1 – mavzu: Tilning sistema ekanligi. Sistema va struktura. Til sistemasining ichki tuzilish xususiyati. Fonetika va fonologiyaga oid g‘oyalar. Rus va chet el fonologik maktablari. O‘zbek (rus) tilshunosligida fonetika va fonologiya



Yüklə 0,54 Mb.
səhifə18/18
tarix18.09.2023
ölçüsü0,54 Mb.
#144990
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
1 – mavzu Tilning sistema ekanligi. Sistema va struktura. Til s (1)

3. Dissimilyasiya - so‘z tarkibidagi bir xil ( yoki o‘xshash ) tovushlardan birining boshqa tovushga ko‘chishi : birorta > bironta ( ror > ron ) , kisa - kista ( ss > st ) kabi. Bu hodisani assimilyasiyaning aksi deyish mumkin.

  • 3. Dissimilyasiya - so‘z tarkibidagi bir xil ( yoki o‘xshash ) tovushlardan birining boshqa tovushga ko‘chishi : birorta > bironta ( ror > ron ) , kisa - kista ( ss > st ) kabi. Bu hodisani assimilyasiyaning aksi deyish mumkin.
  • Dissimilyasiya hodisasi yo‘nalishiga qarab ikki xil bo‘ladi :
  • a) progressiv dissimilyasiya. Bunda keyingi tovush o‘zgaradi: zarur > zaril kabi;
  • b) regressiv dissimilyasiya. Bunda oldingi tovush o‘zgaradi: maqtanmoq > maxtanmoq kabi.
  • Tovushning o‘zgarish darajasiga ko‘ra dissimilyasiya yana ikki turga bo‘linadi :
  • a) to‘liq dissimilyasiya. Bunda ikkita bir xil tovushdan biri noo‘xshash tovushga aylanadi : kisa > kista ( ss > st ) kabi ;
  • b) to‘liqsiz dissimilyasiya ( qisman dissimilyasiya ). Bunda tovushning artikulyasion xususiyatlaridan ayrimlarigina o‘zgaradi. Masalan , uchta > ushta ( ch > sh ) kabi : " ch " va " t " undoshlarining ikkalasi ham portlovchi , ammo " t " ning ta'sirida " ch " sirg‘aluvchi " sh " ga o‘tgan .

4. Nazalizatsiya - so‘z tarkibidagi burun sonantlari ta'sirida shu sonantlar yonida qo‘llangan unlining rezonator ton bilan aytilishi: non , nok , men , meng kabi. Bunday hollarda ham fonemaning kombinator ottenkasi ( unlining ko‘rinishi ) paydo bo‘ladi.

  • 4. Nazalizatsiya - so‘z tarkibidagi burun sonantlari ta'sirida shu sonantlar yonida qo‘llangan unlining rezonator ton bilan aytilishi: non , nok , men , meng kabi. Bunday hollarda ham fonemaning kombinator ottenkasi ( unlining ko‘rinishi ) paydo bo‘ladi.

Yüklə 0,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin