05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

13.2.Yaxlit plashka bilan rezba kesish 
Yaxlit plashka goh bir tomonga, goh ikkinchi tomonga aylantirilib, rezba 
oxirgi o`lchamigacha kalibrlanadi.Sterjen uchi moylanishi kerak.Plashka 
sterjenuchiga shunday qo`yiladiki, tamg`a pastda bo`ladi, so`ngra vorotok 
korpusiga o`ng qo`lning kafti bilan bosilib, chap qo`l bilan uning dastasi soat 
mili yo`nalishida plashka butunlay sterjenga botib kirishiga kadar aylantiriladi. 
Bir o`tishda plashkani vorotok dastasidan ushlab, soatmili yo`nalishida bir-ikki 
marta va teskarisiga yarim aylanishga aylantirib, sterjenda tegishli uzunlikda 
rezba kesiladi. Plashka obdan moylanishi kerak. Rezba sifati tashqi tomondan 
ko`rib tekshiriladi (yuluq joylar va uzuq o`ramlar bo`lishiga yo`l qo`yilmaydi).
Rezbani kerilma plashka yordamida kesish 
Vorotokdagi chetki sozlagich murvatlar bo`shatiladi va o`rtadagi murvat 
zich buraladi, plashka bo`shatiladi (beriladi).Sterjenda yuqorida ko`rsatilgan 
usul bilan kerakli uzunlikda rezba kesiladi va plashka teskarisiga aylantirilib 
olinadi.
Rezba va rezba kalibr xalkasi yoki gayka yoxud o`tadigan qalqa buralmasa, 
rezbaningo`lchami sozlagich murvatlar vositasida rostlanib, boltda yana bir 

---

65 
marta rezba kesiladi. Kerilma yarim plashkalar ramkadagi prizmatik 
yo`naltiruvchilarga shunday o`rnatilsinki, kluppdagi va plankadagi raqamlar bir-
birining ro`parasida tursin. 
 
 
 
 
13.3. Qlupp vositasida rezba kesish 
1.Kluppning plashkalariva yo`naltiruvchi ramkalari artiladi hamda yupqa 
moy qatlami bilan moylanadi. 
Klupp ramkasiga 1, 2-raqamli plashkalar birin-ketin shunday qilib 
qo`yiladiki, plashkalardagi tamg`alar klupp korpusidagi tamg`alar tomo-nida 
bo`ladi (rayemga qarang). Plashkalar bosuvchi murvat vositasida qisiladi. 
2. Boltda (shpilkada) rezba kesish. 
Rezbalar jadvalidan foydalanib, bolt diametrining o`yilayotgan rezbaga 
mosligi tekshiriladi. Bolt (shpilka) girada tik qolatda (bolt kallagidan, shpilka-
rezba kesilmaydigan o`rta qismidan) mahkamlanadi.
Kluppning taranglovchi murvati salgina bo`shatilganida, plashka sterjenni 3/4 
qalinligicha qamrab olishi kerak, so`ngra taranglovchi murvat yana mahkamlab 
buriladi. Plashka va sterjenuchi obdan moylanadi va sterjenda klupp dastasi soat 
mili yo`nalishida bir-ikki va teskari yo`nalishda yarim aylantirilib, kerakli 
uzunlikda rezba kesiladi.
Klupp soat mili yo`nalishiga teskari aylantirilib, dastlabki holatga o`rnatiladi, 
taranglovchi murvat yarim aylanishga buraladi va sterjenda yana rezba 
kesiladi.Rezba kesish to`la rezba shakli hosil qilinguncha shu tartibda davom 
ettiriladi, rezba kalibr qalkalar yoki gayka vositasida tekshiriladi.

---

66 
3. Rezba sifatini tekshirish. Rezba sifati tashqi tomondan qarab tekshiriladi 
(yuluq joylari, o`rami uzilgan rezbalar bo`lishiga yo`l qo`yilmaydi). Rezba 
gayka vositasida tekshiriladi (bunda gayka osongina, lekin liqillamasdan buralib
borishi kerak). Rezba kalibr halqa 
bilan tekshiriladi (o`tadigan halqa 
buralishi, o`tmaydigani esa buralmasligi 
kerak). Rezba toza latta bilan yaxshilab 
artilgandan keyin uning sifati rezbali halqa 
bilan nazorat qilinadi.