05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

 
Adabiyotlar 
1. “Chilangarlik” N.Makiyenko,A.Umronxo`jayev.Kasb-hunar kollejlari uchun 
darslik.Toshkent – “Mehnat” nashriyoti 2003-yil. 
2. Sh.A.Karimov. Chilangarlik asbob-uskunalari «Voris-nashriyot»,Toshkent 
3. 
www.ziyonet.uz
; 
www.google.ru
; 
www.yandex.ru
; internet saytlari. 
4.
Asboblar va avtomatlashtirish sistemalarini montaj qilish . M.L.Kaminskiy. 
V.M.Kaminskiy. «O`zbekiston»,T.,2011.

---

98 
 
Ma`ruza № 20 
Mavzu: Detallarni yelimlab biriktirish 
Reja: 
20.1. Umumiy tushunchalar 
20.2. Yelimlash 
20.3. Materiallarning xossa va xususiyatlariga ko`ra yelim tanlash 
Tayanch iboralar: Yelimlash, yelimlar, xrustallash, karbinol yelimi,issiqqa 
chidamli yelimlar, purkash, flyus, xurushlash. 
20.1.Umumiy tushunchalar 
Detallarning sirtini yupqa qilib metal qatlami bilan qoplashga qalaylash deb 
ataladi. Odatda, detallarni koviyalashga tayyorlash maqsadida qalaylanadi, 
ayrim hollarda metallarni zanglashdan saqlash uchun ham qalaylash mumkin, 
qalaylashda detalga flyus surtib, ustidan qalay quyiladi bunda qalay detal sirtiga 
yupqa parda hosil qiladi. Detal sirtidagi qalay pardasini poluda deb ataydi. 
Poluda sifatida qalayi va uning qotishmasidan foydalanish mumkin.
Sirtni qalaylashga tayyorlash. Sirtni qalay bilan qoplash uchun uni cho`tka 
bilan tozalab, moyini ketkazib xurushlanadi. Ishlov berishdan oldin buyumni 
toza suv bilan yuvish kerak. 
Xurushlash usullari. Katta detallarni purkash, kichik detallarni poluda 
botirish usuli bilan xurushlanadi. 
20.2.Yelimlash 
Mashina detallari, qurilish konistruksiyalari va boshqa buyumlarni yelimlab 
biriktirish ham mumkin. Yeilimlangan birikmalar suv va moy o`tkaxmaydi, 
yuqori darjada germetik, titrash va sarblarga bardoshli bo`ladi. Yelimlab 
biriktirish parchinlash, payvandlash, kavsharlash bilan biriktirish usullarning 
o`rnini bosa oladi. Yelimlab biriktirish turli usullar yordamida amalgam 
oshiriladi.