriliklar bo'ylab joylashgan. O'rta halqasimon qavat (stratum circulare) tashqi qavatga nisbatan kuchli rivojlangan. U qizilo'ngach halqasimon mushak qavatining bevosita davomi bo'lib, me’daning chiqish qismida qalinlashib qisqichni (m. sphincter pylori) hosil qiladi. Ichki qiyshiq tutamlar (fibrae obliquae) bo'lib, m e’daning kardial qismidan boshlanib, oldingi va orqa devorlarga yo'naladi. Tashqi seroz qavat (tunica serosa) qorinpardaning visseral varag'idan hosil bo'lib, me’dani hamma tomondan o'raydi. Bu parda me’da bilan qo'shni a’zolar o'rtasida boylamlar hosil qiladi. Bunday boylamlarga jigar bilan m e’da kichik egriligi o'rtasidagi jigar-me’da boylami
m e’da bilan taloq o'rtasidagi me’da-taloq boylami (lig. gastrolienale), me’da
bilan ko'ndalang chambar ichak o'rtasidagi m e’da-chambar ichak boylamlari (lig. gastro-colicum) kiradi.
Rentgenoanatomiyasi. M e’daning rentgenologik ko'rinishi o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lib, uning faoliyatiga, odam konstitutsiyasiga va jinsiga bog'liq ravishda o'zgarib turadi. Rentgenogrammada me’daning gumbazi tafovut qilinib u havo bilan to'la. Havo pufagidan pastroqda qizilo'ngachning m e’daga o'tish joyi — kardiya joylashgan. Undan pastga tomon vertikal holatda me’daning tanasi ko'rinadi. Tananing pastki qismi bukilib, gorizontal yoki qiya ko'tarilgan antral yoki pilorik qismiga o'tadi. Me’daning hazm qilish va harakat faoliyatiga qarab, gumbazi va tanasidan hosil bo'lgan hazm qopchasi
pilorik qismi va pilorusdan hosil bo'lgan chiqaruv kanali (canalis egestorius) tafovut qilinadi. Me’daning shakli va joylashishi odam gavdasining tuzilishiga bog'liq. Uning quyidagi turlari uchraydi: 1. Qarmoq shaklidagi m e’da (80% holatda) normosteniklarda uchraydi. Bunday shaklli m e’da vertikal joylashib, o'ng tomonga bukiladi. Hazm qopi bilan chiqaruv kanali o'rtasida yuqoriga ochilgan o'tkir burchak hosil qiladi. Bunday m e’daning havo pufagi yarimshar shaklida bo'ladi. Shoxshaklidagi m e’da gipersteniklardauchraydi va diafragma yuqori turgani uchun yuqori va qiya joylashadi. Havo pufagi katta bo'lmay, shaming bir qismi shaklida bo'ladi. 3.Uzaytirilgan qarmoq yoki paypoq shaklidagi m e’da asteniklarda uchraydi. Bunday me’daning tanasi uzun bo'lib, pilorik qismi yuqoriga tez ko'tariladi. Havo pufagi bo'ylamasiga cho'zilgan noksimon shaklda bo'ladi. Me’daning shakli yoshga va jinsga ham bog'liq bo'ladi: ayollarda ko'pincha uzaytirilgan paypoq shaklidagi me’da uchrasa, bolalar va qariyalarda shox shaklidagisi uchraydi. Ozgina bariy m e’daning ichki yuzasini yupqa qatlam bilan qoplaganda, uning shilliq pardasidagi burmalar ko'rinadi. Bunda bariy burm alar oralig'ida to'planib, ulam ing ko'rinishi shilliq
pardaning m o'tadil holatdagi ko‘rinishiga mos keladi. Burmalar m e’da gumbazi va sinusi sohasida keng (10 mm gacha) va baland bo'ladi. Me’daning antral qismida burmalar mushak qavat qisqargan vaqtda paydo bo'lib, kengligi ikki barobar kichik, yo'nalishi qisqarish fazasiga bog'liq bo'ladi. Kichik egrilik bo'ylab bo'ylam a burmalar joylashgan. T o'rt haftalik homilaning ovqat hazm qilish kanali sodda tuzilgan bo'lib, m e’da va ichak nayi diafragma ostida yotadi va uning kengligi hamma qismida bir xil bo'ladi. Taraqqiyotning keyingi davrlarida me’da hosil bo'ladigan qismi boshqa qismlarga nisbatan kengligiga, qolgan qismlari esa bo'yiga tez o'sadi. M e’da dastlab duk shaklida bo'lib, so'ngra uning katta va kichik egriligi hosil bo'ladi. Katta egriligi orqaga qaragan bo'lib,
vositasida tananing orqa devoriga, kichik egrilik esa oldinga yo'nalib
vositasida birikkan. Uning yuzalari o'ng va chap tomonga qaragan. Taraqqiyotning ikkinchi oyida m e’da pastga tushib, bo'ylama o'q atrofida aylanishi natijasida uning chap yuzasi oldinga, o'ngi esa orqaga aylanib, gorizontal holatni oladi. M e’da shilliq pardasi epiteliyi va bezlari birlamchi ichak entodermasidan, qolgan qavatlari esa mezenximadan rivojlanadi. Yangi tug'ilgan chaqaloq me’dasi umurtqa pog'onasining chap tomonida joylashgan bo'lib, uning tubi, kirish va chiqish qismlari yaxshi bilinmaydi. Unda me’da silindr, shox va qarmoq shakllarda uchraydi. Yangi tug'ilgan chaqaloq m e’dasi uzunligi 5 sm, kengligi 3 sm bo'lsa, emizikli davr so'ngida uzayib uzunligi 9 sm, kengligi 7 sm bo'ladi. Yangi tug'ilgan chaqaloq me’dasining hajmi 50 sm 3 bo'lsa, 10 kundan keyin 80 sm-1, bir yoshda 250—300 sm3, 10—12yoshda 1300—1500 sm3ga yetadi. Bola hayotining 4— 6-oylarida me’daning chiqish qismi, 10-oyida esa tubi bilina boshlaydi. M e’daning kirish qismi 8 yoshda to'liq tuzilishga ega bo'ladi. Bolalikning ikkinchi davri oxirida m e’da kattalamikiga o'xshash shaklni va joyni egallaydi. Yangi tug'ilgan chaqaloqda meda shilliq qavati nisbatan qalin bo'lib, burmalari kam va baland bo'ladi. Me’daning naysimon bezlari qisqa va teshigi keng. M e’da bezlari yaxshi takomillashmagani uchun bolada 2,5 yoshgacha xlorid kislota ishlab chiqarilmay, faqat xloridlar ajratadi. Yangi tug'ilgan chaqaloq me’dasining mushak qavati bo'sh, tashqi bo'ylama qavat yupqa, katta egrilikda ko'proq bo'ladi. Yaxshi rivojlangan halqasimon qavati chiqish teshigi atrofida ko'payib qisqichni hosil qiladi. Bola 5 yoshga boiganida me’da devori kattalamikiga o'xshash tuzilishga ega bo'lib, mushak qavati 1 5 - 2 0 yoshlarda kuchayib ketadi.
Yüklə 4,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|