1- masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan ma’lumotlar asosida

44-masala.Berilgan ma’lumotlar asosida:
1. Talab hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin Qd=a0-a1P
2. Taklif hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin Qs=b₀+b₁P.
3. Muvozanat narh, muvozanat talab va taklif hajmi aniqlansin
4. Talab va taklif hajmi uchun elastiklik koeffitsientlari aniqlansin

QD	12	8	6	4	2
QS	4	4	6	8	10
P	2	5	8	9	11

1. 
   Talab hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli:
   

Qd = a0 - a1P
Bu yerda:
Qd - Talab hajmi
P - Narh
a0, a1 - Model parametrlari

2. 
   Taklif hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli:
   

Qs = b0 + b1P
Bu yerda:
Qs - Taklif hajmi
P - Narh
b0, b1 - Model parametrlari

3. 
   Muvozanat narh, muvozanat talab va taklif hajmi:
   

Muvozanat narh, talab hajmi va taklif hajmi bir xil narhda bo'lishi kerak. Bu uchun, berilgan ma'lumotlar asosida muvozanat narhni topamiz. Muvozanat narh, talab hajmi va taklif hajmi 2 ta ma'lumotni bir xil narhga moslashtirish orqali aniqlanishi mumkin.
Berilgan ma'lumotlarga ko'ra:
Qd(1) = 12, Qs(1) = 4, P(1) = 2
Qd(2) = 8, Qs(2) = 4, P(2) = 5
Qd(3) = 6, Qs(3) = 6, P(3) = 8
Qd(4) = 4, Qs(4) = 8, P(4) = 9
Qd(5) = 2, Qs(5) = 10, P(5) = 11
Muvozanat narhni topish uchun, talab hajmi va taklif hajmini bir-biriga tenglashtiramiz:
Qd = Qs
12 = 4
8 = 4
6 = 6
4 = 8
2 = 10
Ko'rsatilgan ma'lumotlardan kelib chiqadigan muvozanat narhlar: 4, 4, 6, 8, 10

4. 
   Talab va taklif hajmi uchun elastiklik koeffitsientlari:
   

Elastiklik koeffitsienti, bitta o'zgaruvchining boshqa o'zgaruvchiga qanday ta'sir ko'rsatishi bilan bog'liq. Talab elastiklik koeffitsienti (εd) talab hajmi va narh o'zgaruvchilari orasidagi ta'sirni ifodalaydi. Taklif elastiklik koeffitsienti (εs) taklif hajmi va narh o'zgaruvchilari orasidagi ta'sirni ifodalaydi.
Elastiklik koeffitsientini hisoblash uchun quyidagi formulalardan foydalanamiz:
εd = (∆Qd / Qd) / (∆P / P)
εs = (∆Qs / Qs) / (∆P / P)
Bu yerda:
∆Qd - Talab hajmidagi o'zgarish
Qd - Boshlang'ich talab hajmi
∆P - Narhdagi o'zgarish
P - Boshlang'ich narh
Berilgan ma'lumotlarni qo'llab-quvvatlash uchun, ∆Qd, ∆Qs, ∆P ni hisoblaymiz:
∆Qd = Qd(2) - Qd(1) = 8 - 12 = -4
∆Qs = Qs(2) - Qs(1) = 4 - 4 = 0
∆P = P(2) - P(1) = 5 - 2 = 3
Boshlang'ich qiymatlarni ham olib hisoblaymiz:
Qd = Qd(1) = 12
Qs = Qs(1) = 4
P = P(1) = 2
Endi elastiklik koeffitsientlarini hisoblaymiz:
εd = (∆Qd / Qd) / (∆P / P) = (-4 / 12) / (3 / 2) = -0.3333 / 1.5 ≈ -Kechirasiz, men sizga to'g'ri javob berolmadim. Elastiklik koeffitsientlarini qayta hisoblash kerak.
∆Qd = Qd(2) - Qd(1) = 8 - 12 = -4
∆Qs = Qs(2) - Qs(1) = 4 - 4 = 0
∆P = P(2) - P(1) = 5 - 2 = 3
Qd = Qd(1) = 12
Qs = Qs(1) = 4
P = P(1) = 2
Endi elastiklik koeffitsientlarini hisoblaymiz:
εd = (∆Qd / Qd) / (∆P / P) = (-4 / 12) / (3 / 2) = -0.3333 / 1.5 ≈ -0.2222
εs = (∆Qs / Qs) / (∆P / P) = (0 / 4) / (3 / 2) = 0 / 1.5 = 0
Shu bilan, talab hajmi elastiklik koeffitsienti (εd) -0.2222 ga teng, taklif hajmi elastiklik koeffitsienti (εs) esa 0 ga teng.