1-2-sinf matematika darslarida masala yechimini tekshirish asosida o`quvchilarni ijodiy ishlashga o`rgatish metodikasi Reja: Kirish I bob. O’quvchilarni masalalar yechishga o’rgatishning nazariy asoslari

O’quvchi: --- Ha-a-a! Chunki u bizga doim hamroh bo’ladi.
O’quvchi: --- Bizni to’g’ri yo’lga yetaklaydi.
O’qituvchi: --- Barakalla! Doim kitoblar bilan oshno bo’lishimiz kerak.
Endi 842-843 masala bilan tanishamiz.
842- masala:
Yuk mashinasiga umumiy massasi 3115 kg bo’lgan 17 ta motoroller va 24 ta
velosiped ortildi. Agar bitta motorollerning massasi 107 kg bo’lsa, velosipedning
massasini toping?
Yechish: 1) 107 * 17= 1819
2) 3115 – 1819= 1296
3) 1296 : 24= 54
Javob: velosipedning masssasi 54 kg.
843-misol: Tengsizliklar tuzing va ularni tekshiring:
1) 7020 va 90 sonlarining bo’linmasi 5030 va 4961 sonlari ayirmasidan katta.
7020 : 90 > 5030-4961
2) 704 va 42 sonlari ko’paytmasi 26470 va 3704 sonlari yog’indisidan kichik.
704 * 42 < 26470+3704
O’quvchilar mustaqil ravishda bajaradilar. Bajarib bo’lganlaridan so’ng o’qituvchi
birma –bir aytadi, ular tekshirib boradilar.
Yuqoridagi har bir masalada har bir guruhdan 3 tadan birinchi va to’g’ri bajargan
o’quvchini baholashi aytiladi.
Dars davomida o’zlashtirishi qiyin bo’layotgan o‘quvchilarga: tarqatmali
materiallar orqali nisbatan soddaroq bo’lgan savollar beriladi.
1) eng katta to’rt xonali sonni eng kichik uch xonali songa bo’ling
2) 75 km masofani 15 km/soat tezlik bilan necha soatda bosib o’tish mumkin
3) 234 sonini shu sondagi yuzlar xonasidagi songa bo’ling
~ 54 ~
3) Yangi mavzuni mustahkamlash.
O’qituvchi:--- mavzuni mustahkamlash uchun sizlar bilan kim topqir o’yinini
o’ynaymiz.
Iqtidorli o’quvchilarga:Matematikadan eng yaxshi biladigan o’quvchilar chiqishi
aytiladi, ular 2 ga karrali bo’lgan sonlarni tashlab, qolgan sonlarni aytishlari kerak
bo’ladi. Qolgan o’quvchilar kuzatib, diqqat qilib boradilar. Yutqizgan o’quvchi
o’yinni tark etadi.
III. Yakuniy qism.
a) Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar rag’batlantirilib, baholari e’lon
qilinadi.
b) Uyga vazifa berish.
844-845-misol va masalalarni bajarib kelish beriladi. O’qituvchi tomonidan
tushuntiriladi. masalaning mohiyatini tushunganligiga ko’ra 8 ta, amallarning masala
shartiga mos kelishiga ko’ra 10 ta, amallarning to’g’ri tanlanganiga ko’ra
7ta, , masalaning qisqa yozuvini tuza olganligiga ko’ra 1 ta.
Yuqoridagi noan’anaviy darsdan so’ng esa quyidagicha baho oldilar.
masalaning mohiyatini tushunganligiga ko’ra 9 ta, amallarning masala
shartiga mos kelishiga ko’ra 11 ta, amallarning to’g’ri tanlanganiga ko’ra 5
ta, masalaning qisqa yozuvini tuza olganligiga ko’ra 1 ta.
Dars jonli, qiziqarli va ishchanlik ruhida o’tdi. Har ikki darsni
solishtirdim.

Sinfi	O’quvchi lar soni	Qatnashdi	masalaning mohiyatini tushunganli giga ko’ra	amallarning masala shartiga mos kelishiga ko’ra	amallarning to’g’ri tanlanganig a ko’ra	masalaning qisqa yozuvini tuza olganligiga ko’ra
4-«A» sinf-	26	26	8	10	7	1
4-«V» sinf	26	26	9	11	5	1

Yuqoridagi misol va masalalarni yechish o’quvchilarda ana shu masalani

tuzilishiga qarab ishlash uchun sodda va qulay hamda turli usullar bilan yechish
metodikasini o’zlashtirish qobiliyatlari shakllanganligini ko’ramiz.Tajriba sinfida
o’quvchilarni o’zlashtirish darajalari nazorat sinfiga qaraganda 10-13 % yuqoriroq
ekanligini ulardan olingan test va yozma ish natijalaridan ko’rish mumkin.
~ 56 ~

26→100	26→100
18→x	19→x
26·x=18·100	26·x=19·100
x=1800:26≈69%	x=1900:26≈73%

Yuqoridagi ikkita diagrammalarni taqqoslasak, o’quvchilarni matematika

fani bo’yicha oladigan bilimlari yanada chuqurlashganligi va samaradorlik
oshganini ko’ramiz. Nazorat sinfida samaradorlik 61 foizda 69 foizga, tajriba
sinfida esa 65 foizdan 73 foizga o’sdi. Dars samaradorligi 7-8 % ga oshganligini
aniqladim. Demak , ta’lim tizimida zamonaviy dars berish usullaridan foydalanish
ta’lim samaradorligini oshishiga olib kelar ekan.